Radèn Wijaya: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Legobot (parembugan | pasumbang)
c Bot: Migrating 6 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q49334 (translate me)
c mbenakaké éjaan using AWB
Larik 5: Larik 5:


== Asma Asli ==
== Asma Asli ==
Radèn Wijaya iku asma sing lumrah dianggo déning para sejarawan kanggo nyebut pangadeg [[Krajan Majapait]]. Asma iki ana jroning ''[[Pararaton]]'' kang tinulis watara pungkasan abad ka-15. Kadhangkala ''Pararaton'' uga nulis sacara pepak, yaiku '''Raden Harsawijaya'''. Kamangka miturut bukti-bukti prasasti, ing mangsa kauripan Wijaya (abad ka-13 utawa 14) gelar ''raden'' durung populèr.
Radèn Wijaya iku asma sing lumrah dianggo déning para sejarawan kanggo nyebut pangadeg [[Krajan Majapait]]. Asma iki ana jroning ''[[Pararaton]]'' kang tinulis watara pungkasan abad ka-15. Kadhangkala ''Pararaton'' uga nulis sacara pepak, yaiku '''Raden Harsawijaya'''. Kamangka miturut bukti-bukti prasasti, ing mangsa kauripan Wijaya (abad ka-13 utawa 14) gelar ''raden'' durung populèr.


''[[Nagarakretagama]]'' kang tinulis ing mangsa tengahan abad ka-14 nyebut pangadeg Majapait ajeneng '''Dyah Wijaya'''. Sesebutan ''dyah'' arupa sesebutan kabangsawanan sing populèr wektu semana lan dadi cikal bakal sesebutan ''Radèn''. Istilah ''Radèn'' dhéwé dikira-kira asal saka tembung ''Ra Dyah'' utawa ''Ra Dyan'' utawa ''Ra Hadyan''.
''[[Nagarakretagama]]'' kang tinulis ing mangsa tengahan abad ka-14 nyebut pangadeg Majapait ajeneng '''Dyah Wijaya'''. Sesebutan ''dyah'' arupa sesebutan kabangsawanan sing populèr wektu semana lan dadi cikal bakal sesebutan ''Radèn''. Istilah ''Radèn'' dhéwé dikira-kira asal saka tembung ''Ra Dyah'' utawa ''Ra Dyan'' utawa ''Ra Hadyan''.
Larik 14: Larik 14:
Miturut ''[[Pararaton]]'', Radèn Wijaya iku putra [[Mahisa Campaka]], pangéran saka [[Krajan Singhasari]]. Panjenengané gedhé ing lingkungan Krajan Singhasari.
Miturut ''[[Pararaton]]'', Radèn Wijaya iku putra [[Mahisa Campaka]], pangéran saka [[Krajan Singhasari]]. Panjenengané gedhé ing lingkungan Krajan Singhasari.


Miturut ''[[Pustaka Rajya Rajya i Bhumi Nusantara]]'', Radèn Wijaya iku putra pasangan [[Rakyan Jayadarma]] lan [[Dyah Lembu Tal]]. Ramané yaiku putra [[Prabu Guru Darmasiksa]], raja [[Krajan Sundha Galuh]], déné ibuné yaiku putri [[Mahisa Campaka]] saka [[Krajan Singhasari]]. Kanthi mangkono, Radèn Wijaya minangka campuran getih [[Wong Sundha|Sundha]] lan [[Wong Jawa|Jawa]]. Sawisé Rakyan Jayadarma tiwas diracun mungsuhé, Lembu Tal bali menyang Singhasari nggawa Wijaya. Sejatiné, Radèn Wijaya dadi raja ka-27 [[Krajan Sundha Galuh]]. Suwaliké panjenengané ngadegaké [[Majapait]] sawisé tiwasé raja [[Kertanegara]], raja [[Singhasari]] pungkasan, sing uga sedulur ibuné.
Miturut ''[[Pustaka Rajya Rajya i Bhumi Nusantara]]'', Radèn Wijaya iku putra pasangan [[Rakyan Jayadarma]] lan [[Dyah Lembu Tal]]. Ramané yaiku putra [[Prabu Guru Darmasiksa]], raja [[Krajan Sundha Galuh]], déné ibuné yaiku putri [[Mahisa Campaka]] saka [[Krajan Singhasari]]. Kanthi mangkono, Radèn Wijaya minangka campuran getih [[Wong Sundha|Sundha]] lan [[Wong Jawa|Jawa]]. Sawisé Rakyan Jayadarma tiwas diracun mungsuhé, Lembu Tal bali menyang Singhasari nggawa Wijaya. Sejatiné, Radèn Wijaya dadi raja ka-27 [[Krajan Sundha Galuh]]. Suwaliké panjenengané ngadegaké [[Majapait]] sawisé tiwasé raja [[Kertanagara]], raja [[Singhasari]] pungkasan, sing uga sedulur ibuné.


Crita ing dhuwur mèmper karo crita ing ''[[Babad Tanah Jawi]]'' sing nyebut pangadeg Krajan Majapait yaiku '''Jaka Sesuruh''' putra Prabu Sri Pamekas raja [[Krajan Pajajaran]], sing uga dumunung ing kawasan [[Sundha]]. Jaka Sesuruh mlayu mangétan amarga dikalahaké déning sedulur kuwaloné sing jenengé [[Ciung Wanara|Siyung Wanara]]. Panjenengané banjur mbangun [[Krajan Majapait]] lan banjur numpes Siyung Wanara.
Crita ing dhuwur mèmper karo crita ing ''[[Babad Tanah Jawi]]'' sing nyebut pangadeg Krajan Majapait yaiku '''Jaka Sesuruh''' putra Prabu Sri Pamekas raja [[Krajan Pajajaran]], sing uga dumunung ing kawasan [[Sundha]]. Jaka Sesuruh mlayu mangétan amarga dikalahaké déning sedulur kuwaloné sing jenengé [[Ciung Wanara|Siyung Wanara]]. Panjenengané banjur mbangun [[Krajan Majapait]] lan banjur numpes Siyung Wanara.
Larik 23: Larik 23:
Raden Wijaya dalam prasasti Balawi tahun [[1305]] menyatakan dirinya sebagai anggota [[Wangsa Rajasa]]. Menurut ''[[Nagarakretagama]]'', Wijaya adalah putra [[Dyah Lembu Tal]], putra [[Narasinghamurti]]. Menurut ''[[Pararaton]]'', Narasinghamurti alias Mahisa Campaka adalah putra [[Mahisa Wonga Teleng]] putra [[Ken Arok]] pendiri Wangsa Rajasa. <ref name="SNI410">Poesponegoro & Notosusanto, hlm. 410.</ref>.
Raden Wijaya dalam prasasti Balawi tahun [[1305]] menyatakan dirinya sebagai anggota [[Wangsa Rajasa]]. Menurut ''[[Nagarakretagama]]'', Wijaya adalah putra [[Dyah Lembu Tal]], putra [[Narasinghamurti]]. Menurut ''[[Pararaton]]'', Narasinghamurti alias Mahisa Campaka adalah putra [[Mahisa Wonga Teleng]] putra [[Ken Arok]] pendiri Wangsa Rajasa. <ref name="SNI410">Poesponegoro & Notosusanto, hlm. 410.</ref>.


Menurut prasasti Balawi dan ''Nagarakretagama'', Raden Wijaya menikah dengan empat orang putri [[Kertanagara]], raja terakhir [[Kerajaan Singhasari]], yaitu [[Tribhuwaneswari]], [[Narendraduhita]], [[Jayendradewi]], dan [[Gayatri]]. Sedangkan menurut ''Pararaton'', ia hanya menikahi dua orang putri Kertanagara saja, serta seorang putri dari [[Kerajaan Malayu]] bernama [[Dara Petak]], yaitu salah satu dari dua putri yang dibawa kembali dari [[Melayu]] oleh pasukan yang dulunya dikirim oleh Kertanagara yang dikenal dengan nama [[Ekspedisi Pamalayu]] pada masa kerajaan [[Singhasari]]. Dara Petak merupakan salah seorang putri [[Srimat Tribhuwanaraja Mauliwarmadewa]] Raja Melayu dari [[Kerajaan Dharmasraya]] <ref name="Muljana">Slamet Muljana, 2005, ''Runtuhnya Kerajaan Hindu-Jawa dan Timbulnya Negara-negara Islam di Nusantara'', Yogyakarta: LKiS, ISBN 979-98451-16-3.</ref>.
Menurut prasasti Balawi dan ''Nagarakretagama'', Raden Wijaya menikah dengan empat orang putri [[Kertanagara]], raja terakhir [[Kerajaan Singhasari]], yaitu [[Tribhuwaneswari]], [[Narendraduhita]], [[Jayendradewi]], dan [[Gayatri]]. Sedangkan menurut ''Pararaton'', ia hanya menikahi dua orang putri Kertanagara saja, serta seorang putri dari [[Kerajaan Malayu]] bernama [[Dara Petak]], yaitu salah satu dari dua putri yang dibawa kembali dari [[Melayu]] oleh pasukan yang dulunya dikirim oleh Kertanagara yang dikenal dengan nama [[Ekspedisi Pamalayu]] pada masa kerajaan [[Singhasari]]. Dara Petak merupakan salah seorang putri [[Srimat Tribhuwanaraja Mauliwarmadewa]] Raja Melayu dari [[Kerajaan Dharmasraya]] <ref name="Muljana">Slamet Muljana, 2005, ''Runtuhnya Kerajaan Hindu-Jawa dan Timbulnya Negara-nagara Islam di Nusantara'', Yogyakarta: LKiS, ISBN 979-98451-16-3.</ref>.


Menurut prasasti Sukamerta dan prasasti Balawi, Raden Wijaya memiliki seorang putra dari Tribhuwaneswari bernama [[Jayanagara]].<ref name="SNI427">Poesponegoro & Notosusanto, hlm. 427.</ref>Sedangkan Jayanagara menurut ''Pararaton'' adalah putra Dara Petak, dan menurut ''Nagarakretagama'' adalah putra Indreswari. Sementara itu, dari Gayatri lahir dua orang putri bernama [[Dyah Gitarja]] dan [[Dyah Wiyat]].
Menurut prasasti Sukamerta dan prasasti Balawi, Raden Wijaya memiliki seorang putra dari Tribhuwaneswari bernama [[Jayanagara]].<ref name="SNI427">Poesponegoro & Notosusanto, hlm. 427.</ref>Sedangkan Jayanagara menurut ''Pararaton'' adalah putra Dara Petak, dan menurut ''Nagarakretagama'' adalah putra Indreswari. Sementara itu, dari Gayatri lahir dua orang putri bernama [[Dyah Gitarja]] dan [[Dyah Wiyat]].
Larik 30: Larik 30:


== Mendirikan Desa Majapahit ==
== Mendirikan Desa Majapahit ==
Menurut [[Prasasti Kudadu]], pada tahun [[1292]] terjadi pemberontakan [[Jayakatwang]] bupati Gelang-Gelang terhadap kekuasaan [[Kerajaan Singhasari]]. Raden Wijaya ditunjuk [[Kertanegara]] untuk menumpas pasukan Gelang-Gelang yang menyerang dari arah utara Singhasari. Wijaya berhasil memukul mundur musuhnya. Namun pasukan pemberontak yang lebih besar datang dari arah selatan dan berhasil menewaskan Kertanagara.
Menurut [[Prasasti Kudadu]], pada tahun [[1292]] terjadi pemberontakan [[Jayakatwang]] bupati Gelang-Gelang terhadap kekuasaan [[Kerajaan Singhasari]]. Raden Wijaya ditunjuk [[Kertanagara]] untuk menumpas pasukan Gelang-Gelang yang menyerang dari arah utara Singhasari. Wijaya berhasil memukul mundur musuhnya. Namun pasukan pemberontak yang lebih besar datang dari arah selatan dan berhasil menewaskan Kertanagara.


Menyadari hal itu, Raden Wijaya melarikan diri hendak berlindung ke Terung di sebelah utara Singhasari. Namun karena terus dikejar-kejar musuh ia memilih pergi ke arah timur. Dengan bantuan kepala desa Kudadu, ia berhasil menyeberangi Selat Madura untuk bertemu [[Arya Wiraraja]] penguasa ''Songeneb'' (nama lama [[Sumenep]]).
Menyadari hal itu, Raden Wijaya melarikan diri hendak berlindung ke Terung di sebelah utara Singhasari. Namun karena terus dikejar-kejar musuh ia memilih pergi ke arah timur. Dengan bantuan kepala desa Kudadu, ia berhasil menyeberangi Selat Madura untuk bertemu [[Arya Wiraraja]] penguasa ''Songeneb'' (nama lama [[Sumenep]]).
Larik 74: Larik 74:
{{kotak suksesi|jabatan=[[Dhaptar Raja Jawa#Majapait|Raja Majapait]]|taun=1293–1309|pendahulu=-|pengganti=[[Jayanagara]]}}
{{kotak suksesi|jabatan=[[Dhaptar Raja Jawa#Majapait|Raja Majapait]]|taun=1293–1309|pendahulu=-|pengganti=[[Jayanagara]]}}
{{kotak selesai}}
{{kotak selesai}}



[[Kategori:Pati 1309|Wijaya]]
[[Kategori:Pati 1309|Wijaya]]

Révisi kala 27 Fèbruari 2016 12.43

Reca Harihara, déwa gabungan Siwa lan Wisnu minangka panggambaran Kertarajasa. Lokasi wiwitané ing Candhi Simping, Blitar, saiki dadi kolèksi Museum Nasional Républik Indonésia.

Radèn Wijaya (lair: ? - séda: Majapahit, 1309) iku sing ngadegaké Karajan Majapahit sekaligus raja pisanan sing mrintah ing taun 1293-1309, mawa gelar Prabu Kertarajasa Jayawardana. Nararya Sanggramawijaya Sri Maharaja Kertajasa Jayawardhana. Miturut Nagarakretagama, Raden Wijaya séda taun 1309 lan disarèkaké ing Antahpura lan didadèkaké candhi ing Simping minangka Harihara, utawa nyawijiné antara Wisnu lan Siwa. Radèn Wijaya digantèkaké déning Jayanagara minangka raja sabanjuré.

Asma Asli

Radèn Wijaya iku asma sing lumrah dianggo déning para sejarawan kanggo nyebut pangadeg Krajan Majapait. Asma iki ana jroning Pararaton kang tinulis watara pungkasan abad ka-15. Kadhangkala Pararaton uga nulis sacara pepak, yaiku Raden Harsawijaya. Kamangka miturut bukti-bukti prasasti, ing mangsa kauripan Wijaya (abad ka-13 utawa 14) gelar raden durung populèr.

Nagarakretagama kang tinulis ing mangsa tengahan abad ka-14 nyebut pangadeg Majapait ajeneng Dyah Wijaya. Sesebutan dyah arupa sesebutan kabangsawanan sing populèr wektu semana lan dadi cikal bakal sesebutan Radèn. Istilah Radèn dhéwé dikira-kira asal saka tembung Ra Dyah utawa Ra Dyan utawa Ra Hadyan.

Jeneng asli pangadeg Majapait sing paling pas yaiku Nararya Sanggramawijaya, amarga jeneng iki ana ing prasasti Kudadu sing diwetokaké déning Wijaya dhéwé ing taun 1294. Sesebutan Nararya uga minangka sesebutan kabangsawanan, senadyan sesebutan Dyah luwih kerep dianggo.

Asal-Usul

Miturut Pararaton, Radèn Wijaya iku putra Mahisa Campaka, pangéran saka Krajan Singhasari. Panjenengané gedhé ing lingkungan Krajan Singhasari.

Miturut Pustaka Rajya Rajya i Bhumi Nusantara, Radèn Wijaya iku putra pasangan Rakyan Jayadarma lan Dyah Lembu Tal. Ramané yaiku putra Prabu Guru Darmasiksa, raja Krajan Sundha Galuh, déné ibuné yaiku putri Mahisa Campaka saka Krajan Singhasari. Kanthi mangkono, Radèn Wijaya minangka campuran getih Sundha lan Jawa. Sawisé Rakyan Jayadarma tiwas diracun mungsuhé, Lembu Tal bali menyang Singhasari nggawa Wijaya. Sejatiné, Radèn Wijaya dadi raja ka-27 Krajan Sundha Galuh. Suwaliké panjenengané ngadegaké Majapait sawisé tiwasé raja Kertanagara, raja Singhasari pungkasan, sing uga sedulur ibuné.

Crita ing dhuwur mèmper karo crita ing Babad Tanah Jawi sing nyebut pangadeg Krajan Majapait yaiku Jaka Sesuruh putra Prabu Sri Pamekas raja Krajan Pajajaran, sing uga dumunung ing kawasan Sundha. Jaka Sesuruh mlayu mangétan amarga dikalahaké déning sedulur kuwaloné sing jenengé Siyung Wanara. Panjenengané banjur mbangun Krajan Majapait lan banjur numpes Siyung Wanara.

Crita kasebut béda karo Nagarakretagama sing nyebut Dyah Lembu Tal iku wong lanang, putra Narasinghamurti. Naskah iki muji Lembu Tal minangka prawira yuda sing gagah lan bapa saka Dyah Wijaya.

Deleng uga

Kapustakan

  • Babad Tanah Jawi, Mulai dari Nabi Adam Sampai Tahun 1647. (terj.). 2007. Yogyakarta: Narasi
  • Marwati Poesponegoro & Nugroho Notosusanto. 1990. Sejarah Nasional Indonesia Jilid II. Jakarta: Balai Pustaka
  • R.M. Mangkudimedja. 1979. Serat Pararaton Jilid 2. Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, Proyek Penerbitan Buku Sastra Indonesia dan Daerah
  • Slamet Muljana. 2005. Menuju Puncak Kemegahan (terbitan ulang 1965). Yogyakarta: LKIS
  • Slamet Muljana. 1979. Nagarakretagama dan Tafsir Sejarahnya. Jakarta: Bhratara
Didhisiki déning:
-
Raja Majapait
1293–1309
Diganti déning:
Jayanagara