Pananggalan Hijriyah: Béda antara owahan
c r2.7.1) (bot Mengubah: az:Hicri təqvimi |
c r2.7.2) (bot Membuang: el:Έτος Εγίρας |
||
| Larik 112: | Larik 112: | ||
[[de:Islamische Zeitrechnung]] |
[[de:Islamische Zeitrechnung]] |
||
[[diq:Teqwimo Hıcri]] |
[[diq:Teqwimo Hıcri]] |
||
[[el:Έτος Εγίρας]] |
|||
[[en:Islamic calendar]] |
[[en:Islamic calendar]] |
||
[[eo:Islama kalendaro]] |
[[eo:Islama kalendaro]] |
||
Révisi kala 6 Mèi 2012 22.24
|
Pananggalan Hijriyah utawa Kalèndher Hijriyah utawa Kalèndher Islam (Basa Arab: التقويم الهجري; at-taqwim al-hijri), iku kalèndher sing dipigunakaké déning umat Islam, klebu jroning nemtokaké tanggal utawa wulan sing magepokan karo ibadah, utawa dina-dina wigati liyané. Ing negara-negara sing pedunungé mayoritas Islam, Kalèndher Hijriyah uga dipigunakaké minangka sistem penanggalan sadina-dina. Kalèndher Hijriyah migunakaké sistem kalèndher lunar (komariyah).
Pananggalan iki dijenengaké Pananggalan Hijriyah, amarga ing taun pisanan kalèndher iki iku taun dumadiné prastawa Hijrah Nabi Muhammad saka Makkah menyang Madinah, yakni ing taun 622 M.
Karakteristik
Diwiwitiné dina/tanggal ing Pananggalan Hijriyah béda karo ing Pananggalan Masèhi. Ing sistem Pananggalan Masèhi, sawijining dina/tanggal diwiwiti ing jam 00.00 wektu saenggon. Nanging ing sistem Pananggalan Hijriah, sawijining dina/tanggal diwiwiti nalika srengéngé angslup ing panggonan kasebut.
Pananggalan Hijriyah dibangun miturut rata-rata silkus sinodik wulan pananggalan lunar (qomariyah), nduwèni 12 wulan jroning setahun. Kanthi migunakaké siklus sinodik wulan, wilangan dina jroning sataun ana (12 x 29,53059 dina = 354,36708 dina).Bab iki sing njelasaké 1 taun Pananggalan Hijriah luwih cendhak watara 11 dina tinimbang 1 taun Pananggalan Masèhi.
Faktané, siklus sinodik wulan nduwèni variasi. Cacahing dina jroning sak wulan jroning Pananggalan Hijriah gumantung ing posisi rembulan, bumi lan srengéngé. Umur rembulan sing ngancik 30 dina trep karo dumadiné rembulan anyar (new moon) ing titik apooge, yaiku jarak paling adoh antara rembulan lan bumi, lan ing wektu sing bebarengan, bumi dumunung ing let paling cedhak karo srengéngé (perihelion). Sauntara kuwi, sak wulan sing lumangsung 29 dina trep karo wektu dumadiné rembulan anyar ing perige (let paling cedhak rembulan karo bumi) kanthi bumi dumunung ing titik paling adoh saka srengéngé (aphelion). Ing kéné katon yèn umur wulan ora tetep nanging owah-owah (29 - 30 dina) miturut karo kedhudhukan katelu benda langit kasebut (rembulan, Bumi lan Srengéngé)
Panentuan awal wulan (new moon) ditandani déning munculé penampakan (visibilitas) Rembulan Sabit pisanan (hilal) sawisé wulan anyar (konjungsi utawa ijtimak). Ing fase iki, rembulan angslup sawetara wektu sawisé angslupé srengéngé, saéngga posisi hilal dumunung ing ufuk kulon. Yèn hilal ora bisa dideleng ing dina ka-29, cacahing dina ing wulan kasebut dibulatna dadi 30 dina. Ora ana aturan khusus wulan-wulan ngendi waé sing nduwèni 29 dina, lan ngendi sing nduwèni 30 dina. Kabèh gumantung marang penampakan hilal.
Jeneng-jeneng wulan
Pananggalan Hijriyah dumadi saka 12 wulan:
- Muharram
- Safar
- Rabiul awal
- Rabiul akhir
- Jumadil awal
- Jumadil akhir
- Rajab
- Sya'ban
- Ramadhan
- Syawal
- Dzulkaidah
- Dzulhijjah
Jeneng-jeneng dina
Pananggalan Hijriyah dumadi saka 7 dina. Sawijining dina diwiwiti kanthi angsluping srengéngé, béda karo Kalèndher Masehi sing miwiti dina ing wektu tengah wengi. Ing ngisor iki jeneng-jeneng dina:
- al-Ahad (Minggu)
- al-Itsnayn (Senèn)
- ats-Tsalaatsa' (Slasa)
- al-Arba'aa / ar-Raabi' (Rebo)
- al-Khamiis (Kemis)
- al-Jum'aat (Jemuah)
- as-Sabt (Setu)
Sajarah
Kapan diwiwiti taun 1 Hijriah yakuwi 6 taun sawisé wafat Nabi Muhammad. Senadyan mangkono, sistem sing ndhasari Pananggalan Hijriah wis ana wiwit jaman pra-Islam, lan sistem iki direvisi ing taun ka-9 periode Madinah.
Sistem kalèndher pra-Islam ing Arab
Sadurungé tekaning Islam, ing tanah Arab dikenal sistem pananggalan mawa basis campuran antara rembulan (komariyah) lan Srengéngé (syamsiyah). Ubengé rembulan dipigunakaké, lan kanggo nyinkronaké karo mangsa diayahi penambahan cacahing dina (interkalasi).
Ing wektu itu, durung dikenal penomoran taun. Sawijining taun dikenal kanthi jeneng prastawa sing cukup wigati ing taun kasebut. Upamané, taun nalika Muhammad lair, dikenal kanthi sebutan "Taun Gajah", amarga ing wektu iku, kedadéyan panyerbuan Ka'bah ing Mekkah déning pasukan gajah sing dipimpin déning Abrahah, Gubernur Yaman (salah siji provinsi Krajaan Aksum, saiki klebu wilayah Etiopia).
Revisi penanggalan
Ing era kenabian Muhammad, sistem pananggalan pra-Islam dipigunakaké. Ing taun ka-9 sawisé Hijrah, mudhun ayat 36-37 Surat At-Taubah, sing nglarang nambahaké dina (interkalasi) ing sistem penanggalan.
Panentuan Taun 1 Kalèndher Islam
Sawisé wafat Nabi Muhammad, diusulaké kapan diwiwiti Taun 1 Kalèndher Islam. Ana sing ngusulaké taun kelairan Muhammad minangka awal patokan penanggalan Islam. Ana sing ngusulaké uga wiwitan pathokan penanggalan Islam arupa taun wafaté Nabi Muhammad.
Pungkasané, ing taun 638 M (17 H), khalifah Umar bin Khatab netepaké wiwitan pathokan pananggalan Islam yakuwi taun hijrahé Nabi Muhammad saka Mekkah menyang Madinah. Panentuan wiwitan pathokan iki diayahi sawisé ngilangaké kabèh wulan-wulan tambahan (interkalasi) jroning periode 9 taun. Tanggal 1 Muharam Taun 1 Hijriah trep karo tanggal 16 Juli 622, lan tanggal iki dudu tanggal hijrahé Nabi Muhammad. Prastawa hijrahé Nabi Muhammad kedadéyan wulan September 622. Dhokumèn paling tuwa sing migunakaké sistem Kalèndher Hijriah yakuwi papirus ing Mesir ing taun 22 H, PERF 558.
Tanggal-tanggal wigati
Tanggal-tanggal wigati jroning Pananggalan Hijriyah yakuwi:
- 1 Muharram: Taun Anyar Hijriyah
- 10 Muharram: Dina Asyura. Dina iki dipèngeti déning kaum Syi'ah kanggo mèngeti sédané Imam Husain bin Ali
- 12 Rabiul Awal: Maulud Nabi Muhammad (dina kelairan Nabi Muhammad)
- 27 Rajab: Isra' Mi'raj
- Wulan Ramadan: umat Islam nglakoni Pasa Ramadan sewulan kebak.
- 27 Ramadan: Nuzulul Qur'an (ing Indonesia lan Malaysia dipèngeti saben tanggal 17 Ramadan)
- 10 dina pungkasan ing Wulan Ramadan Lailatul Qadar
- 1 Syawal: Dina Riyaya Idul Fitri
- 9 Dzulhijjah: Wukuf ing Padang Arafah
- 10 Dzulhijjah: Dina Raya Idul Adha
Hisab lan Rukyat
Rukyat iku aktivitas ngamati visibilitas hilal, yakuwi ngamati penampakan rembulan sabit sing pisanan katon sawisé wulan anyar (ijtima). Rukyat bisa dilakukan nganggo mata wuda, utawa nganggo alat bantu optik kaya teleskop. Yèn hilal katon, ing soré kasebut wis mlebu tanggal 1.
Déné hisab iku ngayahi pétungan kanggo nemtokaké posisi wulan sacara matematis lan astronomis. Hisab minangka alat bantu kanggo meruhi kapan lan ing ngendi hilal (rembulan sabit pisanan sawisé wulan anyar) bisa katon. Hisab kerep diayahi kanggo mbantu sadurungé rukyat.
Panentuan awal wulan dadi signifikan kanggo wulan-wulan sing magepokan karo ibadah, kaya wulan Ramadan (yakuwi umat Islam nglakoni pasa Ramadan sesasi suwéné), Syawal (yakuwi umat Islam ngrayakaké Dina Riyaya Idul Fitri), sarta Dzulhijjah (ana tanggal sing magepokan karo ibadah Haji lan Dina Riyaya Idul Adha). Panentuan kapan hilal bisa katon, dadi motivasi umat Islam jroning babagan astronomi. Iki dadi salah siji panyurung saéngga Islam dadi salah siji pangembang awal ilmu astronomi minangka sains, sajabaning astrologi ing Abad Tengahan.
Béda karo Kalèndher Hijriah sing murni migunakaké visibilitas rembulan (moon visibility) ing panentuan awal wulan (first month), kalèndher Jawa wis netepaké cacahing dina jroning saben wulan.
Deleng uga
Pranala njaba
| Sasi jroning kalèndher hijriyah | |
|---|---|
|
Muharram – Safar – Rabiul awal – Rabiul akhir – Jumadil awal – Jumadil akhir – Rajab – Sya'ban – Ramadhan – Syawal – Dzulkaidah – Dzulhijjah | |