Bakso: Béda antara owahan

Luru sajarah

← Besutan sadurungé Besutan sawisé →

Konten dihapus Konten ditambahkan

VisualTèks wiki

Salarik

Révisi kala 9 Mèi 2011 07.22

Bakso iku jinising panganan kan digawé saka daging sapi dibentuk bunder-bunder.^[1]

Sajarah

Bakso iku asalé saka basa China kang kasusun saka rong tembung, yaiku bak lan so.^[1] Bak tegesé daging babi, déné so tegesé mi lan sop.^[1] Ing Indonesia dhéwé daging babi diganti nganggo daging sapi, nanging tetep diarani bak.^[1] Crita ngenani bakso ana wiwit abad 17, nalika pungkasané Dinasti Ming.^[2] Ing sawijining désa ing Fuzhou ana priya jenengé Meng Bo kang banget ngabekti mring ibuné.^[2] Nalika ibuné tuwa, dhéwéké nggawé daging giling kang digodhog kanggo ibuné amarga ibuné seneng dhahar daging.^[2] Bakso iki rasané jebul énak lan tangga teparoné padha ngerti banjur njaluk tulung supaya diajari nggawé.^[2] Wiwit saka kuwi bakso kawentar tekan ngendi-endi.^[2].

Jinis

Bakso umumé digawé saka daging lan uga ana kang diisi daging kang wis dialusaké. ^[3]Ananging saliyané iku ana uga bakso kang diisi lombok rawit. ^[3] Bakso iki diarani bakso mercon. ^[3] Diarani bakso mercon amarga rasané kang pedes amarga lombok rawit. ^[3] Ana uga bakso coklat, yaiku bakso kang diisi coklat. ^[3]Saliyané iku ana uga bakso buah, bakso buah yaiku bakso kang diisi buah, kayata nanas, stroberi, tomat. ^[3]Kéju uga bisa dadi isi bakso, biyasané diarani bakso kéju. ^[3] Supaya rasané bisa nyampur,buah kang wis dikethok kothak cilik-cilik bisa disisipké ing bakso kang setengah mateng. ^[3]Bakso banjur digodhog maneh nganti mateng.^[3]

Bentuk

Bakso kotak yaiku bakso kang bentuké kotak utawa persegi empat.^[4] Bakso kotak bahané kaya bakso bunder biyasa, ananging bentuké digawé kotak.^[4] Bakso kothak idéné éntuk saka program komputer kang diarani Auto-Cad.^[4] Yèn bakso bunder digawé bunder-bunder nganggo tangan, bakso coklat dibentuk nganggo cithakan dhéwé.^[4] Bakso kothak nduwéni ukuran kurang luwih 5x 2x 2 cm.^[4]

Bakso gepeng^[1]

Bakso ing negara-negara liya

Bakso utawa dikenal nganggo jeneng meatball nduwé jeneng lan cara anggoné nyuguhaké kang séjé ing saben-saben nagara.^[1]

Indonésia. Bakso padatan disuguhaké ing wadhah mangkok kaya sup, nganggo mi, tahu, endhog, siomay.^[1]
Ing Afganistan, bakso dianggo minangka panganan tradhisional karo sop gawéyan omah.^[1]
Albania. Bakso iku digoréng (Qofte të fërguara).^[1]
Belgia. Bakso diarani ballekes utawa bouletten ing Flanders lan Brussels, lan boulettes utawa boulets ing Wallonia.^[1] Padatan disuguhaké karo saos tomat utawa saos sambel, lan kentang goréng, krokèt kentang (kentang croquettes) utawa kentang kukus (steamed potatoes).
Portugal lan Brazil. Bakso diarani almôndegas lan padatan digoreng lan disuguhaké bebarengan karo spaghetti.^[1]
China. Bakso kang paling kerep digawé iku saka daging babi lan padatan digodhog (kadhang ditambahi kecap).^[1]
Denmark. Bakso dikenal kanthi jeneng frikadeller lan padatan digorèng, digawé saka daging sapi, babi, bawang, endhog, uyah, lan mrica dibentuk kaya bal.^[1]
Jerman. Bakso diarani Frikadellen utawa Fleischpflanzerl utawa Fleischküchle.^[1] Kang paling misuwur yaiku bakso Jerman Königsberger Klopse kang isiné anchovy utawa gerèh lan dipangan nganggo saos caper.^[1]
Austria. Bakso gorèng diarani Fleischlaibchen utawa Fleischlaberl.^[1]

Bahan nggawé bakso

Bakso bisa digawé saka bahan-bahan kayata daging sapi, iwak (iwak kang dagingé putih kayata tengiri, kakap, kerapu, tuna, utawa iwak gabus), urang, unus (cumi-cumi), lan iwak pitik.^[5] Jenengé bakso biyasané padha kaya daging kang dadi bahané.^[5] Umpamané bakso kang digawé saka iwak, diarani bakso iwak, bakso kang digawé saka sapi diarani bakso sapi, bakso kang diiséni buah, diarani bakso buah, lan liya-liyané.^[5]

Kasehatan

Yen nggawe bakso ana uga kang dicampur karo boraks utawa bleng. ^[6]Gunané kanggo nggawé bakso luwih kenyal kaya daging lan luwih awét.^[6] Iki ndadekake bakso tau dianggep panganan kang kurang aman karo BPOM.^[6] BPOM ngélingaké yen ngonsumsi jajanan kang ngandhut boraks kang akéh nganti 5 nganti 10 taun bisa ningkataké resiko penyakit kanker hati.^[7] Mulané bakso kang didol ing pasar tradisional lan pasar swalayan diwajibké bébas boraks.^[7]

Galeri

penthol bakso
bakso kuah
panci bakso
bakso daging sapi
bakso mi bihun
mi bakso bali
bakso mi
bakso urat asli Solo
bakso ikan
mie ayam bakso
bakso malang karapitan

Cathetan suku

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r (ing basa Indonésia)Bakso (dipunundhuh 13 Maret 2011)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e (ing basa Indonésia)Sejarah Bakso (dipunundhuh 13 Maret 2011)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ (ing basa Indonésia)http://berita.liputan6.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e (ing basa Indonésia)http://www.republika.co.id/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)
↑ ^a ^b ^c (ing basa Indonésia)http://bos.fkip.uns.ac.id/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)
↑ ^a ^b ^c (ing basa Indonésia)Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)
↑ ^a ^b (ing basa Indonésia)[cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1%7Ctitle=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonesia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei)

[internet1-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r (ing basa Indonésia)Bakso (dipunundhuh 13 Maret 2011)

[internet2-2] (ing basa Indonésia)Sejarah Bakso (dipunundhuh 13 Maret 2011)

[internet3-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ (ing basa Indonésia)http://berita.liputan6.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)

[internet4-4] (ing basa Indonésia)http://www.republika.co.id/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)

[internet5-5] (ing basa Indonésia)http://bos.fkip.uns.ac.id/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)

[internet6-6] (ing basa Indonésia)Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)

[internet7-7] (ing basa Indonésia)[cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1%7Ctitle=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonesia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Larik 1: / Larik 1: @@
 {{inuseuntil|31 Mei 2011}}
 [[Gambar:Bakso mi bihun.jpg|thumb|right|Bakso kang disuguhake nganggo [[bihun]] lan pangsit goreng.]]
-'''Bakso''' iku jinising panganan kan digawe saka daging sapi dibentuk bunder-bunder.<ref name="internet1">{{id}}[http://basonesia.t35.com/ Bakso] (dipunundhuh 13 Maret 2011) </ref>
+'''Bakso''' iku jinising panganan kan digawé saka daging sapi dibentuk bunder-bunder.<ref name="internet1">{{id}}[http://basonesia.t35.com/ Bakso] (dipunundhuh 13 Maret 2011) </ref>
 ==Sajarah==
 Bakso iku asalé saka basa [[China]] kang kasusun saka rong tembung, yaiku ''bak'' lan ''so''.<ref name="internet1"> </ref>
@@ Larik 7: / Larik 7: @@
 Ing [[Indonesia]] dhéwé daging babi diganti nganggo daging [[sapi]], nanging tetep diarani ''bak''.<ref name="internet1"> </ref>
 Crita ngenani bakso ana wiwit [[abad 17]], nalika pungkasané [[Dinasti Ming]].<ref name="internet2">{{id}}[http://jurnalartikel.com/sejarah-bakso.html Sejarah Bakso] (dipunundhuh 13 Maret 2011) </ref>
-Ing sawijining desa ing [[Fuzhou]] ana priya jenengé [[Meng Bo]] kang banget ngabekti mring ibuné.<ref name="internet2"> </ref> Nalika ibuné tuwa, dhéwéké nggawé daging giling kang digodhog kanggo ibuné amarga ibuné seneng dhahar [[daging]].<ref name="internet2"> </ref> Bakso iki rasané jebul enak lan tangga teparoné padha ngerti banjur njaluk tulung supaya diajari nggawé.<ref name="internet2"> </ref> Wiwit saka kuwi bakso kawentar tekan ngendi-endi.<ref name="internet2"> </ref>.
+Ing sawijining désa ing [[Fuzhou]] ana priya jenengé [[Meng Bo]] kang banget ngabekti mring ibuné.<ref name="internet2"> </ref> Nalika ibuné tuwa, dhéwéké nggawé daging giling kang digodhog kanggo ibuné amarga ibuné seneng dhahar [[daging]].<ref name="internet2"> </ref> Bakso iki rasané jebul énak lan tangga teparoné padha ngerti banjur njaluk tulung supaya diajari nggawé.<ref name="internet2"> </ref> Wiwit saka kuwi bakso kawentar tekan ngendi-endi.<ref name="internet2"> </ref>.
 ==Jinis==
-Bakso umume digawe saka daging lan uga ana kang diisi daging kang wis dialusake. <ref name="internet3"/>Ananging saliyane iku ana uga bakso kang diisi [[lombok]] [[rawit]]. <ref name="internet3"/> Bakso iki diarani bakso mercon. <ref name="internet3"/> Diarani [[bakso mercon]] amarga rasane kang pedes amarga lombok rawit. <ref name="internet3"/> Ana uga bakso coklat, yaiku bakso kang diisi coklat.  <ref name="internet3"/>Saliyane iku ana uga [[bakso buah]], bakso buah yaiku bakso kang diisi buah, kayata [[nanas]], [[stroberi]], [[tomat]]. <ref name="internet3"/>Keju uga bisa dadi isi bakso, biyasane diarani bakso keju. <ref name="internet3"/>
+Bakso umumé digawé saka daging lan uga ana kang diisi daging kang wis dialusaké. <ref name="internet3"/>Ananging saliyané iku ana uga bakso kang diisi [[lombok]] [[rawit]]. <ref name="internet3"/> Bakso iki diarani bakso mercon. <ref name="internet3"/> Diarani [[bakso mercon]] amarga rasané kang pedes amarga lombok rawit. <ref name="internet3"/> Ana uga bakso coklat, yaiku bakso kang diisi coklat.  <ref name="internet3"/>Saliyané iku ana uga [[bakso buah]], bakso buah yaiku bakso kang diisi buah, kayata [[nanas]], [[stroberi]], [[tomat]]. <ref name="internet3"/>Kéju uga bisa dadi isi bakso, biyasané diarani bakso [[kéju]]. <ref name="internet3"/>
-Supaya rasane bisa nyampur,buah kang wis dikethok kothak cilik-cilik bisa disisipke ing bakso kang setengah mateng.  <ref name="internet3"/>Bakso banjur digodhog maneh nganti mateng.<ref name="internet3">{{id}}[http://berita.liputan6.com/daerah/201001/260180/Bakso.Rasa.Buah.ala.Yogyakarta http://berita.liputan6.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
+Supaya rasané bisa nyampur,buah kang wis dikethok kothak cilik-cilik bisa disisipké ing bakso kang setengah mateng.  <ref name="internet3"/>Bakso banjur digodhog maneh nganti mateng.<ref name="internet3">{{id}}[http://berita.liputan6.com/daerah/201001/260180/Bakso.Rasa.Buah.ala.Yogyakarta http://berita.liputan6.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
 ==Bentuk==
 *[[Bakso bunder]]<ref name="internet1"/>
 *[[Bakso kotak]]<ref name="internet1"/>
-Bakso kotak yaiku bakso kang bentuke kotak utawa ''persegi empat''.<ref name="internet4"/> Bakso kotak bahane kaya bakso bunder biyasa, ananging bentuke digawe kotak.<ref name="internet4">{{id}}[http://www.republika.co.id/berita/gaya-hidup/kuliner/11/01/16/158870-bakso-kotak-terinspirasi-program-komputer http://www.republika.co.id/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
+Bakso kotak yaiku bakso kang bentuké kotak utawa ''persegi empat''.<ref name="internet4"/> Bakso kotak bahané kaya bakso bunder biyasa, ananging bentuké digawé kotak.<ref name="internet4">{{id}}[http://www.republika.co.id/berita/gaya-hidup/kuliner/11/01/16/158870-bakso-kotak-terinspirasi-program-komputer http://www.republika.co.id/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
-Bakso kothak idene entuk saka program komputer kang diarani [[Auto-Cad]].<ref name="internet4"/>  Yen bakso bunder digawe bunder-bunder nganggo tangan, bakso [[coklat]] dibentuk nganggo cithakan dhewe.<ref name="internet4"/>  Bakso kothak nduweni ukuran kurang luwih [[5]]x[[2]]x[[2]] [[cm]].<ref name="internet4"/>
+Bakso kothak idéné éntuk saka program komputer kang diarani [[Auto-Cad]].<ref name="internet4"/>  Yèn bakso bunder digawé bunder-bunder nganggo tangan, bakso [[coklat]] dibentuk nganggo cithakan dhéwé.<ref name="internet4"/>  Bakso kothak nduwéni ukuran kurang luwih [[5]]x[[2]]x[[2]] [[cm]].<ref name="internet4"/>
-*Bakso gepeng<ref name="internet1"/>
+*[[Bakso gepeng]]<ref name="internet1"/>
 ===Bakso ing negara-negara liya===
-Bakso utawa dikenal nganggo jeneng ''meatball'' nduwé jeneng lan cara anggoné nyuguhake kang séjé ing saben-saben nagara.<ref name="internet1"> </ref>
+Bakso utawa dikenal nganggo jeneng ''meatball'' nduwé jeneng lan cara anggoné nyuguhaké kang séjé ing saben-saben nagara.<ref name="internet1"> </ref>
-#[[Indonesia]]. Bakso padatan disuguhaké ing wadhah mangkok kaya sup, nganggo mi, tahu, endhog, 'siomay'.<ref name="internet1"> </ref>
+#[[Indonésia]]. Bakso padatan disuguhaké ing wadhah mangkok kaya sup, nganggo [[mi]], [[tahu]], [[endhog]], ''siomay''.<ref name="internet1"> </ref>
 #Ing [[Afganistan]], bakso dianggo minangka panganan tradhisional karo sop gawéyan omah.<ref name="internet1"> </ref>
-#[[Albania]]. Bakso iku digoreng (Qofte të fërguara).<ref name="internet1"> </ref>
+#[[Albania]]. Bakso iku digoréng (Qofte të fërguara).<ref name="internet1"> </ref>
-#[[Belgia]]. Bakso diarani  ballekes utawa bouletten ing [[Flanders]] lan [[Brussels]], lan ''boulettes'' utawa ''boulets'' ing ''Wallonia''.<ref name="internet1"> </ref> Padatan disuguhaké karo [[saos]] [[tomat]] utawa saos [[sambel]], lan [[kentang]] [[goreng]], [[krokèt]] kentang (kentang croquettes) utawa kentang kukus (steamed potatoes).
+#[[Belgia]]. Bakso diarani  ''ballekes'' utawa ''bouletten'' ing [[Flanders]] lan [[Brussels]], lan ''boulettes'' utawa ''boulets'' ing ''Wallonia''.<ref name="internet1"> </ref> Padatan disuguhaké karo [[saos]] [[tomat]] utawa saos [[sambel]], lan [[kentang]] [[goréng]], [[krokèt]] kentang (kentang croquettes) utawa kentang kukus (steamed potatoes).
-#[[Portugal]] lan [[Brazil]]. Bakso diarani ''almôndegas'' lan padatan digoreng lan disuguhake bebarengan karo [[spaghetti]].<ref name="internet1"> </ref>
+#[[Portugal]] lan [[Brazil]]. Bakso diarani ''almôndegas'' lan padatan digoreng lan disuguhaké bebarengan karo [[spaghetti]].<ref name="internet1"> </ref>
 # [[China]]. Bakso kang paling kerep digawé iku saka daging babi lan padatan digodhog (kadhang ditambahi kecap).<ref name="internet1"> </ref>
 #[[Denmark]]. Bakso dikenal kanthi jeneng ''frikadeller'' lan padatan digorèng, digawé saka daging [[sapi]], [[babi]], [[bawang]], [[endhog]], [[uyah]], lan [[mrica]] dibentuk kaya [[bal]].<ref name="internet1"> </ref>
@@ Larik 34: / Larik 34: @@
 ==Bahan nggawé bakso==
 Bakso bisa digawé saka bahan-bahan kayata daging sapi, [[iwak]] (iwak kang dagingé putih kayata [[tengiri]], [[kakap]], [[kerapu]], [[tuna]], utawa [[iwak gabus]]), [[urang]], unus (cumi-cumi), lan iwak pitik.<ref name="internet5"> {{id}}[http://bos.fkip.uns.ac.id/pub/ono/pendidikan/materi-kejuruan/pertanian/teknologi-hasil-pertanian-dan-perikanan/pengolahan_bakso_ikan.pdf http://bos.fkip.uns.ac.id/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
-Jenenge bakso biyasane padha kaya daging kang dadi bahane.<ref name="internet5"/> Umpamane bakso kang digawe saka iwak, diarani bakso iwak, bakso kang digawe saka sapi diarani bakso sapi, bakso kang diiseni buah, diarani bakso buah, lan liya-liyane.<ref name="internet5"/>
+Jenengé bakso biyasané padha kaya daging kang dadi bahané.<ref name="internet5"/> Umpamané bakso kang digawé saka iwak, diarani bakso iwak, bakso kang digawé saka sapi diarani bakso sapi, bakso kang diiséni buah, diarani bakso buah, lan liya-liyané.<ref name="internet5"/>
 ==Kasehatan==
-Yen nggawe bakso ana uga kang dicampur karo [[boraks]] utawa [[bleng]]. <ref name="internet6"/>Gunane kanggo nggawe bakso luwih kenyal kaya daging lan luwih awet.<ref name="internet6">{{id}}[http://www.suaramerdeka.com/harian/0709/03/ragam05.htm Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref> Iki ndadekake bakso tau dianggep panganan kang kurang aman karo  [[BPOM]].<ref name="internet6"/> BPOM ngelingake yen ngonsumsi jajanan kang ngandhut boraks kang akeh nganti [[5]] nganti [[10]] [[taun]] bisa ningkatake resiko [[penyakit]] [[kanker]] ''hati''.<ref name="internet7">{{id}}[cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1|title=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonesia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei)</ref>  Mulane bakso kang didol ing pasar tradisional lan pasar swalayan diwajibke bebas boraks.<ref name="internet7"/>
+Yen nggawe bakso ana uga kang dicampur karo [[boraks]] utawa [[bleng]]. <ref name="internet6"/>Gunané kanggo nggawé bakso luwih kenyal kaya daging lan luwih awét.<ref name="internet6">{{id}}[http://www.suaramerdeka.com/harian/0709/03/ragam05.htm Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref> Iki ndadekake bakso tau dianggep panganan kang kurang aman karo  [[BPOM]].<ref name="internet6"/> BPOM ngélingaké yen ngonsumsi jajanan kang ngandhut boraks kang akéh nganti [[5]] nganti [[10]] [[taun]] bisa ningkataké resiko [[penyakit]] [[kanker]] ''hati''.<ref name="internet7">{{id}}[cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1|title=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonesia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei)</ref>  Mulané bakso kang didol ing pasar tradisional lan pasar swalayan diwajibké bébas boraks.<ref name="internet7"/>
 == Galeri ==
@@ Larik 63: / Larik 63: @@
 [[Kategori:budaya]]
 [[Kategori:panganan]]