Basa krama: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Tanpa ringkesan besutan
Tanpa ringkesan besutan
Larik 1: Larik 1:
{{Other uses|Krama}}
{{Other uses|Krama}}
'''Basa krama''' (uga kaaran '''subasa''' lan '''parikrama'''<ref>{{sfn|Sasradiningrat|Wirapustaka|p=1082}}</ref>) iku [[basa Jawa]] kang nganggo [[Tembung krama|tembung]], ater-ater, lan panambang krama. [[Ater-ater]] lan [[panambang]] krama ana ''dipun-'', ''-(n)ipun'', lan ''-(k)aken''. [[Tembung krama inggil]] lan [[tembung krama andhap]] uga sok kaanggo ing basa krama iki kanggo mbédakaké basa krama kang alus lan kang kurang alus. Duk nguni, basa krama kapérang telu: wredha krama, kramantara, lan mudha krama. Saiki, basa krama kapérang loro: basa krama lugu lan krama alus.{{sfn|Suwadji|2013|p=11}}
'''Basa krama''' (uga kaaran '''subasa''' lan '''parikrama'''{{sfn|Sasradiningrat|Wirapustaka|1903|p=1082}}) iku [[basa Jawa]] kang nganggo [[Tembung krama|tembung]], ater-ater, lan panambang krama. [[Ater-ater]] lan [[panambang]] krama ana ''dipun-'', ''-(n)ipun'', lan ''-(k)aken''. [[Tembung krama inggil]] lan [[tembung krama andhap]] uga sok kaanggo ing basa krama iki kanggo mbédakaké basa krama kang alus lan kang kurang alus. Duk nguni, basa krama kapérang telu: wredha krama, kramantara, lan mudha krama. Saiki, basa krama kapérang loro: basa krama lugu lan krama alus.{{sfn|Suwadji|2013|p=11}}


== Pérangan ==
== Pérangan ==

Révisi kala 24 Agustus 2019 08.52

Basa krama (uga kaaran subasa lan parikrama[1]) iku basa Jawa kang nganggo tembung, ater-ater, lan panambang krama. Ater-ater lan panambang krama ana dipun-, -(n)ipun, lan -(k)aken. Tembung krama inggil lan tembung krama andhap uga sok kaanggo ing basa krama iki kanggo mbédakaké basa krama kang alus lan kang kurang alus. Duk nguni, basa krama kapérang telu: wredha krama, kramantara, lan mudha krama. Saiki, basa krama kapérang loro: basa krama lugu lan krama alus.[2]

Pérangan

Lawasan

Basa krama kang lawas kapérang telu: mudha krama, kramantara, lan wredha krama.[2][3][4] Mungguh urutané ana rupa-rupa gumantung pustaka kang kapirid.

Wredha krama

Basa wrédha krama iku basa krama kang dianggo wong tuwa (wredha) marang wong enom. Tembung-tembung kang kaanggo iku kabèh krama, nanging panambang kang kaanggo iku ngoko: dak-, ko-, di-, -ku, -mu, -(n)é, -(k)aké.[2][4] Ing isor iki conto ukara ing basa wredha krama.

Pun anak punapa ajeng nedha ulam ménda? Disaté raosé éca, pun Monah saged ambakaraké.[4]

Conto ing dhuwur nganggo tembung krama, déné ater-ater lan panambangé nganggo ngoko.

Kramantara

Basa kramantara iku basa krama kang dianggo wong-wong kang tatarané (kalungguhané, pangkaté, sekolahé, utawa umuré) padha. Tembung-tembung kang kaanggo iku kabèh krama, samono uga ater-ater lan panembang kang kaanggo: dipun-, -(n)ipun, lan -(k)aken.[2][4] Basa kramantara mèmper basa wredha krama, mung béda ing panganggoning ater-ater lan panambang. Manut owah-owahan kang anyar, basa kramantara owah arané dadi basa krama lugu. Ing isor iki conto ukara ing basa kramantara.

Kang sarira punapa ajeng nedha ulam ménda? Dipunsaté raosipun éca, pun Monah saged ambakaraken.[4]

Conto ing dhuwur mung nganggo tembung krama.

Mudha krama (krama lugu)

Basa mudha krama uga kaaran basa krama lugu iku basa krama kang dianggo wong enom (mudha) marang wong tuwa. Tembung-tembung kang kaanggo iku krama kanthi campuran krama inggil lan krama andhap. Ater-ater utawa panambang kang kaanggo uga krama.[2][4] Sanajan uga kaaran krama lugu, basa mudha krama séjé basa krama lugu anyar. Basa krama lugu anyar mapaki basa kramantara, déné basa krama lugu iki mapaki basa krama alus. Ing isor iki conto ukara ing basa mudha krama.

Panjenengan sampéyan punapa karsa dhahar ulam ménda?[4]

Conto ing dhuwur nganggo tembung krama lan krama inggil (panjenengan sampéyan, karsa, lan dhahar)

Anyaran

Basa krama kang anyar mung kapérang loro: krama lugu lan krama alus.[5]

Krama lugu

Basa krama lugu iku basa krama kang tembung-tembung, ater-ater, lan panambangé kabèh krama.[5] Basa krama lugu anyar béda saka basa krama lugu lawas kang uga aran basa mudha krama. Basa krama lugu anyar padha karo basa kramantara kang lawas. Ing isor iki conto tulisan ing basa krama lugu.

Mangké sonten, manawi siyos, kula badhé késah dhateng Surabaya. Manawi sampéyan gadhah arta, bok kula dipunsambuti sangu. Badhé nédha Paman, piyambakipun saweg boten gadhah arta. Wonten arta sakedhik, nanging, cariyosipun Paman, sampun kalajeng dipuntumbasaken obat. Bibi sakit tanganipun. Saged ta nyebrak sadinten kalih dinten?[5]

Conto ing dhuwur mung nganggo tembung krama.

Krama alus

Basa krama alus iku basa krama kang tembung-tembung, ater-ater, lan panambangé krama kanthi campuran tembung krama inggil lan krama andhap.[5] Duk nguni, basa krama alus kaaran basa mudha krama. Ing isor iki conto tulisan ing basa krama lugu.

Mangké sonten, manawi siyos, dalem badhé késah dhateng Surabaya. Manawi panjenengan kagungan arta, bok dalem dipunparingi ngampil sangu. Badhé nyuwun Paman, panjenenganipun saweg boten kagungan arta. Wonten arta sakedhik, nanging, pangandikanipun Paman, sampun kalajeng dipunpundhutaken obat. Bibi gerah astanipun. Saged ta nyuwun ngampil sadinten kalih dinten?[5]

Conto ing dhuwur nganggo tembung krama, tembung krama inggil (panjenengan, kagungan, paring, ngampil, nyuwun, pangandika, pundhut, gerah, lan asta), lan tembung krama andhap (dalem).

Cathetan sikil

  1. Sasradiningrat & Wirapustaka 1903, kc. 1082.
  2. a b c d e Suwadji 2013, kc. 11.
  3. Harjawiyana & Supriya 2001, kc. 18.
  4. a b c d e f g Prajapustaka, Mas Ngabèi (1925). Kawruh Basa. Ngayogyakarta: N. V. Mardi Mulya. kc. 5–6.
  5. a b c d e Suwadji 2013, kc. 13–14.

Rujukan