Tribhuwana Wijayatunggadewi

Dyah Gitarja (Tribhuwana Wijayatunggadewi)
Raja Majapait
Reca Tribhuwanottungadewi, ratu Majapait, minangka Parvati
Mréntah	Majapait: 1328 - 1350
Gelar	Sri Tribhuwanotunggadewi Maharajasa Jayawisnuwardhani
Pendahulu	Jayanagara
Son	Hayam Wuruk
Pangganti	Hayam Wuruk
Consort	Cakradhara (Kertawardhana Bhre Tumapel)
Bapa	Raden Harsawijaya (Kertajasa Jayawardhana)
Ibu	Dyah Gayatri (Rajapatni)

Tribhuwana Wijayatunggadewi iku panguwasa katelu Majapait sing mrintah taun 1328-1351. Saka prasasti Singasari (1351) diweruhi gelar abhisekané yaiku Sri Tribhuwanotunggadewi Maharajasa Jayawisnuwardhani.

Silsilah Tribhuwana

Jeneng asli Tribhuwana Wijayatunggadewi (utawa dicekak Tribhuwana) yakuwi Dyah Gitarja. Dhéwéké putriné Radèn Wijaya lan Gayatri. Kagungan adhi kandhung jenengé Dyah Wiyat lan mas tiri karan Jayanagara. Nalika jaman pamrintahan Jayanagara (1309-1328) Tribhuwana diangkat dadi penguasa ing Jiwana diwènèhi gelar Bhré Kahuripan.

Miturut kitab Pararaton, Jayanagara kewedén amarga mbebayani tahtané, mula adhik putri keloroné ora diéntokaké nikah. Sawisé Jayanagara séda taun 1328, para ksatriya teka arep nglamar adhik putri keloroné. Pungkasané, sawisé ditindakaké sayembara, kaéntuk wong lanang loro, yaiku Cakradhara minangka bojoné Dyah Gitarja, lan Kudamerta minangka bojoné Dyah Wiyat.

Cakradhara ginelar Kertawardhana Bhre Tumapèl. Sawisé nikah, Cakradhara lan Dyah Gitarja duwé putra Dyah Hayam Wuruk lan Dyah Nertaja. Hayam Wuruk banjur diangkat dadi yuwaraja ginelar Bhre Kahuripan utawa Bhre Jiwana, dene Dyah Nertaja dadi Bhre Pajang.

Pemerintahan Tribhuwana

Miturut kitab Negarakretagama, Tribhuwana munggah takhta merga diprintah ibune, (Gayatri) taun 1329 nggantikake Jayanagara kang wis seda taun 1328. Nalika Gayatri seda taun 1350, pamrintahan Tribhuwana uga bubar.

Pawarta kuwi menehi kesan yen Tribhuwana munggah takhta merga makili Gayatri. Senajan Gayatri mung putri ragil Kertanagara, nanging dheweke siji-sijine kang isih urip ing sakupenge bojo-bojone Raden Wijaya mula Tribhuwana entuk warisan takhta Jayanagara kang seda tanpa duwe keturunan. Nanging nalika kuwi Gayatri wis dadi pendeta Buddha, mula pamrintahane diwakili dening putrine, yaiku Tribhuwana Tunggadewi.

Miturut kitab Negarakretagama, Tribhuwana mrintah didhampingi bojone, Kertawardhana. Ing taun 1331 Tribhuwana bisa numpas pemberontakan dhaerah Sadeng lan Keta. Miturut kitab Pararaton ana persaingan antarane Gajah Mada lan Ra Kembar nalika ngrebutake posisi panglima penumpasan Sadeng. Banjur, Tribhuwana budhal dhewe dadi panglima anggone nyerang Sadeng, dikancani sepupune, Adityawarman.

Prastawa penting sabanjure sajroning kitab Pararaton yaiku Sumpah Palapa kang dituturake Gajah Mada nalika dilantik dadi rakryan patih Majapahit taun 1334. Gajah Mada gawe sumpah ora bakal mangan enak (rempah-rempah) sadurunge bisa naklukake kepulowan Nuswantara ing sangisore Majapahit.

Akhir Hayat Tribhuwana

Tribhuwana Wijayatunggadewi mudhun saka takhtane kira-kira taun 1351 (sawise gawe prasasti Singasari). Tribhuwana banjur dadi Bhre Kahuripan maneh kang kalebu ing Saptaprabhu, yaiku dewan pertimbangan agung kang duweni anggota saka keluarga kerajaan. Kang dadi raja Majapahit sabanjure yaiku putane, Hayam Wuruk.

Rujukan

• Bullough, Nigel (1995). Historic East Java: Remains in Stone. Adline Communications.
• Pringle, Robert (2004). Bali: Indonesia's Hindu Realm]]; A short history of. Short History of Asia Series. Allen & Unwin. ISBN 1-86508-863-3.

Didhisiki déning: Jayanagara

Raja Majapait 1328–1350

Diganti déning: Hayam Wuruk