Tèks Masorèt: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Tanpa ringkesan besutan
Tenger: Besutan visual Besutan punsèl Besutan wèb punsèl Besutan punsèl maju
Tanpa ringkesan besutan
Tenger: Besutan visual Besutan punsèl Besutan wèb punsèl Besutan punsèl maju
Larik 5: Larik 5:
Teks Masoret limrahipun dipunnyatakaken ing tanda ('''MT''', '''𝕸''', or <math>\mathfrak{M}</math>).<ref name="Browning"/> MT punika ateges ''Masoretic Text''. Naskah punika dipunrampungake déning para [[rabi]] sawatawis abad kapisan Masehi.<ref name="Browning"/> punika dados babaku ing agama Yahudi Kulonan sawatawis [[abad kaping 10]] Masehi, lan salajengipun ugi ing pakiwatengenan pariklumpuk [[Yahudi]] salimrahipun.<ref name="Browning"/>
Teks Masoret limrahipun dipunnyatakaken ing tanda ('''MT''', '''𝕸''', or <math>\mathfrak{M}</math>).<ref name="Browning"/> MT punika ateges ''Masoretic Text''. Naskah punika dipunrampungake déning para [[rabi]] sawatawis abad kapisan Masehi.<ref name="Browning"/> punika dados babaku ing agama Yahudi Kulonan sawatawis [[abad kaping 10]] Masehi, lan salajengipun ugi ing pakiwatengenan pariklumpuk [[Yahudi]] salimrahipun.<ref name="Browning"/>


== Asal lan Penyebaranipun ==
== Wiwitan lan Pinyebaripun ==
[[Gambar:TextsOT.PNG|thumb|right|350px|Hubungan antara bermacam-macam tulisan kuna dalam Perjanjian Lama (beberapa diidentifikasi olèh siglum mereka). LXX ini mennujukkan asal dari septuaginta.]]
[[Gambar:TextsOT.PNG|thumb|right|350px|Gagathukan antaraning mawarna-warna tulisan kuna ing Prajanjeyan Lawas (saperangan wus diwanuhi dening siglume). LXX iku saemper Alkitab Pitung Puluh.]]


Talmud punika cikal bakal teks Masoret.<ref name="Jewish">[http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=246&letter=M ''Jewish Encyclopedia'':] Masorah.</ref><ref name="Christian">[http://www.toseftaonline.org Dr. Christian David Ginsburg's 1880 edition of the Massorah] (PDF).</ref><ref name="Nahum">[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0003_0_02930.html#TEXT Text][[Nahum M. Sarna]] and [[S. David Sperling]] (2006),, in Bible, ''[[Encyclopaedia Judaica]]'' 2nd ed.; via [[Jewish Virtual Library]]</ref> Kitab Talmud dados sebuah standard ing panyeratan Alkitab Irani.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Teks punika lajeng dipunpelihara ing salebeting Kuil ing Yerusalem.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Kitab Talmud piyambak gadhah gegayutan kaliyan tiga gulungan Torah<!-- Ketiga gulungan punika sakwalike dipunsebatake -->.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Ketiga kitab punika dipuntemuaken ing salebeting lan ketiganipun gadhah bèntenipun piyambak-piyambak.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> bèntenipun punika dipunpecahake nglampahi keunggulan piyambak-piyambak gulungan.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/>
Talmud punika cikal bakal seratan Masoret.<ref name="Jewish">[http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=246&letter=M ''Jewish Encyclopedia'':] Masorah.</ref><ref name="Christian">[http://www.toseftaonline.org Dr. Christian David Ginsburg's 1880 edition of the Massorah] (PDF).</ref><ref name="Nahum">[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0003_0_02930.html#TEXT Text][[Nahum M. Sarna]] and [[S. David Sperling]] (2006),, in Bible, ''[[Encyclopaedia Judaica]]'' 2nd ed.; via [[Jewish Virtual Library]]</ref> Kitab Talmud dados salah satunggaling babaku ing pinyerating Alkitab Ibrani.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Seratan punika lajeng dipunopeni ing salebeting pasembahyangan ing Yerusalem.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Kitab Talmud piyambak gadhah gegayutan kalihan tigang gulungan Toret.<!-- Ketiga gulungan punika sakwalike dipunsebatake -->.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Tigang kitab punika dipuntemokaken ing salebete lan gadhah bèntenipun piyambak-piyambak.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Bèntenipun punika dipunpecahake nglampahi kaunggulan piyambak-piyambak gulungan.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/>
=== Periode Bait Suci Kedua ===
=== Jaman Padaleman Suci Kapindho ===


Gulungan-gulungan Laut pejah ingkang dipuntemuaken ing sawatawis taun 150 SM-75 M di sakiwa-tengené Qumran.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> boten wonten teks ,ing salebeting periode punikaingkang gadhah keseragaman ingkang sami amargi punika énggal ingkang dipuntekanake pinten-pinten abad salajengipun.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Gulungan-gulungan pukika ugi nunjukkan pinten-pinten variasi alit ing salebeting ortografi,manawi saé punika ing salebeting Teks Masoret, lan ingkang sanèsipun.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> sapunika kaliyan gamblang katingal saking boten wontene koreksi lan alternatif varian ingkang nggambaraken kebebasan kanggé milih ingkang jumbuh kaliyan selera piyambak-piyambak lan kebijaksanaan ing antawisipun teks ingkang bènten-bènten.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/>
Gulungan-gulungan Sagara Pejah ingkang dipuntemokaken ing sawatawis taun 150 SM-75 M di sakiwa-tengené Qumran.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Boten wonten seratan ing salebeting jaman punika ingkang gadhah katunggalwarnan ingkang sami amargi punika énggal ingkang dipuntekanake pinten-pinten abad salajengipun.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Gulungan-gulungan pukika ugi nunjukkan pinten-pinten parijinis alit ing salebeting tataserat manawi saé punika ing salebeting Seratan Masoret, lan ingkang sanèsipun.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/> Sapunika kalihan gamblang katingal saking boten wontene benaktulis (Ind: koreksi) lan alternatif parijinis ingkang nggambaraken kaluwaran kanggé milih ingkang jumbuh kaliyan kakarepan piyambak-piyambak lan kawicaksanan ing antawisipun seratan ingkang bènten-bènten.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/><ref name="Nahum"/>


=== Periode Rabbinik ===
=== Jaman Para Rabbi Yahudi ===


Kaum Farisi maringi kawigatosan ingkang detail ing tembung lan lafal dados dhasar argumen kaliyan teks.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> kawigatosan punika njangkau puncakipun kaliyan tuladhanipun Rabbi Akiya antawis taun 135 M.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> Ide text sampurna dipunsuciaken ig salebeting dasaripun ingkang konsonan, nyebar kaliyan cepat nglampahi komunitas Yahudi.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> Komunitas punika nyatakaken nglampahi ukara-ukara ingkang dukung ing salebeting Halakha, Aggada, dan pemikiran Yahudi.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> Selain itu, wonten ugi kritikan ingkang kuat kaliyan pernyataan ing masa pertengahan.<ref name="Godfrey">Sir Godfrey Driver.1970.Introduction to the Old Testament of the New English Bible.</ref> Pernyataan punika dados sebuah penyimpangan ing salebeting surat ingkang badhé damel Torah dados boten valid.<ref name="Godfrey"/> Teks Ibrani gadhah bèntenipun ingkang cetha kaliyan teks Masoret ing masa sapunika.<ref name="Godfrey"/> sanèsipun ugi,wonten bèntenipun kaliyan versi Gemara lan Halachic midrash ingkang adedsara versi lafalipun.<ref name="Godfrey"/> Versi punika boten terbit malih ing teks Masoret masa punika.<ref name="Godfrey"/>
Kaum Parisi maringi kawigatosan ingkang anjlentreh (Ind: detail) ing tembung lan piwaca dados dhasar argumen kalihan seratan.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> Kawigatosan punika njangkah pucukipun kanthi tuladhanipun Rabbi Akiya antawis taun 135 M.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> Idhep seratan sampurna dipunsucekaken ing salebeting dhasaripun ingkang aksara wyanjana, nyebar kanthi cepet nglampahi pariklumpuk Yahudi.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> Pariklumpuk punika nyatakaken nglampahi ukara-ukara ingkang andhekeng ing salebeting Halakha, Aggada, dan papikiring Yahudi.<ref name="Jewish"/><ref name="Christian"/> Kajaba iku, wonten ugi kritig ingkang kuwat kalihan ''pernyataan'' ing Jaman Tengahan.<ref name="Godfrey">Sir Godfrey Driver.1970.Introduction to the Old Testament of the New English Bible.</ref> ''Pernyataan'' punika dados sebuah ''penyimpangan'' ing salebeting layang ingkang badhé andamel Toret dados boten valid.<ref name="Godfrey"/> Teks Ibrani gadhah bèntenipun ingkang cetha kaliyan teks Masoret ing jaman sapunika.<ref name="Godfrey"/> sanèsipun ugi, wonten bèntenipun kaliyan gagrag Gemara lan Midras Halakha ingkang adhedhasar gagrag cara pocapipun.<ref name="Godfrey"/> Gagrag punika boten kacithakwetu malih ing seratan Masoret jaman punika.<ref name="Godfrey"/>


== Cathetan suku ==
== Cathetan suku ==

Révisi kala 7 April 2021 11.52

Naskah Nash Papyrus (abad ka-2 SM) ingkang isinipun tèks pra-Masoret Dasa Titah lan dedonga Shema Yisrael.

Tulisan Masorèt inggih punika tèks Ibrani ingkang gadhah parikuwasa (Ind: otoritas) ing Kitab Yahudi ingkang dipunakèni kanthi umum dados gagrag parijawat ing Tanakh.[1][2][3] Teks Masoret nganggè basa Ibrani lan namung angginaaken aksara wyanjana.[3][4][5] Tembung ing teks punika saged kawaos kaliyan anambahkèn sandhangan Ibrani utawa aksara swara ing jarwaksara Latin.[1] Aksara swaraning tembung ing salèbeting tulisan Masoret botèn cèdhak amargi botèn kasèrat.[1] Aksara swara ingkang boten cetha punika saged damel ambiguitas ing wanci maosipun.[1] Cara kanggé ngindari kaklinton ing wanci maos tulisan punika kalihan nambahaken sandhangan.[1] Dados, aksara swara ingkang dipunginakaken ing seratan punika wiwitipun saking aksara wyanjananing tembung punika piyambak.[4]

Teks Masoret limrahipun dipunnyatakaken ing tanda (MT, 𝕸, or ).[4] MT punika ateges Masoretic Text. Naskah punika dipunrampungake déning para rabi sawatawis abad kapisan Masehi.[4] punika dados babaku ing agama Yahudi Kulonan sawatawis abad kaping 10 Masehi, lan salajengipun ugi ing pakiwatengenan pariklumpuk Yahudi salimrahipun.[4]

Wiwitan lan Pinyebaripun

Gagathukan antaraning mawarna-warna tulisan kuna ing Prajanjeyan Lawas (saperangan wus diwanuhi dening siglume). LXX iku saemper Alkitab Pitung Puluh.

Talmud punika cikal bakal seratan Masoret.[6][7][8] Kitab Talmud dados salah satunggaling babaku ing pinyerating Alkitab Ibrani.[6][7][8] Seratan punika lajeng dipunopeni ing salebeting pasembahyangan ing Yerusalem.[6][7][8] Kitab Talmud piyambak gadhah gegayutan kalihan tigang gulungan Toret..[6][7][8] Tigang kitab punika dipuntemokaken ing salebete lan gadhah bèntenipun piyambak-piyambak.[6][7][8] Bèntenipun punika dipunpecahake nglampahi kaunggulan piyambak-piyambak gulungan.[6][7][8]

Jaman Padaleman Suci Kapindho

Gulungan-gulungan Sagara Pejah ingkang dipuntemokaken ing sawatawis taun 150 SM-75 M di sakiwa-tengené Qumran.[6][7][8] Boten wonten seratan ing salebeting jaman punika ingkang gadhah katunggalwarnan ingkang sami amargi punika énggal ingkang dipuntekanake pinten-pinten abad salajengipun.[6][7][8] Gulungan-gulungan pukika ugi nunjukkan pinten-pinten parijinis alit ing salebeting tataserat manawi saé punika ing salebeting Seratan Masoret, lan ingkang sanèsipun.[6][7][8] Sapunika kalihan gamblang katingal saking boten wontene benaktulis (Ind: koreksi) lan alternatif parijinis ingkang nggambaraken kaluwaran kanggé milih ingkang jumbuh kaliyan kakarepan piyambak-piyambak lan kawicaksanan ing antawisipun seratan ingkang bènten-bènten.[6][7][8]

Jaman Para Rabbi Yahudi

Kaum Parisi maringi kawigatosan ingkang anjlentreh (Ind: detail) ing tembung lan piwaca dados dhasar argumen kalihan seratan.[6][7] Kawigatosan punika njangkah pucukipun kanthi tuladhanipun Rabbi Akiya antawis taun 135 M.[6][7] Idhep seratan sampurna dipunsucekaken ing salebeting dhasaripun ingkang aksara wyanjana, nyebar kanthi cepet nglampahi pariklumpuk Yahudi.[6][7] Pariklumpuk punika nyatakaken nglampahi ukara-ukara ingkang andhekeng ing salebeting Halakha, Aggada, dan papikiring Yahudi.[6][7] Kajaba iku, wonten ugi kritig ingkang kuwat kalihan pernyataan ing Jaman Tengahan.[9] Pernyataan punika dados sebuah penyimpangan ing salebeting layang ingkang badhé andamel Toret dados boten valid.[9] Teks Ibrani gadhah bèntenipun ingkang cetha kaliyan teks Masoret ing jaman sapunika.[9] sanèsipun ugi, wonten bèntenipun kaliyan gagrag Gemara lan Midras Halakha ingkang adhedhasar gagrag cara pocapipun.[9] Gagrag punika boten kacithakwetu malih ing seratan Masoret jaman punika.[9]

Cathetan suku

  1. ↑ a b c d e Mary Gladstone.1980.The Illustrated Bible Dictionary.England.Inter-Varsity Press.1537.
  2. ↑ Ed. Allen C. Myer.1987.The Eerdmans Bible Dictionary.Grad Rapids, Michigan. Wm. B. Eerdmans Publishing.699.
  3. ↑ a b Paul J. Achtemeier.1985.Harper's Bible Dictionary.USA.Harper & Row Publisher.612.
  4. ↑ a b c d e W. R. F. Browning.Kamus ALkitab. terj. Lim Kim Yang lan Bambang Subandrijo.Jakarta.Gunung Mulia.257.
  5. ↑ J. D. Douglas.1962.The New Bible Dictionary.England.Inter-Varsity Press.1255-1256.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Jewish Encyclopedia: Masorah.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Dr. Christian David Ginsburg's 1880 edition of the Massorah (PDF).
  8. ↑ a b c d e f g h i j TextNahum M. Sarna and S. David Sperling (2006),, in Bible, Encyclopaedia Judaica 2nd ed.; via Jewish Virtual Library
  9. ↑ a b c d e Sir Godfrey Driver.1970.Introduction to the Old Testament of the New English Bible.

Rujukan

Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Tèks_Masorèt&oldid=1554677"