Babad Pakepung: Béda antara owahan

Tambah pranala
Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
babad
babad
Larik 1: Larik 1:
'''''Babad Pakepung''''' inggih menika karyanipun saking Kyai Yasadipura II<ref>{{Cite web|url=http://www.domestik.web.id/id1/189-86/Yasadipura-Ii_35732_domestik.html|title=Yasadipura II|last=|first=|date=|website=www.domestik.web.id|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=2019-11-07}}</ref>. Naskah menika kalebet wonten ing jaman [[Kasunanan Surakarta Hadiningrat|Surakarta]] enggal lan dipunlebetaken wonten ing serat enggal. Naskah Babad Pakepung dipunserat wonten ing jaman pamréntahanipun Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV<ref>{{Cite web|url=https://sr.rodovid.org/wk/%D0%9F%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE:ChartInventory/26151|title=Kanjeng Susuhunan Pakubuwono IV / Raden Mas Subadya (Sunan Bagus) b. 2 септембар 1768 d. 2 октобар 1820 - Индекс потомака - Родовид|website=sr.rodovid.org|access-date=2019-11-17}}</ref>. Kitab Babad Pakepung menika nyariyosaken rikala Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV ngupakara tiyang ingkang dipunanggep sekti, dipunwastani Bahman, Wiradigda, Panengah, lan Kanduruan. Bab menika dadosaken sujana pamréntah Walandi lan [[Karaton Ngayogyakarta Hadiningrat|Kraton Ngayogyakarta]] amargi badhe dadosaken prekawis ingkang ageng. Ananging, piyambakipun anyangka bab kasebat dadosaken geger.
'''''Babad Pakepung''''' inggih menika karyanipun saking Kyai Yasadipura II<ref>{{Cite web|url=http://www.domestik.web.id/id1/189-86/Yasadipura-Ii_35732_domestik.html|title=Yasadipura II|last=|first=|date=|website=www.domestik.web.id|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=2019-11-07}}</ref>. Naskah menika kalebet wonten ing jaman [[Kasunanan Surakarta Hadiningrat|Surakarta]] enggal lan dipunlebetaken wonten ing serat enggal. Naskah Babad Pakepung dipunserat wonten ing jaman pamréntahanipun Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV<ref>{{Cite web|url=https://sr.rodovid.org/wk/%D0%9F%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE:ChartInventory/26151|title=Kanjeng Susuhunan Pakubuwono IV / Raden Mas Subadya (Sunan Bagus) b. 2 септембар 1768 d. 2 октобар 1820 - Индекс потомака - Родовид|website=sr.rodovid.org|access-date=2019-11-17}}</ref>. Kitab Babad Pakepung menika nyariyosaken rikala Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV ngupakara tiyang ingkang dipunanggep sekti, dipunwastani Bahman, Wiradigda, Panengah, lan Kanduruan. Bab menika dadosaken sujana pamréntah Walandi lan [[Karaton Ngayogyakarta Hadiningrat|Kraton Ngayogyakarta]] amargi badhe dadosaken prekawis ingkang ageng. Ananging, piyambakipun anyangka bab kasebat dadosaken gègèr.


Kejawi saking menika, Surakarta dipunkepung kaliyan bala tentara saking Kraton Ngayogyakarta, pamréntah Walandi, lan [[Kadipatèn Mangkunagaran|Mangkunegaran]]. Masarakat Kraton Surakarta liwung lan gorèh sanget. Icalipun kasedhihan sarta bibaripun barisan-barisan ingkang ngepung menika amargi wontenipun berkah kaliyan pitutur saking tiyang-tiyang sepuh wonten ing Surakarta. Piyambakipun nyukani pitutur supados 4 (sekawan) tiyang sekti ingkang badhe dadosaken kisruh wau dipuncepeng.
Kejawi saking menika, Surakarta dipunkepung kaliyan bala tentara saking Kraton Ngayogyakarta, pamréntah Walandi, lan [[Kadipatèn Mangkunagaran|Mangkunegaran]]. Masarakat Kraton Surakarta liwung lan gorèh sanget. Icalipun kasedhihan sarta bibaripun barisan-barisan ingkang ngepung menika amargi wontenipun berkah kaliyan pitutur saking tiyang-tiyang sepuh wonten ing Surakarta. Piyambakipun nyukani pitutur supados 4 (sekawan) tiyang sekti ingkang badhe dadosaken kisruh wau dipuncepeng.
Larik 7: Larik 7:
Kadadéyang menika saged kalaksanan amargi Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV<ref>{{Cite web|url=https://sr.rodovid.org/wk/%D0%9F%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE:ChartInventory/26151|title=Kanjeng Susuhunan Pakubuwono IV / Raden Mas Subadya (Sunan Bagus) b. 2 септембар 1768 d. 2 октобар 1820 - Индекс потомака - Родовид|website=sr.rodovid.org|access-date=2019-11-17}}</ref> badhé amisahaken dhiri saking Kompeni Walandi lan gadhah pangajeng-ajeng safed dados ingkang paling kuwat wonten ing antawisipun sainganipun wonten ing dhinasti Mataram. Kadadéyan kepojok menika bonten ngantos dangu, kirang langkungipun tigang sasi kémawon wonten ing taun 1790 M.
Kadadéyang menika saged kalaksanan amargi Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV<ref>{{Cite web|url=https://sr.rodovid.org/wk/%D0%9F%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE:ChartInventory/26151|title=Kanjeng Susuhunan Pakubuwono IV / Raden Mas Subadya (Sunan Bagus) b. 2 септембар 1768 d. 2 октобар 1820 - Индекс потомака - Родовид|website=sr.rodovid.org|access-date=2019-11-17}}</ref> badhé amisahaken dhiri saking Kompeni Walandi lan gadhah pangajeng-ajeng safed dados ingkang paling kuwat wonten ing antawisipun sainganipun wonten ing dhinasti Mataram. Kadadéyan kepojok menika bonten ngantos dangu, kirang langkungipun tigang sasi kémawon wonten ing taun 1790 M.


== Serat Pengantar ==
== Serat Lantaran ==
Wonten ing ngandhap, injih menika cuplikan serat pengantar ingkang wonten ing Babad Pakepung:
Wonten ing ngandhap, injih menika cuplikan serat pengantar ingkang wonten ing Babad Pakepung:


Larik 20: Larik 20:
*'''''Kakerasan:''''' Amargi Susuhunan Paku Buwana IV medhotaken pamitran kaliyan Kumpeni Walandi, Kumpeni ngraos kadadeyan menika andadosaken bebaya kangge Kumpeni Walandi. Kajawi saking menika, sakbibaripun ngawontenaken parundngan kaliyan Sultan Ngayogyakarta, Kumpeni mendhet margi kakerasan. Wujud kakerasan inggih menika awujud pangepungan lan dahe nggempur Kraton Surakarta.
*'''''Kakerasan:''''' Amargi Susuhunan Paku Buwana IV medhotaken pamitran kaliyan Kumpeni Walandi, Kumpeni ngraos kadadeyan menika andadosaken bebaya kangge Kumpeni Walandi. Kajawi saking menika, sakbibaripun ngawontenaken parundngan kaliyan Sultan Ngayogyakarta, Kumpeni mendhet margi kakerasan. Wujud kakerasan inggih menika awujud pangepungan lan dahe nggempur Kraton Surakarta.
*'''''Mbaléla:''''' Mula bukanipun kadadeyan ingkan andadoisaken geger, inggih menika amargi tindak tanduk mbaléla Panengah; Wiradigda; Nursalèh; lan Bahman. Tindak mbaléla menika dipunlaksanakaken kaliyan abdi Raja Surakarta, ingkang ambujuk raja supados mutusaken pamitran kaliyan Kumpeni.
*'''''Mbaléla:''''' Mula bukanipun kadadeyan ingkan andadoisaken geger, inggih menika amargi tindak tanduk mbaléla Panengah; Wiradigda; Nursalèh; lan Bahman. Tindak mbaléla menika dipunlaksanakaken kaliyan abdi Raja Surakarta, ingkang ambujuk raja supados mutusaken pamitran kaliyan Kumpeni.
*'''''Kasetyan:''''' Tema kasrtyan menika, dipunduduhaken sakin kasetyanipun Radèn Ngabéi Yasadipura tumprap rajanipun, inggih menika Paku Buwana IV. Mawi kasabaran lan kasetyan, Yasadipura tansah nyaosi pitutur kangge Raja Surakarta Susuhunan Paku Buwana IV.
*
*
*
*
Larik 25: Larik 26:


== Aluraning Cariyos Babad Pakepung ==
== Aluraning Cariyos Babad Pakepung ==
Aluraning cariyon ingkan dipun-ginakaken wonten ing naskah Babad Pakepung menika ngagem alur lurus. Mula bukanipun cariyos, anggambaraken kawontenanipun Kraton Surakarta. Wekdal menika Susuhunan Paku Buwana IV, raja ing Surakarta ngawontenaken parembugan kaliyan Kumpeni babagan kontrak pamitran. Kumpeni dipunwakili kaliyan Jéndral Jan Grepe. Parembugan menika boten andadosaken kasil, amargi raja Surakarta angsal pambujukan lan pambalélanipun saking abdi, supados medhotaken pamitran kaliyan Kumpeni. Jendral Kumpeni banjur kepanggih kaliyan Sutan Ngayogyakarta lan ngrembag babagan kasebat.


Lajeng, cariyon wiwit angembang. Wonten ing Ngayogyakarta, angsal kamupakatan menawi Surakarta badhe dipunkepung saking kathah arah. Wonten ing babagan menika, Sultan nyuwun pitulungan kaliyan pasukan saking Jawa Tengah lan Jawa Timur, kalebet ugu Madura.
<br />
== Prawatakan ==
== Prawatakan ==


Révisi kala 18 Novèmber 2019 03.22

Babad Pakepung inggih menika karyanipun saking Kyai Yasadipura II[1]. Naskah menika kalebet wonten ing jaman Surakarta enggal lan dipunlebetaken wonten ing serat enggal. Naskah Babad Pakepung dipunserat wonten ing jaman pamréntahanipun Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV[2]. Kitab Babad Pakepung menika nyariyosaken rikala Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV ngupakara tiyang ingkang dipunanggep sekti, dipunwastani Bahman, Wiradigda, Panengah, lan Kanduruan. Bab menika dadosaken sujana pamréntah Walandi lan Kraton Ngayogyakarta amargi badhe dadosaken prekawis ingkang ageng. Ananging, piyambakipun anyangka bab kasebat dadosaken gègèr.

Kejawi saking menika, Surakarta dipunkepung kaliyan bala tentara saking Kraton Ngayogyakarta, pamréntah Walandi, lan Mangkunegaran. Masarakat Kraton Surakarta liwung lan gorèh sanget. Icalipun kasedhihan sarta bibaripun barisan-barisan ingkang ngepung menika amargi wontenipun berkah kaliyan pitutur saking tiyang-tiyang sepuh wonten ing Surakarta. Piyambakipun nyukani pitutur supados 4 (sekawan) tiyang sekti ingkang badhe dadosaken kisruh wau dipuncepeng.

Kitab Babad Pakepung dèrèng naté dipuncithak. Naskah menika éndah sanget. Kitab menika ngagem métrum tembang Macapat. Babad Pakepung menika nyariyosaken babagan pamréntahan wonten ing jaman Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV[3] ingkang boten mulus, amargi Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV naté ngraos kepojok. Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV dipunkepung saking kathah angkah, inggih menika saking Walandi, Mangkunegaran, Ngayogyakarta, lan wewengkon brang wetan (sisih wetan).

Kadadéyang menika saged kalaksanan amargi Kangjeng Susuhunan Paku Buwana IV[4] badhé amisahaken dhiri saking Kompeni Walandi lan gadhah pangajeng-ajeng safed dados ingkang paling kuwat wonten ing antawisipun sainganipun wonten ing dhinasti Mataram. Kadadéyan kepojok menika bonten ngantos dangu, kirang langkungipun tigang sasi kémawon wonten ing taun 1790 M.

Serat Lantaran

Wonten ing ngandhap, injih menika cuplikan serat pengantar ingkang wonten ing Babad Pakepung:

  1. Kang sinawung sekar gula milir, duk jumeneng dalem jeng susunan, nenggih Paku Buwane, je kang Abdurrahman iku, Sayidina panata gami, Senapati Ngalaga, ingkang kaping catur, kang Ngadhaton Surakarta, dèrèng lama dénya jumeneng narpati, wantu nata taruna.
  2. Ingadhepan abdi kang tan yukti, nama Panengah lan Wiradigda, Bahman kelawan Nursalèh, samya ngadoni atur, pinrih benggang lawan Kumpeni, aturnya mring sang nata, wong papat punika, kathah sasanggupira, atemahan kawedhar tyasnya sang aji, kényut mring setan papat.
  3. Sahaturé dhinahar mring aji, nata supé mring pamongira rina wengi ésuk soré, mung sétan papat iku, kang ginagas-(ka) gagasing galih, abdi pamongira, awit kala timur Ngabèi Yasadipura, was sinunglur, tan kanggep saaturnèki, dadya nahèn sungkawa.

Téma Cariyos Babad Pakepung

Tema cariyos wonten ing Babad Pakepung antawisipun:

  • Pangepungan: Téma pangepungan injih menika téma pokok saking cariyos Babad Pakepung. Cariyos Babad Pakepung saged dipunwastani anggadhahi téma pangepungan, amargi cariyos menika sami kaliyan irah-irahan kaliyan wohing pamikir tiyang ingkang nyerat. Inggih menika nyariyosaken pangepungan Kraton Surakarta ingkang dipunkepung kaliyan Kumpeni lan wadya balanipun. Pangepungan menika dipunlaksanakaken kaliyan Kumpeni amargi Susuhunan Paku Buwana IV mawi putusan sapihak medhotaken pamitran kaliyan Kumpeni. Dipunwastani sapihak, amargi Paku Buwana IV boten langkung rumiyin nindakaken musawarah kaliyan tiyang ingkang dipunsrepeng nyukasi pitutur sarta pejabat kraton lèntunipun. Menawi Susushunan Paku Buwana IV ingkang nata, langkung becik saged mirengaken pitutur saking Raden Ngabéi Yasadipura. Pangepungan kasebat andadosaken Raja Surakarta menika kuwur. Paku Buwana IV nembe sadhar nalika Kumpeni Walandi sampun nyata angepung nagari Surakarta lan badhe ngremukaken Surakarta, menawi boten enggal-enggal nyaosaken sekawan pangisruh wau. Wonten ing pungkasan, Susuhunan Paku Buwana IV sadar kaliyan kalepatanipun, lan Paku Buwana IV banjur ngawontenaken parundingan kaliyan Raden Ngabéi Yasadipura lan para pejabat kraton sanesipun. Wonten ing parundingan kesebat, dipun-gayuh kamupakatan menawi para pangisruh wau dipuncepeng lan dipuncaosaken ing Kumpeni Walandi.
  • Kakerasan: Amargi Susuhunan Paku Buwana IV medhotaken pamitran kaliyan Kumpeni Walandi, Kumpeni ngraos kadadeyan menika andadosaken bebaya kangge Kumpeni Walandi. Kajawi saking menika, sakbibaripun ngawontenaken parundngan kaliyan Sultan Ngayogyakarta, Kumpeni mendhet margi kakerasan. Wujud kakerasan inggih menika awujud pangepungan lan dahe nggempur Kraton Surakarta.
  • Mbaléla: Mula bukanipun kadadeyan ingkan andadoisaken geger, inggih menika amargi tindak tanduk mbaléla Panengah; Wiradigda; Nursalèh; lan Bahman. Tindak mbaléla menika dipunlaksanakaken kaliyan abdi Raja Surakarta, ingkang ambujuk raja supados mutusaken pamitran kaliyan Kumpeni.
  • Kasetyan: Tema kasrtyan menika, dipunduduhaken sakin kasetyanipun Radèn Ngabéi Yasadipura tumprap rajanipun, inggih menika Paku Buwana IV. Mawi kasabaran lan kasetyan, Yasadipura tansah nyaosi pitutur kangge Raja Surakarta Susuhunan Paku Buwana IV.

Aluraning Cariyos Babad Pakepung

Aluraning cariyon ingkan dipun-ginakaken wonten ing naskah Babad Pakepung menika ngagem alur lurus. Mula bukanipun cariyos, anggambaraken kawontenanipun Kraton Surakarta. Wekdal menika Susuhunan Paku Buwana IV, raja ing Surakarta ngawontenaken parembugan kaliyan Kumpeni babagan kontrak pamitran. Kumpeni dipunwakili kaliyan Jéndral Jan Grepe. Parembugan menika boten andadosaken kasil, amargi raja Surakarta angsal pambujukan lan pambalélanipun saking abdi, supados medhotaken pamitran kaliyan Kumpeni. Jendral Kumpeni banjur kepanggih kaliyan Sutan Ngayogyakarta lan ngrembag babagan kasebat.

Lajeng, cariyon wiwit angembang. Wonten ing Ngayogyakarta, angsal kamupakatan menawi Surakarta badhe dipunkepung saking kathah arah. Wonten ing babagan menika, Sultan nyuwun pitulungan kaliyan pasukan saking Jawa Tengah lan Jawa Timur, kalebet ugu Madura.

Prawatakan

Latar Cariyos Babad Pakepung

Rujukan


  1. ↑ "Yasadipura II". www.domestik.web.id. Dibukak ing 2019-11-07. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (pitulung)
  2. ↑ "Kanjeng Susuhunan Pakubuwono IV / Raden Mas Subadya (Sunan Bagus) b. 2 септембар 1768 d. 2 октобар 1820 - Индекс потомака - Родовид". sr.rodovid.org. Dibukak ing 2019-11-17.
  3. ↑ "Kanjeng Susuhunan Pakubuwono IV / Raden Mas Subadya (Sunan Bagus) b. 2 септембар 1768 d. 2 октобар 1820 - Индекс потомака - Родовид". sr.rodovid.org. Dibukak ing 2019-11-17.
  4. ↑ "Kanjeng Susuhunan Pakubuwono IV / Raden Mas Subadya (Sunan Bagus) b. 2 септембар 1768 d. 2 октобар 1820 - Индекс потомака - Родовид". sr.rodovid.org. Dibukak ing 2019-11-17.
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Babad_Pakepung&oldid=1499552"