Baya: Béda antara owahan
Tanpa ringkesan besutan |
Tanpa ringkesan besutan |
||
Larik 21: | Larik 21: | ||
'''Baya''' utawa asring kasebut '''bajul''' iku [[reptil]] sing awak'e gedhé sing urip ing [[banyu]]. Sacara ilmiah, baya nyakup kabèh [[spesies]] kulawarga [[familia|suku]] '''Crocodylidae''', klebu uga [[baya iwak]] (''Tomistoma schlegelii''). Senadyan mangkana jeneng iki bisa uga sacara longgar kanggo nyebut ‘baya’ [[aligator]], [[kaiman]] lan [[gavial]]; yakuwi krabat-krabat baya saka suku liya. |
'''Baya''' utawa asring kasebut '''bajul''' iku [[reptil]] sing awak'e gedhé sing urip ing [[banyu]]. Sacara ilmiah, baya nyakup kabèh [[spesies]] kulawarga [[familia|suku]] '''Crocodylidae''', klebu uga [[baya iwak]] (''Tomistoma schlegelii''). Senadyan mangkana jeneng iki bisa uga sacara longgar kanggo nyebut ‘baya’ [[aligator]], [[kaiman]] lan [[gavial]]; yakuwi krabat-krabat baya saka suku liya. |
||
Baya umume manggon ana ing banyu tawar kayata kali, danau, rawa lan papan panggonan kang teles, nanging ana uga kang manggon ana ing banyu payau kaya baya muara. Panganane baya kayata bangsa [[iwak]], reptil lan mamalia, kandhang uga mangan [[moluska]] lan krustasea gumantung spesiese. Baya kagolong kewan purba, sing ngalami evolusi sithik awit jaman dinosaurus. |
|||
Ana uga jeneng liyane baya, kaya dene buhaya ([[bahasa Sunda|Sd.]]); buhaya ([[bahasa Banjar|bjn]]); bicokok ([[dialek Betawi|Btw.]]), bekatak, utawa baya kodhok kanggo ngarani baya kang nduweni awak cilik nanging lemu; senyulong, baya jolong-jolong ([[bahasa Melayu|Mly.]]), utawa baya julung-julung kanggo ngarani baya iwak; baya pandan, yaiku baya kang wernane ijo; baya tembaga, baya kang wernane kuning semu soklat; lan liya liyane. |
|||
== Taksonomi lan panyebaran == |
== Taksonomi lan panyebaran == |
Révisi kala 2 Dhésèmber 2014 10.55
Baya (bajul) Kalamangsa: Late Cretaceous - Saiki | |
---|---|
Baya Nil | |
Klasifikasi ngèlmiah | |
Karajan: | Animalia |
Filum: | Chordata |
Klas: | Sauropsida |
Ordho: | Crocodilia |
Famili: | Crocodylidae Cuvier, 1807 |
Genera | |
Pirsani princèné ing taksonomi. |
Baya utawa asring kasebut bajul iku reptil sing awak'e gedhé sing urip ing banyu. Sacara ilmiah, baya nyakup kabèh spesies kulawarga suku Crocodylidae, klebu uga baya iwak (Tomistoma schlegelii). Senadyan mangkana jeneng iki bisa uga sacara longgar kanggo nyebut ‘baya’ aligator, kaiman lan gavial; yakuwi krabat-krabat baya saka suku liya.
Baya umume manggon ana ing banyu tawar kayata kali, danau, rawa lan papan panggonan kang teles, nanging ana uga kang manggon ana ing banyu payau kaya baya muara. Panganane baya kayata bangsa iwak, reptil lan mamalia, kandhang uga mangan moluska lan krustasea gumantung spesiese. Baya kagolong kewan purba, sing ngalami evolusi sithik awit jaman dinosaurus.
Ana uga jeneng liyane baya, kaya dene buhaya (Sd.); buhaya (bjn); bicokok (Btw.), bekatak, utawa baya kodhok kanggo ngarani baya kang nduweni awak cilik nanging lemu; senyulong, baya jolong-jolong (Mly.), utawa baya julung-julung kanggo ngarani baya iwak; baya pandan, yaiku baya kang wernane ijo; baya tembaga, baya kang wernane kuning semu soklat; lan liya liyane.
Taksonomi lan panyebaran
Akèh-akèhé baya kagolong jroning marga Crocodylus. Loro marga liya sing isih urip anggota suku Crocodylia yakuwi Osteolaemus lan Tomistoma, saben jinis asipat monotipik.
- Suku Crocodylidae
- Anak suku Mekosuchinae (punah)
- Anak suku Crocodylinae
- Marga Euthecodon (punah)
- Marga Rimasuchus (punah, sadurungé Crocodylus lloydi)
- Marga Osteolaemus
- Baya kerdil, Osteolaemus tetraspis (para ahli béda panemu ngenani spesies iki sakbeneré dumadi saka rong spesies. Akèh-akèhé nduwèni panemu yèn baya kerdil iku siji spesies kanthi loro anak jenis (subspesies): O. tetraspis tetraspis & O. t. osborni)
- Marga Crocodylus
- Crocodylus acutus, baya Amérika
- Crocodylus cataphractus, Baya moncong-ramping (kajian DNA paling anyar ing spesies ini bisa digolongake digolongkan jroning marga utawa kulawarga, Mecistops)
- Crocodylus intermedius , baya Orinoco
- Crocodylus johnsoni, baya banyu-tawar Australia
- Crocodylus mindorensis, baya Filipina
- Crocodylus moreletii , baya Meksiko
- Crocodylus niloticus, baya Nil utawa baya Afrika (anak jinis Madagaskar kadang dijenengi baya ireng)
- Crocodylus novaeguineae, baya Irian
- Crocodylus palustris, baya India utawa baya rawa
- Crocodylus porosus , baya muara
- Crocodylus rhombifer , baya Kuba
- Crocodylus siamensis, baya Siam utawa baya air-tawar Asia
- Anak suku Tomistominae (kajian paling anyar yèn klompok iki sakbeneré luwih cedhak karo gavial, suku Gavialidae)
- Marga Kentisuchus (punah)
- Marga Gavialosuchus (punah)
- Marga Paratomistoma (punah)
- Marga Thecachampsa (punah)
- Marga Rhamphosuchus (punah)
- Marga Tomistoma
- Tomistoma schlegelii, baya senyulong utawa gavial Malaya
- Tomistoma lusitanica (punah)
- Tomistoma cairense (punah)
- Tomistoma machikanense (punah, spesies kala Pleistosen dari Jepang)
Baya ing Indonesia
Jinising baya kang ana ing Indonésia kapengkar minangka pitu spesies (utawa subspesies) kang ditemukake ing sakubenge kapuloan Indonésia.[1], yakni:
- Baya Mindoro utawa baya Filipina (Crocodylus mindorensis)
- Baya Irian (C. novaeguineae)
- Baya muara (C. porosus)
- Baya Kalimantan (C. raninus)
- Baya banyu tawar utawa baya Siam (C. siamensis)
- Baya Sahul (Crocodylus sp.nov.), lan
- Baya senyulong (Tomistoma schlegelii)
Rujukan
- ↑ Iskandar, D.T. 2000. Kura-kura dan Buaya Indonesia dan Papua Nugini. Penerbit ITB, Bandung. 191 hal. ISBN 979-96100-0-1
Pranala njaba
Wikispecies duwé tetélan sing gegayutan: Crocodilia |
Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Crocodilia. |
- Masalah transklusi: {{En}} mung bisa kaanggo ing mandhala aran Barkas. Anggonen {{lang-en}} utawa {{en icon}} baé. Crocodilian Online
- Masalah transklusi: {{En}} mung bisa kaanggo ing mandhala aran Barkas. Anggonen {{lang-en}} utawa {{en icon}} baé. BBC news finds powerful agent in crocodile blood
- Masalah transklusi: {{En}} mung bisa kaanggo ing mandhala aran Barkas. Anggonen {{lang-en}} utawa {{en icon}} baé. Recent Crocodile Attacks in Australia
- (ing basa Burma) Penduduk ketakutan, buaya serang lelaki di Sg Kelantan, berita MStar Online 24-07-2007 06:57:30 PM
- Buaya 7 Meter Serang Tim Penyelamat, berita Harian Global, 15 Mei 2007
- Buaya Teluk Cempi Serang Warga, berita pada Suara NTB Online, Rabu 16/08/06.
- Buaya Ancam Pasokan Listrik PLTU Suralaya, berita TempoInteraktif hari Rabu, 13 Juni 2007 15:30 WIB
- Merebut Pasar Ekspor dari Penangkaran Buaya, berita Kompas CyberMedia hari Jumat, 09 Januari 2004
- Masalah transklusi: {{En}} mung bisa kaanggo ing mandhala aran Barkas. Anggonen {{lang-en}} utawa {{en icon}} baé. Videos of Crocodile