Dhialèk Jawa Wétanan: Béda antara owahan
Tenger: Besutan punsèl Besutan wèb punsèl |
|||
| Larik 34: | Larik 34: | ||
| dwipurwa 'nganggo' || gegelung || gelungan |
| dwipurwa 'nganggo' || gegelung || gelungan |
||
|- |
|- |
||
| |
| ater-ater ''sun-''<br>ater-ater ''sang-'' || sunroti<br>sangroti || rotiku<br>rotiku |
||
|} |
|} |
||
Révisi kala 24 Maret 2018 07.53
Basa Jawa Étanan tah dhialèk Jawa Étanan (cara baku: Jawa Wétanan) iku salah siji tekok telung dhialèk gedhé basa Jawa sing dituturna ndhuk mèh sakindengé tlatah Jawa Étan mbarèk sawenèh tlatah Jawa Tengah brang lor-étan. Dhialèk Jawa Étanan brang lor watesé sampèk tlatah Jawa Tengah, déné brang kidul gak nyrambahi kabèh tlatah kidul Jawa Étan. Paling kulon, dhialèk Jawa Étanan dituturna sampèk Pathi mbarèk Grobogan. Paling étan, dhialèk Jawa Étanan dituturna sampèk Banyuwangi, sing sebagéané nganggo basa Using. Dhialèk iki dumadi tekok pirang-pirang subdhialèk koyok: Blora, Pathi, Bojanegara, Gresik, Surabaya, Malang, lsp.
Dhialèk Jawa Étanan nèk dibandhingna ambèk dhialèk baku (dhialèk Jawa Tengahan), bédané kètok ndhuk babagan fonètik mbarèk gramatika.
Fonètik
Ndhuk sawenèh wewengkon, koyok Gresik, Pasuruan, Surabaya, Sidaharja, fonem swara dhialèk Jawa Étanan sing ditemokna ènèk wolu: /a/, /i/, /u/, /e/, /ə/, /ɛ/, /o/, lan /ɔ/.[1] Iki béda tekok gunggung fonem swara sing ditemokna ndhuk dhialek baku sing cacahé enem[2]: /a/, /i/, /u/, /e/, /ə/, lan /o/, déné /ɛ/ mbarèk /ɔ/ dianggep alofon. Pasangan minimal gaé mbuktèkna nèk /ɛ/ mbarèk /ɔ/ iku fonem contoné tembung /ɔmbɔ/ ('jembar') mbarèk /amba/ ('ngambah'), uga tembung /kabe/ ('kulawarga berencana') mbarèk /kabɛ/ ('kabèh').[1]
Ndhuk dhialèk Jawa Étanan, ènèk korèspondhènsi antarané uni [ɛh] mbarèk [ɔh] karo [ɪh] mbarèk [ʊh] ndhuk dhialèk Jawa Tengahan. Contoné koyok ndhuk Pasuruan ambèk Bojanegara, tembung /mulɛh/ korèspondhènsi mbarèk tembung mulih /mulɪh/ ndhuk dhialèk Jawa Tengahan, déné tembung /abɔh/ korèspondhènsi mbarèk tembung abuh /abʊh/ ndhuk dhialèk Jawa Tengahan.[1]
Fonem /w/ ndhuk awal tembung iku gak muncul ndhuk dhialèk Jawa Étanan. Contoné, tembung Jawa Tengahan wétan, weruh, karo wutuh dadi /etan/, /ərʊ(h)/ tah /ərɔ(h)/, karo /utʊ(h)/.[1]
Gramatika
Ndhuk babagan gramatika, dhialèk Jawa Étanan duwé ciri ndhuk tataran morfologi mbarèk sintaksis.
Morfologi
Ènèk limang ciri morfologi sing mbédakna dhialèk Jawa Étanan tekok Jawa Tengahah, ya iku:
- panambang -(n)em gaé nandhani persona keloro[1] sing ditemokna ndhuk wewengkon Blora, Pathi, mbarèk Rembang;
- panambang -lèh gaé nandhani imperatif[1] sing ditemokna ndhuk wewengkon Blora, Pathi, mbarèk Rembang;
- ater-ater tik- gaé nandhani tembung kriya pasif[1]; tik uga gaé tembung ancer-ancer[1];
- dwipurwa sing tegesé 'nganggo'[1];
- ater-ater sun- tah sang- gaé nandhani pronomina posèsif ndhuk sakgurungé tembung aran[1]; sang- dienggo ndhuk wewengkon Gresik.
| Ciri morfologi | Jawa Étanan | Jawa Tengahan |
|---|---|---|
| panambang -(n)em | jambunem kalungem |
jambumu kalungmu |
| panambang -lèh | sigarlèh panganlèh |
sigara pangana |
| ater-ater tik- | tikpangan tiksapu |
dipangan disapu |
| dwipurwa 'nganggo' | gegelung | gelungan |
| ater-ater sun- ater-ater sang- |
sunroti sangroti |
rotiku rotiku |
Sintaksis
Ciri sintaksis sing mbédakna dhialèk Jawa Étanan tekok Jawa Tengahan kètok ndhuk struktur ukara pasif mawa pelaku persona I mbarèk II. Nèk strukturé ndhuk dhialèk baku tak-V tah kok-V, ndhuk dhialèk Jawa Étanan strukturé dadi di-V (ambèk) awakku tah di-V (ambèk) awakmu[1].
| Ciri sintaksis | Jawa Étanan | Jawa Tengahan |
|---|---|---|
| di-V (ambèk) awakku | Wit gedhang tikpékul ambèk awakku. Wit gedhang tikpékul awakku. |
Wit gedhang takpikul. |
| di-V (ambèk) awakmu | Wit gedhang tikpékul ambèk awakmu. Wit gedhang tikpékul awakmu. |
Wit gedhang kokpikul. |
Cathetan sikil
Bibliografi
- Wedhawati (2006). Tata Bahasa Jawa Mutakhir. Kanisius. ISBN 978-979-21-1037-1.