Indhonésia: Béda antara owahan

Besut pranala
Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Tanpa ringkesan besutan
Tenger: Dibalèkaké Besutan punsèl Besutan wèb punsèl
Reverted to revision 1572515 by Symphonium264 (talk)
Tenger: Pawurungan Dibalèkaké
Larik 1: Larik 1:
{{dwiaksara}}
{{short description|Negara ing Asia Tenggara lan Oseania}}
{{Coord|5|S|120|E|type:country_region:ID|display=title}}
{{Coord|5|S|120|E|display=title}}
{{Infobox country
{{Infobox country
|latd=6
| conventional_long_name = Republik Indonesia
|latm=10.5
| common_name = Indonesia
|latNS=S
| native_name = {{native name|id|Republik Indonesia}}
|longd=106
| image_flag = Flag of Indonesia.svg
|longm=49.7
| image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg
|longEW=E
| symbol_type = Lambang nasional
|leader_name2 = [[KH. Ma'ruf Amin]]
| national_motto = ''[[Bhinneka Tunggal Ika]]'' {{small|([[Kawi language|Old Javanese]])}}<br />{{small|(English: "Manunggal ing Bhinneka Tunggal Ika")}}<br />'''[[Ideologi|Ideologi Nasional]]: '''''[[Pancasila]]''<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/indonesia/86.htm|title=Pancasila|publisher=U.S. Library of Congress|date=3 February 2017|access-date=5 February 2017|url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20170205010135/http://countrystudies.us/indonesia/86.htm |archive-date=5 February 2017}}</ref>{{sfn|Vickers|2005|p=117}}
|conventional_long_name = Républik Indonésia
| national_anthem = "[[Indonesia Raya]]"<br /><div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[File:Indonesiaraya.ogg]]}}</div>
|native_name = ''Republik Indonesia''
| image_map = {{Switcher|[[File:Indonesia (orthographic projection).svg|frameless]]|Show globe|[[File:Location Indonesia ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of ASEAN|default=1}}
|image_flag = Flag of Indonesia.svg
| capital = [[Jakarta]]
|image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg
| largest_city = ibu kutha
|common_name = Indonésia
| coordinates = {{Coord|6|10|S|106|49|E|type:city_region:ID}}
|symbol_type = [[Garuda Pancasila|Lambang nagara]]
| languages_type =Basa resmi<br /> {{nobold|lan nasional language}}
|national_motto = "[[Bhinneka Tunggal Ika]]" {{small|([[Basa Jawa Kuna]])}}<br />{{small|"Séjé-séjé nanging ajeg manunggal"}}<br />'''[[Idhéologi|Idhéologi nasional]]:''' [[Pancasila]]<ref>{{cite journal |url=http://countrystudies.us/indonesia/86.htm |publisher=US Library of Congress |title=Indonésia |edition=Country Studies}}</ref><ref name="Vickers">[[#Vickers|Vickers]], p. 117</ref>
| languages = [[Basa Indonesia|Basa Indonésia]]
|national_anthem =''[[Indonesia Raya]]''<br />{{small|"Indonésia Agung"}}<br /><br /><center>[[File:Indonesiaraya.ogg]]</center>
|languages2_type=Basa daerah
|image_map = Indonesia (orthographic projection).svg
|languages2= [[Urusan Agama]]
|capital = [[Jakarta]]
| demonym = [[Basa Indonésia|Basa Indonésia]]
|largest_city = capital
| government_type = [[Negara kesatuan|Kesatuan]] [[Sistem présidhèn|presiden]] [[Republik|republik konstitusional]]
| official_languages = {{plainlist|
| leader_title1 = [[Presiden Indonésia|Presiden]]
*[[Basa Indonésia]] (nasional)
| leader_name1 = [[Joko Widodo]]
*[[Basa Jawa]]<ref>{{cite web|url=https://peraturan.bpk.go.id/Home/Details/162614/perda-no-2-tahun-2021|title=Peraturan Daerah Daerah Istimewa Yogyakarta Nomor 2 Tahun 2021 tentang Pemeliharaan dan Pengembangan Bahasa, Sastra, dan Aksara Jawa}}</ref> (daérah)}}
| leader_title2 = {{nowrap|[[Wakil Présidhèn Indonésia|Wakil Présidhèn]]}}
|demonym =
| leader_name2 = Ma'ruf Amin
|government_type = [[Républik|Républik konstitusional]] [[Sistem présidhènsial|présidhènsial]] [[Nagara manunggal|manunggal]]
| leader_title3 = {{nowrap|[[Daftar Ketua Dewan Perwakilan Rakyat|Ketua DPR]]}}
|leader_title1 = [[Présidhèn Indonésia|Présidhèn]]
| leader_name3 = [[Puan Maharani]]
|leader_name1 = [[Joko Widodo]]
| leader_title4 = {{nowrap|[[Ketua Mahkamah Agung RI|Ketua Mahkamah Agung]]}}
|leader_title2 = [[Wakil Présidhèn Indonésia|Wakil Présidhèn]]
| leader_name4 = [[Muhammad Syarifuddin]]
| legislature = [[Majelis Permusyawaratan Rakyat]] (MPR)
|legislature = [[Majelis Permusyawaratan Rakyat]]
| upper_house = [[Dewan Perwakilan Daerah]] (DPD)
|upper_house = [[Dewan Perwakilan Daerah]]
| lower_house = [[Dewan Perwakilan Rakyat]] (DPR)
|lower_house = [[Dewan Perwakilan Rakyat]]
| sovereignty_type = kamardikan
|sovereignty_type = [[Sajarah Indonésia|Adeg]]
|established_event1 = ''[[Vereenigde Oostindische Compagnie]]''
| sovereignty_note = saka [[Kakaisaran Walanda|Walanda]]
|established_date1 = 20 Maret 1602
| established_event1 = [[Proklamasi Kamardikan Indonesia|Proklamasi]]
|established_event2 = [[Indhiya Nèderlan]]
| established_date1 = 17 Agustus 1945
|established_date2 = 1 Januari 1800
| established_event2 = [[Konferensi Meja Bundar Walanda–Indonesia|Pengenalan]]
|established_event3 = [[Sajarah Nusantara (1942-1945)|Kajègan Jepang]]
| established_date2 = 27 Desember 1949
|established_date3 = 9 Maret 1942
| area_km2 = 1,904,569<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf|title=UN Statistics|publisher=United Nations|date=2005|access-date=31 October 2007|url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20071031023924/http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf |archive-date=31 October 2007}}</ref>
|established_event4 = [[Proklamasi Mardika Indonésia|Bayawara mardika]]
| area_label = [[tanah|tanah]]
|established_date4 = 17 Agustus 1945
| area_rank = kaping 14
|established_event5 = [[Républik Indonésia Sarékat]]
| area_sq_mi = 735,358
|established_date5 = 27 Dhésèmber 1949
| percent_water =
|established_event6 = RIS dibubaraké
| area_label2 = [[Banyu|Banyu (%)]]
|established_date6 = 17 Agustus 1950
| area_data2 = 4.85
|established_event7 = [[Ordhe Anyar]]
| population_census = 270,203,917<ref name="2020census" />
|established_date7 = 12 Maret 1967
| population_estimate_year = 2020
|established_event8 = ''[[Sajarah Indonésia (1998-saiki)|Réformasi]]''
| population_census_year = 2020
|established_date8 = 21 Mèi 1998
| population_census_rank = 4th
|area_km2 = 1.904.569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf-->
| population_density_km2 = 141
|area_label = [[Laladan dharat|Dharat]]
| population_density_sq_mi = 365
|area_rank = angka 15
| population_density_rank = 88th
|area_sq_mi = 735.358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
| GDP_PPP = {{increase}} $3.507 triliun<ref name="IMF">{{Cite web|title=Report for Selected Countries and Subjects|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=536,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,PCPIPCH,LUR,&sy=2018&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|access-date=15 April 2021|publisher=IMF}}</ref>
|percent_water =
| GDP_PPP_year = 2021
|area_label2 = [[Laladan banyu|Banyu (%)]]
| GDP_PPP_rank = 7th
|area_data2 = 4,85
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $12,882<ref name="IMF" />
|population_estimate = 255.461.700<ref name="bpsest">{{cite web | title =Population Projection by Province, 2010–2035 |url =http://www.bps.go.id/linkTabelStatis/view/id/1274 | publisher =Badan Pusat Statistik|accessdate = 18 May 2015 }}</ref>
| GDP_PPP_per_capita_rank = 96th
| GDP_nominal = {{increase}} $1.159 triliun <ref name="IMF" />
|population_census = 237.424.363<ref name="imf2"/>
|population_estimate_year = 2015
| GDP_nominal_year = 2021
|population_census_year = 2010
| GDP_nominal_rank = 16th
|population_census_rank = angka 4
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $4,256<ref name="IMF" />
|population_density_km2 = 124,66
| GDP_nominal_per_capita_rank = 104th
|population_density_rank = angka 84
| Gini = 38.2
|population_density_sq_mi = 322,87
| Gini_year = 2019
|GDP_PPP = $3,010 triliun<ref name=imf2/>
| Gini_change = increase <!--/decrease/steady-->
|GDP_PPP_year = 2016
| Gini_ref = <ref>{{cite web |title=GINI index (World Bank estimate) – Indonesia |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=ID|publisher=[[World Bank]]|access-date=15 April 2021}}</ref>
|GDP_PPP_rank = angka 8
| Gini_rank =
|GDP_PPP_per_capita = $11.633<ref name=imf2/>
| HDI = 0.718
|GDP_PPP_per_capita_rank = angka 102
| HDI_year = 2019
|GDP_nominal = $936,955 miliar<ref name = "imf2">{{cite web | url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=26&pr.y=7&sy=2010&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CPPPSH&grp=0&a= | title = Report for Selected Countries and Subjects: Indonesia | work = World Economic Outlook | publisher = International Monetary Fund | date = April 2016 | accessdate = 26 August 2016}}</ref>
| HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady-->
|GDP_nominal_year = 2016
| HDI_ref = <ref name="2020 components">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=[[United Nations Development Programme]]|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20201215155214/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|archive-date=15 December 2020|access-date=16 December 2020}}</ref>
|GDP_nominal_rank = angka 16
| HDI_rank = 107th
|GDP_nominal_per_capita = $3.620<ref name=imf2/>
| currency = [[Rupiah]] (Rp)
|GDP_nominal_per_capita_rank = angka 117
| currency_code = IDR
|Gini = 35.6 <!--number only-->
| time_zone = [[Wektu ing Indonesia|maneka warna]]
|Gini_year = 2010
| utc_offset = +7 to +9
|Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
| date_format = DD/MM/YYYY
|Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref>
| electricity = [[Listrik miturut negara|220 V–50 Hz]]
|Gini_rank =
| drives_on = kiwa <!--Elinga yen iki nuduhake pinggir dalan sing digunakake, dudu papan lungguhe sopir-->
|HDI = 0.707 <!--number only-->
| calling_code = [[+62]]
|HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| cctld = [[.id]]}}
|HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady-->
'''Indonesia''' ({{IPAc-en|audio=En-us-Indonesia.ogg|ˌ|ɪ|n|d|ə|ˈ|n|iː|ʒ|ə}} {{Respell#|IN |də|NEE|zhə}}), resmi dadi '''Republik Indonesia''' ({{lang-id|Republik Indonesia|links=yes}} {{IPA-id|reˈpublik ɪndoˈnesia||3=Id- Indonesia.ogg}}),{{efn|name=efn0|Kadhangkala jeneng nasionalistis saka '''Negara Kesatuan Republik Indonesia''' (''Negara Kesatuan Republik Indonesia'', NKRI).}} iku sawijining negara ing [[Asia Tenggara]] lan [[Oceania]] antarane segara [[Samudra Hindia|India]] lan [[Samudra Pasifik|Pasifik]]. Iki kalebu luwih saka pitulas ewu pulo, kalebu [[Sumatra]], [[Jawa]], [[Sulawesi]], lan bagéan [[Borneo]] lan [[New Guinea]]. Indonesia minangka negara pulo paling gedhé ing donya lan negara paling gedhé kaping 14 miturut wilayah, ing . Kanthi udakara 270 yuta jiwa, Indonesia minangka [[Daftar negara lan dependensi miturut populasi|negara sing paling padhet nomer papat]] lan paling padhet negara mayoritas Muslim. Jawa, pulo paling padhet ing donya, dadi papan kanggo luwih saka setengah saka populasi negara.
|HDI_ref = <ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf|title=Human Development Report 2015|publisher=United Nations|accessdate=15 December 2015}}</ref>
|HDI_rank = angka 110
|currency = [[Rupiah]] (Rp)
|currency_code = IDR
|time_zone = [[Zona wektu Indonésia|warna-warna]]
|utc_offset = +7 tekan +9
|utc_offset_DST = +7 tekan +9
|time_zone_DST = [[Zona wektu Indonésia|warna-warna]]
|date_format = DD/WW/TTTT
|drives_on = kiwa <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver-->
|calling_code = [[+62]]
|cctld = [[.id]]
|footnote_a = {{note|a|a}} Pamaréntah resmi ngakoni mung [[Agama ing Indonésia|enem agama]]: [[Islam]], [[Protèstan]], [[Katulik Roma]], [[Hindhu]], [[Buda]], lan [[Konghucu]].<ref name="Yang">{{cite journal |last=Yang |first=Heriyanto |title=The History and Legal Position of Confucianism in Post Independence Indonesia |journal=Marburg Journal of Religion |volume=10 |issue=1 |page=8 |date=August 2005 |url=http://archiv.ub.uni-marburg.de/mjr/pdf/2005/yang2005.pdf |format=PDF|accessdate=2 October 2006}}</ref>
|area_magnitude = 1 E+12
|Pamérang wilayat wektu Indonésia:
[[Wektu Indonésia Kulon]] (UTC+7), [[Wektu Indonésia Tengah]] (UTC+8), [[Wektu Indonésia Wétan]] (UTC+9)
|official_website = [http://www.indonesia.go.id/ indonesia.go.id]
|religion = Resmi:{{ref label|a|a}}<br />[[Islam]]<br />[[Protèstan]]<br />[[Katulik]]<br />[[Hindhu]]<br />[[Buda]]<br />[[Konghucu]]
}}


'''Indonésia''', resminé '''Républik Indonésia''' ([[basa Indonésia]]: ''Republik Indonesia''), iku sawijining [[nagara berdaulat]] [[Pratélaning nagara transkontinéntal|transkontinéntal]] dumunung mligi ing [[Asia Kidul-Wétan]] karo sawatara tlatah ing [[Oséania]]. Dumunung ing antarané [[Samodra Hindia]] lan [[Samodra Pasifik|Pasifik]], iku nagara [[kapuloan]] gedhé dhéwé ing donya, kanthi punjul [[Pratélaning pulo ing Indonésia|telulas èwu pulo]].<ref name="NG-Indonésia-Island">{{cite news| title = Hanya ada 13.466 Pulau di Indonésia | date = 8 Fébruari 2012 | work = National Geographic Indonésia | url=http://nationalgeographic.co.id/berita/2012/02/hanya-ada-13466-pulau-di-indonesia | language = Indonésia}}</ref><ref>"The Naming Procedures of Indonésia's Islands", ''Tenth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names'', New York, 31 July – 9 August 2012, United Nations Economic and Social Council</ref> Indonésia nduwé kira-kira populasi liwat 258 yuta wong lan [[Pratélaning nagara miturut cacah jiwa|nomer papat nagara paling akèh populasiné ing donya]], nagara [[Bangsa Austronésia|Austronésia]] paling akèh populasiné, uga [[Islam miturut nagara|nagara mayoritas Muslim]] paling akèh populasiné. Pulo paling padhet sa donya [[Jawa]] ngandhut punjul setengah saka populasi.
Indonesia iku [[Presiden Indonésia|presiden]], [[Republik|republik konstitusional]] kanthi [[Majelis Permusyawaratan Rakyat|legislatif]] sing kapilih. Kutha iki duwé [[Provinsi Indonésia|34 provinsi]], sing lima duwé [[Divisi administratif otonom|status khusus]]. Ibukutha negara, [[Jakarta]], minangka [[Dhaptar kutha paling gedhé|wilayah kutha paling gedhé nomer loro ing donya]]. Indonesia mbagi [[Cithakan:Borders of Indonesia|wewatesan tanah]] karo [[Papua Nugini]], [[Timor Wétan]], lan [[Malaysia Wétan|bagéan wétan]] [[Malaysia]], uga minangka [[wates maritim]] karo [[Singapura]], [[Vietnam]], [[Filipina]], [[Australia]], [[Palau]], lan [[India]] ([[Andaman lan Kapuloan Nicobar]]). Senadyan populasi sing akeh lan wilayah sing padhet, Indonesia nduweni wilayah ara-ara samun sing ndhukung salah sawijining [[negara-negara Megadiverse|tingkat keanekaragaman hayati paling dhuwur ing donya]].


Wangun pamaréntahan republik Indonésia kalebu [[Majelis Permusyawaratan Rakyat|législatur]] lan [[Présidhèn Indonésia|Présidhèn]] kapilih. Indonésia duwé [[Pratélan provinsi ing Indonésia|34 provinsi]], kang lima duwé status administratif mirunggan. Kutha krajan lan paling akèh kang ndunungi yakuwi [[Jakarta]]. Nagara duwé tapel wates karo [[Papua Nugini]], [[Timor Wétan]], lan [[Malaysia]] [[Malaysia Wétan|sisih wétan]]. Nagara tanggané kalebu [[Singapura]], [[Filipina]], [[Australia]], [[Palau]], lan tlatah [[India]] [[Kapuloan Andaman lan Nicobar]]. Indonésia iku sawijining anggota pangadeg [[ASEAN]] lan anggota saka ékonomi utama [[G-20]]. Ékonomi Indonésia iku [[Pratélaning nagara miturut PDB (nominal)|peringkat 16]] PDB nominal donya lan [[Pratélaning nagara miturut PDB (PPP)|gedhé dhéwé angka 8]] PDB ing [[Paritas daya tuku|PPP]].
Kapuloan Indonesia wis dadi wilayah sing terkenal kanggo perdagangan wiwit paling ora abad kaping 7 nalika [[Srivijaya]] lan sabanjure [[Majapahit]] dagang karo entitas saka [[daratan China]] lan [[anak bawana India]]. Panguwasa lokal alon-alon nyerep pengaruh asing wiwit awal abad, lan kerajaan [[Hinduisme ing Indonesia|Hindu]] lan [[Buddha ing Indonésia|Buddha]] ngrembaka. [[Sunni Islam|Sunni]] pedagang lan [[Sufisme|Sufi]] ulama nggawa [[Islam ing Indonesia|Islam]], nalika [[Kristen ing Indonesia|Kristen]] digawa liwat panjelajah Eropah. Sanajan kadhangkala diselani dening [[kolonialisme Portugis ing Hindia Wétan|Basa Portugis]], [[interregnum Prancis lan Inggris ing Hindia Walanda|Prancis lan Inggris]], [[Hindhia-Walanda#History|Walanda]] yaiku paling utama [[Kakaisaran Walanda|kakuwatan kolonial]] sajrone 350 taun ing Nusantara. Konsep "Indonesia" minangka negara bangsa [[Kebangkitan Nasional Indonesia|muncul]] ing awal abad kaping 20, sing puncaké ing [[proklamasi Kamardikan Indonesia]] ing taun 1945. Nanging, ora nganti taun 1949 Walanda ngakoni [[Amerika Serikat|Kadhaulatan Indonésia]] sawisé [[Revolusi Nasional Indonésia|konflik bersenjata lan diplomatik]] antarané loro.


Kapuloan Indonésia wis tlatah wigati ing padagangan wiwit ing paling ing abad kaping 7, nalika [[Sriwijaya]] lan banjur mengko [[Majapahit]] dagang karo [[Tiongkok]] lan [[India]]. Panguwasa lokal nggunakaké modhèl budaya, agama lan pulitik manca saka awal abad [[Masèhi]], lan karajan [[Hindhu]] lan [[Buda]] ngrembaka. [[Sajarah Indonésia]] wis diprabawai déning kakuwasan manca kepincut karo sumber daya alam Indonésia. Pedagang [[Muslim]] lan sarjana [[Sufi]] nggawa [[Islam ing Asia Kidul-Wétan|Islam]] kang saiki dominan,<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=Ma38W_8unrUC|title=Islam in Indonésia: Contrasting Images and Interpretations|first1=Jajat|last1=Burhanudin|first2=Kees van|last2=Dijk|date=31 January 2013|publisher=Amsterdam University Press|via=Google Books}}</ref><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=nr3DuQKDfRYC|title=Indonésia: A Global Studies Handbook|first=Florence|last=Lamoureux|date=1 January 2003|publisher=ABC-CLIO|via=Google Books}}</ref> sawatara kakuwasan Éropa nggawa [[Kristen]] lan perang siji liyané kanggo monopoli dagang ing [[Kapuloan Maluku]] ing [[Jaman Penjelajahan]]. Sawisé telung lan setengah abad [[Indhiya Nèderlan|kolonialisme Walanda]] wiwit [[Pulo Ambon|Amboina]] lan [[Batavia, Indhiya Nèderlan|Batavia]], lan pungkasanipun kabèh [[Kapuloan Indonésia|kapuloan]] kalebu [[Timor]] lan [[Papua Kulon]], ing kaping diselani déning kakuwasan [[Portugis]], [[Prancis]] lan [[Inggris]], Indonésia [[Révolusi Nasional Indonésia|mardika]] sawisé [[Perang Donya II]]. Sajarah Indonésia kang wis wiwit ora tenang, karo tantangan bencana alam, [[Pembantaian ing Indonésia 1965-66|raja pati massa]], [[Korupsi ing Indonésia|korupsi]], [[Pratélaning gerakan separatis aktif ing Asia#Indonésia|separatisme]], [[Éra Pasca-Soeharto|prosès démokratisasi]], lan pèriode saka owah-owahan ékonomi kanthi rikat.
Indonésia dumadi saka atusan klompok asli [[Etnis ing Indonésia|étnis]] lan [[Basa Indonésia|linguistik]], kanthi [[wong Jawa|Jawa]] sing paling gedhé. Identitas bareng wis dikembangake kanthi semboyan "[[Bhinneka Tunggal Ika]]"'' ("Manunggaling Kawulo" "secara harfiah, "akeh, nanging siji"), ditetepake kanthi basa nasional, keragaman etnis, pluralisme agama ing populasi mayoritas Muslim, lan sajarah kolonialisme lan kraman marang iku. [[ekonomi Indonesia]] minangka [[Dhaptar negara miturut PDB (nominal)|paling gedhe kaping 16 miturut PDB nominal]] lan [[Dhaptar negara miturut GDP (PPP)|paling gedhe kaping 7 miturut PPP]] . Iki minangka [[kekuwatan regional]] lan dianggep minangka [[kakuwatan tengah]] ing urusan global. Negara iki minangka anggota saka sawetara organisasi multilateral, kalebu [[United Nations]], [[Organisasi Perdagangan Dunia]], [[G20]], lan anggota pendiri [[Gerakan Non-Blok]], [[ASEAN|Association of Southeast Asian Nations]], [[East Asia Summit]], lan [[Organisasi Kerjasama Islam]].

Indonésia dumadi saka atusan [[Golongan ètnis ing Indonésia|golongan ètnis]] lan [[Basa-basa ing Indonésia|linguistik]] asli. Golongan ètnis gedhé dhéwé – lan dominan ing pulitik – yaiku [[Wong Jawa|Jawa]]. [[Idèntitas nasional]] wis dikembangaké, dikukuhaké déning [[basa nasional]], karagaman etnik, pluralisme agama ing populasi mayoritas Muslim, lan sajarah kolonial lan kraman marang iku. Sesanti nasional Indonésia, ''"Bhinneka Tunggal Ika"'' ("séjé-séjé nanging ajeg manunggal"), nuduhaké karagaman kang nagara. Sanajan populasi gedhé lan tlatah padhet kang ndunungi, Indonésia duwé tlatah jembar ara-ara samun kang njurung [[karagaman hayati]] tingkat paling dhuwur kaping pindho ing donya. Indonésia duwé sumber daya alam kalubèran kaya [[lenga]] lan [[gas bumi]], [[timah]], [[tembaga]] lan [[emas]]. Pertanian mligi mrodhuksi [[beras]], [[tèh]], [[kopi]], [[bumbon crakèn]] lan [[karèt]]. Partner dagang utama Indonésia yaiku [[Jepang]], [[Amérika Sarékat]] lan nagara tangga [[Singapura]], [[Malaysia]] lan [[Australia]].


==Étimologi==
==Étimologi==

Révisi kala 10 Novèmber 2021 10.30

Aksara Latin
      

Koordhinat: 5°S 120°E / 5°S 120°E / -5; 120

Républik Indonésia
Republik Indonesia
Gendéraning Indonésia
Gendéra
Motto: "Bhinneka Tunggal Ika" (Basa Jawa Kuna)
"Séjé-séjé nanging ajeg manunggal"
Idhéologi nasional: Pancasila[1][2]
Gunagita: 'Indonesia Raya
"Indonésia Agung"

Barkas:Indonesiaraya.ogg
Dunungpenering Indonésia
Kuthagara
lan Kutha paling gedhé
Jakarta
Jawatbasa
Agama
Resmi:[a]
Islam
Protèstan
Katulik
Hindhu
Buda
Konghucu
PapréntahanRépublik konstitusional présidhènsial manunggal
Joko Widodo
KH. Ma'ruf Amin
PaukumkaryanMajelis Permusyawaratan Rakyat
• Ucagreha
Dewan Perwakilan Daerah
• Nicagreha
Dewan Perwakilan Rakyat
Adeg
20 Maret 1602
1 Januari 1800
9 Maret 1942
17 Agustus 1945
27 Dhésèmber 1949
• RIS dibubaraké
17 Agustus 1950
12 Maret 1967
21 Mèi 1998
Pijembar
• Dharat
[convert: invalid number] (angka 15)
• Banyu (%)
4,85
Population
• Pikira-kira 2015
255.461.700[4]
• Cacahjiwa 2010
237.424.363[5] (angka 4)
• Ketebdunung
12,466/km2 (32,286.8/sq mi) (angka 84)
GKK  (ITK)Pikira-kira 2016
• Gunggung
$3,010 triliun[5] (angka 8)
• Saben wong
$11.633[5] (angka 102)
GKK  (angka)Pikira-kira 2016
• Gunggung
$936,955 miliar[5] (angka 16)
• Saben wong
$3.620[5] (angka 117)
Gini (2010)35.6[6]
tengah
IPM (2018)Steady 0.707[7]
dhuwur · angka 110
ArtacihnaRupiah (Rp) (IDR)
Laladan wektuUTC+7 tekan +9 (warna-warna)
• Mangsa ketiga (AKK)
UTC+7 tekan +9 (warna-warna)
Rupa titimangsaDD/WW/TTTT
Nyetir ingkiwa
Kodhé bèl+62
TLD internèt.id
Situs wèb
indonesia.go.id
  1. ^a Pamaréntah resmi ngakoni mung enem agama: Islam, Protèstan, Katulik Roma, Hindhu, Buda, lan Konghucu.[8]

Indonésia, resminé Républik Indonésia (basa Indonésia: Republik Indonesia), iku sawijining nagara berdaulat transkontinéntal dumunung mligi ing Asia Kidul-Wétan karo sawatara tlatah ing Oséania. Dumunung ing antarané Samodra Hindia lan Pasifik, iku nagara kapuloan gedhé dhéwé ing donya, kanthi punjul telulas èwu pulo.[9][10] Indonésia nduwé kira-kira populasi liwat 258 yuta wong lan nomer papat nagara paling akèh populasiné ing donya, nagara Austronésia paling akèh populasiné, uga nagara mayoritas Muslim paling akèh populasiné. Pulo paling padhet sa donya Jawa ngandhut punjul setengah saka populasi.

Wangun pamaréntahan republik Indonésia kalebu législatur lan Présidhèn kapilih. Indonésia duwé 34 provinsi, kang lima duwé status administratif mirunggan. Kutha krajan lan paling akèh kang ndunungi yakuwi Jakarta. Nagara duwé tapel wates karo Papua Nugini, Timor Wétan, lan Malaysia sisih wétan. Nagara tanggané kalebu Singapura, Filipina, Australia, Palau, lan tlatah India Kapuloan Andaman lan Nicobar. Indonésia iku sawijining anggota pangadeg ASEAN lan anggota saka ékonomi utama G-20. Ékonomi Indonésia iku peringkat 16 PDB nominal donya lan gedhé dhéwé angka 8 PDB ing PPP.

Kapuloan Indonésia wis tlatah wigati ing padagangan wiwit ing paling ing abad kaping 7, nalika Sriwijaya lan banjur mengko Majapahit dagang karo Tiongkok lan India. Panguwasa lokal nggunakaké modhèl budaya, agama lan pulitik manca saka awal abad Masèhi, lan karajan Hindhu lan Buda ngrembaka. Sajarah Indonésia wis diprabawai déning kakuwasan manca kepincut karo sumber daya alam Indonésia. Pedagang Muslim lan sarjana Sufi nggawa Islam kang saiki dominan,[11][12] sawatara kakuwasan Éropa nggawa Kristen lan perang siji liyané kanggo monopoli dagang ing Kapuloan Maluku ing Jaman Penjelajahan. Sawisé telung lan setengah abad kolonialisme Walanda wiwit Amboina lan Batavia, lan pungkasanipun kabèh kapuloan kalebu Timor lan Papua Kulon, ing kaping diselani déning kakuwasan Portugis, Prancis lan Inggris, Indonésia mardika sawisé Perang Donya II. Sajarah Indonésia kang wis wiwit ora tenang, karo tantangan bencana alam, raja pati massa, korupsi, separatisme, prosès démokratisasi, lan pèriode saka owah-owahan ékonomi kanthi rikat.

Indonésia dumadi saka atusan golongan ètnis lan linguistik asli. Golongan ètnis gedhé dhéwé – lan dominan ing pulitik – yaiku Jawa. Idèntitas nasional wis dikembangaké, dikukuhaké déning basa nasional, karagaman etnik, pluralisme agama ing populasi mayoritas Muslim, lan sajarah kolonial lan kraman marang iku. Sesanti nasional Indonésia, "Bhinneka Tunggal Ika" ("séjé-séjé nanging ajeg manunggal"), nuduhaké karagaman kang nagara. Sanajan populasi gedhé lan tlatah padhet kang ndunungi, Indonésia duwé tlatah jembar ara-ara samun kang njurung karagaman hayati tingkat paling dhuwur kaping pindho ing donya. Indonésia duwé sumber daya alam kalubèran kaya lenga lan gas bumi, timah, tembaga lan emas. Pertanian mligi mrodhuksi beras, tèh, kopi, bumbon crakèn lan karèt. Partner dagang utama Indonésia yaiku Jepang, Amérika Sarékat lan nagara tangga Singapura, Malaysia lan Australia.

Étimologi

Informasi luwih komplit : Jeneng Indonésia

Jeneng Indonésia asalé saka pertalan Yunani saka Kali Sindu lan tembung nèsos, tegesé "pulo Indhiya".[13] Jeneng kuwi wis ana ing abad kaping 18, adoh sadurungé Indonésia mardika.[14] Ing taun 1850, George Windsor Earl, sawijining étnolog Inggris, ngajokaké istilah Indunesians—lan, pilihané, Malayunesians—kanggo kang ndunungi "Kapuloan Indhiya utawa Kapuloan Malayu".[15] Ing publikasi kang padha, muridé Earl, James Richardson Logan, nggunakaké Indonésia minangka sinonim kanggo Kapuloan Indhiya.[16][17] Nanging, akadhemisi Walanda nulis ing publikasi Indhiya Wétan padha wegah nggunakaké Indonésia. Nanging, padha nggunakaké istilah Kapuloan Malayu (Maleische Archipel); Indhiya Nèderlan (Nederlandsch Oost Indië), luwih kondhang Indië; Wétan (de Oost); lan Insulinde.[18]

Sawisé 1900, jeneng Indonésia dadi luwih umum ing lingkungan akademik njaba Nèderlan, lan golongan nasionalis Indonésia migunakaké kuwi kanggo èksprèsi pulitik.[18] Adolf Bastian, saka Universitas Berlin, mopulèrke jeneng kuwi liwat bukuné Indonesien oder die Inseln des Malayischen Archipels, 1884–1894. Pelajar Indonésia kang pisanan nggunakaké jeneng iki yaiku Suwardi Suryaningrat (Ki Hajar Dewantara), nalika ngedegaké kantor berita ing Nèderlan kang jenengé Indonesisch Pers-bureau ing 1913.[14]

Sajarah

Kanggo tulisan sabanjuré, pirsani Sajarah Indonésia

Ing samadyaning prabawa agama Hindhu lan Buda, sawatara karaton ngadeg ing pulo Sumatra lan Jawa wiwit abad kaping 7 nganti abad kaping 14. Tekaning pedagang-pedagang Arab saka Gujarat, India sabanjuré nepungaké agama Islam kang pungkasané dadi agama gedhé dhéwé ing Indonésia.

Wong-wong Éropa teka ing pawitaning abad kaping 16 lan nalika iku nemu nagara-nagara cilik. Nagara-nagara iku banjur kanthi gampang dikuwasani supaya sabanjuré uga bisa nguwasani dol-tinuku bumbon crakèn ing tlatah kono.

Ing abad kaping 17, nagara Walanda kang nalika iku minangka nagara paling kuwat ing tlatah Éropa, nelukaké nagara Inggris (British) lan Portugis (kajaba tlatah jajahan Portugis ing Timor Wétan). Bangsa Walanda njajah Indonésia nganti mangsané Perang Donya Kapindho. Wiwitané Walanda ngadegaké Syarikat Hindia Wétan Londho, yaiku armada niyaga bumbon crakèn duwèké pamaréntah karajan Walanda, lan sabanjuré ing wiwitaning abad kaping 19 kanthi kekuwatan prajurité wiwit blak-blakan njajah tlatah Indonésia.

Samangsa Perang Donya II, Walanda (Landa) dijajah karo Jerman, nalika iku Jepun nguwasani Indonésia. Sawisé Indonésia kapilut ing taun 1942, pihak Jepun sesora yèn para pejuwang Indonésia iku kanca dedagangan kang kooperatif lan sedya nggelar prajurit yèn dibutuhaké. Soekarno, Mohammad Hatta, K. H. Mas Mansur, lan Ki Hajar Dewantara banjur olèh kanugrahan saka Maharaja Jepun ing taun 1943.

Ing Maret 1945, pihak Jepang nggawé sawijining kumite kanggo mardikaké Indonésiya, sabubaré Perang Pasifik rampung ing taun iku. Kaanan iki kasurung déning organisasi para mudha, golongan pimpinan Soekarno nyoba supaya Indonésia bisa mardika.

Ing madya liya, Walanda ngirimaké prajurit kanggo ngrebut manèh Indonésia.

Samubarang pratingkah kebak getih kanggo nanggulangi para pejuwang kanggo mardika mau banjur kondhang kanthi sebutan 'tumindak pulisi' (Actie Politioneel). Pungkasané, Walanda gelem nampa hak bangsa Indonésia kanggo mardika ing 27 Dhésèmber 1949 sawisé kasurung-surung bangsa-bangsa liya, mligi Amérika Sarékat. Soekarno dadi présidhèn pisanan Indonésia kanthi Mohammad Hatta dadi wakil présidhèn.

Ing warsa 1950-an lan 1960-an, pamarintah Soekarno wiwit mangayubagya blok sosialis, kaya ta Républik Rakyat Cina lan Yugoslawiya. Ing taun 1960-an uga kedadèn konfrontasi adu tiyasa karo nagara tangga, Malaysia, lan nggresulané para kawula amarga urip kecingkrangan tambah ndadra.

Jendral Suharto dadi présidhèn ing taun 1967 kanthi alesan ngamanaké nagara saka anceman kuminisme tumrap Soekarno kang nalika iku sansaya tanpa daya. Sawisé Soeharto nyekel kuwasa, PKI dibubaraké lan warga Indonésia kang dikira cawé-cawé lan mélu kuminis akèh kang mati. Ing 32 taun pamaréntahan Soeharto iku mau Orde Baru, kanggo mbèdakaké karo jaman Soekarno kang mau Orde Lama.

Suharto kasil nyedhakaké manèh Indonesiya marang nagara-nagara manca-lan kasil nuwuhaké ékonomi kang manjila, ora kétang ora warata. Ing wiwitan Orde Baru, strategi ékonomi nagara digawé déning sapérangan ahli ékonomi lulusan fakultas ékonomi University of California at Berkeley, kang diwènèhi gelar "golongan Berkeley". Nanging, Soeharto lan sakancané bisa dilèngsèraké sawisé unjuk rasa kang sumrambah ing sadhéngah papan. Tambah manèh, nagara lagi keblandhang utang amarga krisis. Soeharto mudhun ing taun 1998.

Saka 1998 nganti 2001, ana telung (3) présidhèn kang mung sedhéla waé ngrasakaké kuwasa, yaiku: Bacharuddin Jusuf (BJ) Habibie, Abdurrahman Wahid lan Megawati Soekarnoputri. Ing taun 2004 présidhèn Indonésia kang anyar yaiku Susilo Bambang Yudhoyono.

Indonésia saiki nggémbol prakara akèh, wiwit saka dhuwit, pulitik, agama, lan rasa guyub. Acèh lan Papua nyoba luwar saka Nagara Kesatuan Républik Indonésia. Timor Wétan malah wis ngumandhangké kamardikané ing taun 2002 sawisé 24 taun dikuwasani Indonésia lan 3 taun ing panggulawenthahé PBB. Masalah paling anyar kang katimpa nagara iki yaiku anané samubarang karusakan jalaran alam.

Ing 26 Dhésèmber 2004, tsunami nerjang puluhan éwu warga ing Acèh lan Pulo Nias, Sumatra.

Pulitik

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Pulitik Indonésia

Pelantikan Présidhèn Indonésia déning Majelis Permusyawaratan Rakyat ing Komplèks Parlemèn Jakarta, 2014.

Indonésia iku saka telung nagara (India, Indonésia, Israèl) kang nganggo sistem dhémokrasi kanthi pas lan bener ing pamaréntahané, wujud nagara républik présidhènsial multiparté kang dhémokratis. Kayadéné ing nagara-nagara dhémokrasi liyané, sistem pulitik kang didhasaraké marang Trias Pulitika yaiku pamisahan kakuwasan lègislatif, èksekutif lan yudhikatif. Kakuwasan lègislatif dicekel déning sawijining lembaga kang jenengé Majelis Permusyawatan Rakyat (MPR) kang dumadi saka rong badan yaiku DPR kang anggota-anggotané wujud wakil-wakil Parté Pulitik lan DPD kang anggota-anggotané makili provinsi. Saben laladan diwakili déning 4 wakil kang dipilih langsung déning rakyat ing laladané dhéwé-dhéwé.

Majelis Permusyawaratan Rakyat (MPR) iku lembaga paling dhuwur nagara. Nanging sawisé amandemèn angka 4, MPR dudu lembaga paling dhuwur manèh. Kaanggotaan MPR owah sawisé Amandeman UUD 1945 ing pèriode 1999-2004. Kabèh anggota MPR iku anggota DPR, ditambah anggota DPD (Dewan Perwakilan Laladan).[19] Anggota DPR lan DPD dipilih liwat pemilu lan dilantik kanthi mangsa kalungguhan limang taun. Wiwit 2004, MPR iku parlemèn sistem rong kamar (bikameral), sawisé kacipta DPD minangka kamar kaloro. Sadurungé, anggota MPR iku kabèh anggota DPR ditambah Utusan Golongan. MPR wektu iki dipangajengi Hidayat Nur Wahid. Anggota MPR wektu iki ana 550 anggota DPR lan 128 anggota DPD. DPR wektu iki dipangajengi Agung Laksono, déné DPD dipangajengi Ginandjar Kartasasmita.

Lembaga èksekutif punjeré dumunung ana ing présidhèn, wakil présidhèn, lan kabinèt. Kabinèt ing wujud Kabinet Presidensiil saéngga para mantri tanggung jawab marang présidhèn lan ora makili parté pulitik kang ana ing parlemèn. Sanajan mangkono, Présidhèn wektu iki yaiku Susilo Bambang Yudhoyono kang diusung déning Parté Dhémokrat uga nunjuk sawatara pamimpin Parté Pulitik supaya lungguh ing kabinèté. Tujuané kanggo njaga stabilitas pamaréntahan ngèlingi kuwaté posisi lembaga lègislatif. Nanging pos-pos wigati lan strategis lumrahé diisi déning Mantri asal saka wong kang dianggep ahli sajeroning bidhangé.

Lembaga Yudikatif wiwit mangsa réformasi lan anané amandemèn UUD 1945 diayahi déning Mahkamah Agung, Komisi Yudisial, lan Mahkamah Konstitusi, kalebu pangaturan administrasi para hakim. Sanajan mangkono Mantri Hukum lan Hak Asasi Manungsa tetep ana ing kabinèt.

Wewengkon

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Laladan-Laladan ing Indonésia

Indonésia iku nagara paling jembar ing Asia Kidul-Wétan kang ketata sajeroning provinsi-provinsi, wektu iki dumadi saka 34 provinsi, lima ing antarané wujud laladan istiméwa. Saben provinsi duwé badan legislatur lan gubernur. Provinsi dipérang dadi kabupatèn lan kutha, kang dipérang manèh dadi kacamatan lan manèh dadi kalurahan lan désa.

Provinsi Acèh, Langsa, DKI Jakarta, D.I. Yogyakarta, Papua, lan Papua Kulon duwé hak istiméwa legislatur kang luwiih gedhé lan tingkat otonomi kang luwih dhuwur saka pamaréntahan punjer tinimbang provinsi liyané. Contoné, pamaréntahan Nanggroe Acèh Darussalam duwé hak kanggo minangka sistem kukum dhéwé; ing taun 2003, Acèh wiwit ngukuhaké kukum Syariah.[20] Yogyakarta olèh status Laladan Khusus minangka pengakon marang peran wigati Yogyakarta sajeroning njurung sajeroning Revolusi.[21] Provinsi Papua, nalika semana mau Irian Jaya, éntuk status otonomi mirunggan taun 2001.[22] Jakarta minangka laladan mirunggan kutha krajan nagara. Timor Portugis didadèkaké provinsi Timor Wétan sasuwéné 1976–1999, kang sabanjuré misah minangka rèferèndum dadi Nagara Timor Leste.[23]

Provinsi ing lan kutha krajané

Tabel provinsi

Provinsi Indonésia[24][25]
Lambang Provinsi Akronim Indonésia ISO[26] Kutha krajan Cacah jiwa (2015)[27] Jembar (km²) Kepadhetan
per km²
(2010) 		Unit geografis Cacahe
kutha lan
kabupatèn 		Cacahe
kutha 		Cacahe
kabupatèn
Acèh Acèh ID-AC Banda Acèh 4,993,385 57,956 77 Sumatra 23 5 18
Bali Bali ID-BA Denpasar 4,148,588 5,780 621 Kapuloan Nusa Tenggara 9 1 8
Kapuloan Bangka Belitung Babel ID-BB Pangkalpinang 1,370,331 16,424 64 Sumatra 7 1 6
Banten Banten ID-BT Serang 11,934,373 9,662 909 Jawa 8 4 4
Bengkulu Bengkulu ID-BE Bengkulu 1,872,136 19,919 84 Sumatra 10 1 9
Jawa Tengah Jateng ID-JT Semarang 33,753,023 40,800 894 Jawa 35 6 29
Kalimantan Tengah Kalteng ID-KT Palangka Raya 2,490,178 153,564 14 Kalimantan 14 1 13
Sulawesi Tengah Sulteng ID-ST Palu 2,872,857 61,841 41 Sulawesi 13 1 12
Jawa Wétan Jatim ID-JI Surabaya 38,828,061 47,799 828 Jawa 38 9 29
Kalimantan Wétan Kaltim ID-KI Samarinda 3,422,676 139,462 22 Kalimantan 10 3 7
Nusa Tenggara Wétan NTT ID-NT Kupang 5,112,760 48,718 92 Kapuloan Nusa Tenggara 22 1 21
Gorontalo Gorontalo ID-GO Gorontalo 1,131,670 11,257 94 Sulawesi 6 1 5
Daerah Khusus Ibukota Jakarta DKI ID-JK Jakarta 10,154,134 664 12,786 Jawa 6 5 1
Jambi Jambi ID-JA Jambi 3,397,164 50,058 57 Sumatra 11 2 9
Lampung Lampung ID-LA Bandar Lampung 8,109,601 34,623 226 Sumatra 15 2 13
Maluku Maluku ID-MA Ambon 1,683,856 46,914 32 Kapuloan Maluku 11 2 9
Kalimantan Lor Kaltara ID-KU Tanjung Selor 639,639 72,275 10 Kalimantan 5 1 4
Maluku Lor Malut ID-MU Sofifi 1,160,275 31,982 31 Kapuloan Maluku 10 2 8
Sulawesi Lor Sulut ID-SA Manado 2,409,921 13,851 162 Sulawesi 15 4 11
Sumatra Lor Sumut ID-SU Medan 13,923,262 72,981 188 Sumatra 33 8 25
Papua Papua ID-PA Jayapura 3,143,088 319,036 8 Papua 29 1 28
Riau Riau ID-RI Pekanbaru 6,330,941 87,023 52 Sumatra 12 2 10
Kapuloan Riau Kepri ID-KR Tanjungpinang 1,968,313 8,201 208 Sumatra 7 2 5
Sulawesi Tenggara Sultra ID-SG Kendari 2,495,248 38,067 51 Sulawesi 17 2 15
Kalimantan Kidul Kalsel ID-KS Banjarmasin 3,984,315 38,744 96 Kalimantan 13 2 11
Sulawesi Kidul Sulsel ID-SN Makassar 8,512,608 46,717 151 Sulawesi 24 3 21
Sumatra Kidul Sumsel ID-SS Palembang 8,043,042 91,592 86 Sumatra 17 4 13
Jawa Kulon Jabar ID-JB Bandung 46,668,214 35,377 1,176 Jawa 27 9 18
Kalimantan Kulon Kalbar ID-KB Pontianak 4,783,209 147,307 30 Kalimantan 14 2 12
Nusa Tenggara Wétan NTB ID-NB Mataram 4,830,118 18,572 234 Kapuloan Nusa Tenggara 10 2 8
Papua Kulon|Papua Kulon|Papua Kulon]]}} Pabar ID-PB Manokwari 868,819 97,024 8 Papua 13 1 12
Sulawesi Kulon Sulbar ID-SR Mamuju 1,279,994 16,787 73 Sulawesi 6 0 6
Sumatra Kulon Sumbar ID-SB Padang 5,190,577 42,012 110 Sumatra 19 7 12
Daérah Istiméwa Yogyakarta DIY ID-YO Yogyakarta 3,675,768 3,133 1,138 Jawa 5 1 4


Géografi

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Géografi Indonésia

Indonésia ana ing posisi antara 6º LL – 11º LK lan 95º BW-141º BW, antara Samudra Pasifik lan Samudra Hindhia, antara Bawana Asia lan Bawana Australia, lan antara patemon 2 rangkeyan pagunungan, yaiku Banjaran Pasifik lan Banjaran Mediteranian.

Indonésia nduwé luwih 13,000 pulo (watara 6000 ora dienggoni) kasebar ing kiwa-tengené khatulistiwa, lan nduwé iklim tropika. Pulo kang paling padhet kang ndunungi yaiku Pulo Jawa, saparo kang ndunungi Indonésia ana ing pulo iki. Indonésia nduwé 5 pulo gedhé, yaiku: Jawa, Sumatra, Kalimantan, Sulawesi, lan Papua.

Lokasi Indonésia uga ana ing pinggir lèmpèng tèktonik kang aktif kang ateges Indonésia asring kena lindhu lan uga tsunami. Indonésia uga nduwé akèh gunung geni, salah sijiné yaiku gunung Krakatau ing selat Sundha.

Ékonomi

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Ékonomi Indonésia

Sawah ing Indonésia

Ing pungkasan taun 1990-an Ékonomi Indonésia ngalami kamunduran amarga krisis ékonomi kang ngenani sapérangan gedhé Asia wektu iku nanging Ékonomi Indonésia saiki wiwit stabil manèh.

Indonésia nduwé sumberdaya alam kang gedhé ing sanjabaning Jawa, antarané lenga mentah, gas bumi, timah, tembaga lan emas. Indonésia iku eksportir gas bumi gedhé dhéwé nomer loro ing donya, ning akir-akir iki wiwit dadi importir lenga mentah. Kasil tetanèn kang utama antarané beras, tèh, kopi, bumbon crakèn lan janganan lobak.

Mitra dagang Indonésia gedhé dhéwé yaiku Jepang, Amérika Sarékat lan nagara-nagara tanggané yaiku Malaysia, Singapura lan Australia.

Indonésia nduwé akèh sumberdaya alam lan kang ndunungi, nanging isih ngadhepi masalah kamiskinan kang sapérangan gedhéné disebabaké korupsi mligi ing pamaréntahan.

Bank sentral Indonésia yaiku Bank Indonésia.

Démografi

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Démografi Indonésia

Yèn dideleng saklepasan, kang ndunungi Indonésia bisa dipérang dadi loro. Ing sisih kulon, kang ndunungi akèh saka suku Malayu. Ing sisih wétan akèh-akèhé saka suku Papua kang nduwé sesambungan karo kapuloan Melanesia. Akèh kang ndunungi kang mratélakaké péranganing suku kang luwih pramana, kang dipérang manut basa lan asal wewengkon, upamané Jawa, Sundha, Batak.

Islam dadi agama mayoritas kang dianut udakara 87% kang ndunungi Indonésia. Angka iki ndadèkaké Indonésia dadi nagara kanthi warga muslim paling akèh ing donya. Sisané ngugemi agama Protèstan (8,9%), Katulik (3%), Hindhu (1,8%), Buda (0,8%), lan liya-liyané (0,3%).

Akèh-akèhé kang ndunungi Indonésia migunakaké basa wewengkoné dhéwé kanggo pocapan padinan, Éwasemana, basa Indonésia dadi basa resmi kang diajaraké ing sekolahan.

Sumrambahing kang ndunungi Indonésia ora warata. Sing ndunungi mundhak matikel-tikel kanthi angka kang dhuwur. Pulo Jawa kang aling padhet kang ndunungi, lan uga dadi punjering pamaréntahan. Pulo Jawa iba vital lan strategis lan kudu digatèkaké temenan. Padunung Indonésia kang manggon anèng pulo-pulo sisih lor luwih sithik, tinimbang nagara-nagara kaya ta Jepang, Cina lan India.

Budaya

Candhi Barabudhur ing Magelang, Jawa Tengah

Kanggo tulisan luwih gamblang, pirsani Budaya Indonésia

Jinising kasenian ing Indonésia akèh diprabawai karo sawatara kabudayan. Jogèd Jawa lan Bali iku kang kondhang, contoné, akèh olèh pangaribawa saka kabudayan Hindhu. Akèh candhi-candhi kang kawangun kaya ing tanah Indhia. Déné pagelaran wayang lan bathik uga kawentar ing donya. Akèhing bebrayan lan agama agawé regeng kabudayan Indonésia.

Kasil Alam

Karèt

Karèt naté kondhang kanthi sebutan ‘enam ireng’ lan iku bebathi nguntungaké devisa ing jaman mbiyèn. Ing donya, saiki Indonésia ngancik trap angka loro sawisé Malaysia ing babagan karèt. Nagara-nagara kang ngasilaké karèt liyané yaiku Thailand, India, Sri Lanka, Nigeria, Liberia, Zaire, Brazil lan Filipina.

Klapa Sawit

Kebonan klapa sawit sansaya jembar. Kasilé kaolah dadi lenga lan inti sawit. kasilé iki dièkspor menyang njaba nagara lan uga kanggo kabutuhané wong-wong Indonésia dhéwé.

Tembako

Aréal tembako (mbako) ing taun 1979 kira-kira ambané 198.000 Ha. Ing antarané saka angka iku yaiku 183.000 Ha kaselenggarakaké déning rakyat, 2000 Ha diurusi cukong-cukong gedhé, lan 13.000 Ha didarbèni pamarintah (PTPN).

Emas lan Pérak

Emas lan pérak digulawentah déning PT Aneka Tambang ing Banten Kidul, karo Freeport Indonésia lan wiji tembaga ing Papua. Kanthi prasaja, rakyat uga mélu ngolah emas lan pérak kanthi cilik-cilikan.

Aspal Alam

Panambangan aspal kagiyaraké ing Sulawesi Kidul-Wétan, Sakabèhé 19 lapangan gedhé lan cilik, lima ing antarané kaanggep becik. Yèn dikira sakabèhé, kira-kira 28,5 yuta ton.

Militèr

Deleng uga

Rujukan

  1. ↑ "Indonésia" (édhisi ka-Country Studies). US Library of Congress. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (pitulung)
  2. ↑ Vickers, p. 117
  3. ↑ "Peraturan Daerah Daerah Istimewa Yogyakarta Nomor 2 Tahun 2021 tentang Pemeliharaan dan Pengembangan Bahasa, Sastra, dan Aksara Jawa".
  4. ↑ "Population Projection by Province, 2010–2035". Badan Pusat Statistik. Dibukak ing 18 May 2015.
  5. ↑ a b c d e "Report for Selected Countries and Subjects: Indonesia". World Economic Outlook. International Monetary Fund. April 2016. Dibukak ing 26 August 2016.
  6. ↑ "Gini Index". World Bank. Dibukak ing 2 March 2011.
  7. ↑ "Human Development Report 2015" (PDF). United Nations. Dibukak ing 15 December 2015.
  8. ↑ Yang, Heriyanto (August 2005). "The History and Legal Position of Confucianism in Post Independence Indonesia" (PDF). Marburg Journal of Religion. 10 (1): 8. Dibukak ing 2 October 2006.
  9. ↑ "Hanya ada 13.466 Pulau di Indonésia". National Geographic Indonésia . 8 Fébruari 2012. {{cite news}}: Check date values in: |date= (pitulung)
  10. ↑ "The Naming Procedures of Indonésia's Islands", Tenth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names, New York, 31 July – 9 August 2012, United Nations Economic and Social Council
  11. ↑ Burhanudin, Jajat; Dijk, Kees van (31 January 2013). "Islam in Indonésia: Contrasting Images and Interpretations". Amsterdam University Press – lumantar Google Books.
  12. ↑ Lamoureux, Florence (1 January 2003). "Indonésia: A Global Studies Handbook". ABC-CLIO – lumantar Google Books.
  13. ↑ Tomascik, T; Mah, JA; Nontji, A; Moosa, MK (1996). The Ecology of the Indonesian Seas – Part One. Hong Kong: Periplus Editions. ISBN 962-593-078-7.
  14. ↑ a b Anshory, Irfan (16 August 2004). "Asal-usul Nama Indonésia" (ing basa Indonesia). Pikiran Rakyat. Diarsip saka sing asli ing 15 December 2006. Dibukak ing 5 October 2006. {{cite news}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (pitulung)
  15. ↑ Earl, George SW (1850). "On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 119.
  16. ↑ Logan, James Richardson (1850). "The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 4:252–347.
  17. ↑ Earl, George SW (1850). "On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 254, 277–8.
  18. ↑ a b Justus M van der Kroef (1951). "The Term Indonésia: Its Origin and Usage". Journal of the American Oriental Society. 71 (3): 166–71. doi:10.2307/595186. JSTOR 595186.
  19. ↑ Majelis Permusyawaratan Rakyat. Amandemen Ketiga Undang-Undang Dasar 1945 (PDF). Dibukak ing 2006-12-13.
  20. ↑ Michelle Ann Miller (2004). "The Acèh law: a serious response to Acehnese separatism?". Asian Ethnicity. 5 (3): 333–351. doi:10.1080/1463136042000259789.
  21. ↑ Dewan Perwakilan Rakyat (1999). Chapter XIV Other Provisions, Art. 122; Indonésia Law No. 5/1974 Concerning Basic Principles on Administration in the RegionPDF (146 KiB) (versi pertalan). Présidhèn Indonésia (1974). Chapter VII Transitional Provisions, Art. 91
  22. ↑ Dursin, Richel; Yamin, Kafil (18 November 2004). "Another Fine Mess in Papua". Editorial. The Jakarta Post. Dibukak ing 2006-10-05.; "Papua Chronology Confusing Signals from Jakarta". The Jakarta Post. 18 November 2004. Dibukak ing 5 October 2006.
  23. ↑ Burr, W.; Evans, M.L. (6 December 2001). "Ford and Kissinger Gave Green Light to Indonésia's Invasion of East Timor, 1975: New Documents Detail Conversations with Suharto". National Security Archive Electronic Briefing Book No. 62. National Security Archive, The George Washington University, Washington, DC. Dibukak ing 17 September 2006.
  24. ↑ "Data Wilayah – Kementerian Dalam Negeri – Republik Indonesia". Diarsip saka sing asli ing 2012-02-22. Dibukak ing 2011-02-16.
  25. ↑ Buku Induk—Kode dan Data Wilayah Administrasi Pemerintahan per Provinsi, Kabupaten/Kota dan Kecamatan Seluruh Indonesia (PDF) , Kementerian Dalam Negeri [Ministry of Home Affairs], diarsip saka sing asli (PDF) ing 2016-11-19
  26. ↑ ISO 3166-2:ID (ISO 3166-2 codes for the provinces of Indonesia)
  27. ↑ Badan Pusat Statistik/Statistics Indonesia (November 2015). Hasil Survei Penduduk Antas Sensus 2015/Result of the 2015 Intercensal Population Census (PDF) . ISBN 978-979-064-912-5. Dibukak ing 10 June 2018.

Wacan luwih lanjut

  • Friend, T. (2003). Indonesian Destinies. Harvard University Press. ISBN 0-674-01137-6.
  • Ricklefs, M. C. (1991). A History of Modern Indonesia since c.1300, Second Edition. MacMillan. ISBN 0-333-57689-6.
  • Schwarz, A. (1994). A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. Westview Press. ISBN 1-86373-635-2.
  • Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-10518-5.
  • Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 0-521-54262-6.

Pralala njaba

Weruhi luwih akèh bab
Indhonésia
ing proyèk saduluré Wikipédia
Bedhah Wiktionary Andharan saka Wikibausastra
Bedhah Commons Médhia saka Commons
Bedhah Wikinews Warta saka Wikinews
Bedhah Wikiquote Cuplikan saka Wikiquote
Bedhah Wikisource Tèks saka Wikisource
Bedhah Wikibooks Buku tèks saka Wikibooks
Bedhah Wikivoyage Panuntun lelungan saka Wikivoyage
Bedhah Wikiversity Matèri sinau saka Wikiversity
Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Category:Indonésia.
Pamaréntah
Informasi umum
Samudra Hindia Papua Nugini
West
   Indonésia  
East
Samudra Hindia

Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Indhonésia&oldid=1572544"