Olah-olahan Sunda: Béda antara owahan

{{Rapèkaké (krama)}}[[Gambar:Sundanese Food 01.JPG|thumb|300px|Contoh masakan SundaSundha dipunsajikendipunsajikaken kanthi [[lesehan|lèsèhan]].]]

'''Olah-olahan Sundha''' inggih punika olah-olahan saking [[Suku Sunda|masarakat SundaSundha]] ing [[Jawa Kulon|Jawi kilen]], [[Indonèsia]]. Inggih punika salah satunggaling dhaharan ingkang populèr ing [[Indonésia]]. Dhaharan SundaSundha gadhahkagungan titikan kesegeran bahanipun, [[lalap]] sampun misyhur dipundhahar kaliyan [[sambal]] lan ugi [[karèdok]] nunjukakén kagémaran tiyangpriyantun Sundha dhatengdhumateng [[sayuran]] méntah ségér. Bèntén kaliyan [[Masakan Minangkabau|masakan minangkabau]] ingkang sugih raos lan pédès kaliyan ngandung bumbu [[kari]] lan [[santén]] ingkang kéntél, masakan Sundha nampilakén cita raos ingkang ringan, prasaja, lan gamblang; berkisar antawis gurih asin, asem ségér, legi ringan, lan pédés.

[[Sambal]] [[terasi]] inggih punika bumbu penyerta ingkang paling lajim wonten ing hidangan SundaSundha, dipundhahar kaliyan lalab utawi [[tahu]] lan [[tempe]] goreng. [[Sayur asem]] kaliyan kuah berbumbu [[asem jawa|asem jawi]] manawi inggih punika sayur ingkang paling populèr ing hidangan Sundha. Jinis sayuran populèr sanès inggih punika [[Soto Bandung]], satunggal jinis [[soto]] kaliyan irisan daging lembu lan lobak, sarta [[mi kocok]], setunggal jinis [[mi]] kaliyan daging lembu lan [[kikil]].

Titikan kas masakan Sundha inggih punika pengolahanipun ingkang praktis lan boten langkung ngerepotaken, nanging boten nyampingaken faktor raos lan penampilan masakan ingkang dipunsajiaken. Cita raos kas masakan laladan sundaSundha ingkang sugih dados daya tarik piyambak manawi kanggé tiyangpriyantun saking laladan Jawi kidul utawi laladan-laladan sanèsipun amargi jumbuh kanggé lidahlidhah sadanten kemawonkèmawon.<ref>[http://reseprecipe.com/masakan-sunda Resep Masakan Sunda](dipununduh Tanggal 5 Novèmber 2012)</ref>

Ulam toya kados ta [[iwak mas|ulam jenejenar]], [[gurami]], [[iwak nila|ulam nila]], lan [[lele]] lajim dipunkonsumsi kaliyan dipunmasak kanthi dipunbakar utawi dipungoreng, limrahipun dipunsajiakendipunsajikaken kaliyan [[sambal]] lan [[kecap manis]]. Priyantun Sundha kaloka nggemari [[ikan asin|ulam asin]] saking [[hidangan laut|hidangan seganten]]. Pinten-pinten hidangan ulam seganten ingkang dipunasinaken kados ta ulam asin bulu ayam, [[teri]], [[nus]], [[jambal]], ulam peda asin, lan [[iwak pari|ulam pari]] asin lajim kapanggih ing hidangan Sundha sadinten-dinten. ''Pais'' utawi [[pepes|pèpès]] inggih punika cara masak kaliyan ngginakaken [[godhong gedhang|godhong pisang]] dados pambungkus bahan pangan. Métodhe pepes punika lajim kapanggih ing kagunan masak Sundha. Ing antawis, ''pais lauk emas'' utawi pepes ulam jenejenar inggih punika jinis pepes ingkang dipunremeni.

Daging ayam limrahipun dipungoreng utawi dipunpanggang, ugi dipunsajiakendipunsajikaken kaliyan sambal lan kecap legi. ''Bakakak hayam'' inggih punika ayam bakar kas Sundha. Pitek ugi saged dipunmasak dados pepes utawi sop. Daging abrit kados ta daging lembu, kebo, mendadomba, lan wedhusmendha saged dipunbumbui kaliyan campuran bumbu lan gendhis jawi lan dipungoreng dados empal gepuk ingkang dipuntaburi [[bawang goreng]]. Daging lembu lan kenthang manawi dipunmasak ing bumbu kecap legi dados [[semur]] daging. Manah lembu lan [[jèngkol]] ugi lajim dipunmasak semur. Daging wedhusmendha lan domba limrahipun dipundadosaken [[sate]], sate kas SundaSundha inggih punika sate maranggi kaliyan bumbu ingkang ngandut [[kecombrang]]. [[Gulai]] wedhus lan [[empal gentong]] saking Cirebon ugi populèr dados sup daging.

Manawi tradisi [[masakan Jawa|masakan Jawi]] nggemari [[tempe]], tiyangpriyantun SundaSundha sanget nggemari [[oncom]], kaping kalih inggih punika kasil fermentasifèrmentasi kaliyan jinis [[kapang]] ingkang bènten; tempetèmpè dipundamel saking kacang kedelai, nanging oncom dipundamel saking kacang tanahsiti. Kagunan masak SundaSundha ngerembaaken cara masak kaliyan métodhe fermentasi, tuladhanipun oncom, [[tauco]] (kasil adhaptasi [[masakan Tionghoa Indonésia]]), utawi dhaharan ringan kados ta [[peuyeum]] ([[tapai]]) saenipun saking uwos [[ketan]] utawi [[singkong]].

Ing griya dhahar utawi warung sekul SundaSundha, lajim dhahar kaliyan namung ngginakaken asta. Limrahipun dipunsediaken kobokan, setunggal mangkuk toya resik nanging kadang dipunparingi irisan jeram nipis supados maringi aroma seger. Kobokan punika dipun-ginakaken kanggé ngersiki asta sakdereng lan sasampunipun dhahar. Kobokan ugi limrahipun dipunsediaken ing griya dhahar Padang lan griya dhahar hidangan seganten.

Griya dhahar tradhisional SundaSundha lan Jawi limrahipun nyajiken cara nyantap kanthi ''[[lesehan]]''; inggih punika dhahar sambil lenggah ing inggil [[tikar]]. Dhaharanipun limrahipun dipunsajiaken ing inggil méja andhap, utawi kadang ing inggil tikar. Cara dhahar punika sami kaliyan cara nyantap tradisional [[Jepang]] ing inggil [[tatami]].Griya dhahar tradhisional SundaSundha ing laladan pedésaan wonten ingkang gaya ''saung'', inggih punika setunggal macam pinten-pinten yasan griya panggung alit ingkang limrahipun dipunyasa ing inggil kolam ulam. Kolam ulam punika ngopeni ulam jene lan gurami ingkang saged kapilih langsung kaliyan pelanggan kanggé langsung dipunmasak.

Ing kabudayan populèr Indonésia, griya dhahar SundaSundha limrahipun saged dipuntitikaken kaliyan asma ''"Kuring"'', pramila tukul lepet ngenai dhaharan istilah "masakan kuring". Istilah ''kuring'' ing [[basa Sunda|basa Sundha]] punika saya, dalem, ingsun, kula utawi ''gue'' kanthi informal, santai, lan radi akrab. Asmanipun punika margi pinten-pinten griya dhahar usaha jiplak asma griya dhahar SundaSundha ingkang sampun misuwur ''Lembur Kuring'' ([[Basa Sunda|Basa Sundha]]: "Kampung Halamanku"). Pinten-pinten tuladha griya dhahar SundaSundha antawisipun Lembur Kuring, Sari Kuring, Ponyo, Boboko, Mang Engking, Ma' Uneh, Sindang Reret, Dapur SundaSundha, Bumbu Désa, Laksana, lan Ampera.

* '''Cireng''', A'''ci''' go'''reng''' (Basa SundaSundha: "gorengan tepung sagu")

* '''Cilok''', A'''ci''' dico'''lok''' (Basa SundaSundha: "tepung sagu dicolok")

* '''Colenak''', Dico'''col''' '''énak''' (Basa SundaSundha: "dicelup énak")

* '''Comro''', On'''com''' dije'''ro''' (Basa SundaSundha: "oncom di dalam")

* '''Misro''', A'''mis''' dije'''ro''' (Basa SundaSundha: "manis di dalam")