Étanol: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Sunshroom17 (parembugan | pasumbang)
Tanpa ringkesan besutan
Sunshroom17 (parembugan | pasumbang)
Tanpa ringkesan besutan
Larik 43: Larik 43:
'''Étanol''', diarani uga é'''til alkohol''', '''alkohol murni''', '''alkohol absolut''', utawa '''alkohol''', ya iku jinis cuwèran kang gampang nguwab, gampang kobong, ora ana wernané lan salah siji jinising [[alkohol]] kang paling asring digunakaké ing padinan. Senyawa iki minangka obat psikoaktif lan bisa tinemu ing ombèn-ombèn kang ngandhut alkohol lan ing piranti [[termometer]] modhern.
'''Étanol''', diarani uga é'''til alkohol''', '''alkohol murni''', '''alkohol absolut''', utawa '''alkohol''', ya iku jinis cuwèran kang gampang nguwab, gampang kobong, ora ana wernané lan salah siji jinising [[alkohol]] kang paling asring digunakaké ing padinan. Senyawa iki minangka obat psikoaktif lan bisa tinemu ing ombèn-ombèn kang ngandhut alkohol lan ing piranti [[termometer]] modhern.


Etanol kalebu ing alkohol ranté tunggal, kanthi [[rumus kimia]] C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH lan rumus empiris [[Karbon|C]]<sub>2</sub>[[Hidrogen|H]]<sub>6</sub>[[Oksigen|O]]. Étanol ya iku isomer saka dimetil eter. Étanol asring dicekak dadi '''EtOH''', kanthi "Et" minangka cekakan saka gugus etil (C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>).
Étanol kalebu ing alkohol ranté tunggal, kanthi [[rumus kimia]] C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH lan rumus empiris [[Karbon|C]]<sub>2</sub>[[Hidrogen|H]]<sub>6</sub>[[Oksigen|O]]. Étanol ya iku isomer saka dimetil eter. Étanol asring dicekak dadi '''EtOH''', kanthi "Et" minangka cekakan saka gugus etil (C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>).


[[Fermentasi]] [[gula]] dadi etanol ya iku salah sawijiné reaksi organik kang tuwa dhéwé kang tau ditindakaké manungsa. Temahan saka ngonsumsi etanol ya iku bisa nggawé mendem, kang manungsa wis mangertèni wiwit biyèn. Ing jaman modhern, étanol diasilaké saka kagunan indhustri pangilangan lenga patro.<ref name=myers>{{Cite book | author=Myers, Richard L.; Myers, Rusty L. | title=The 100 most important chemical compounds: a reference guide | year=2007 | publisher=Greenwood Press | location=Westport, Conn. | isbn=0313337586 | pages=122}}</ref>
[[Fermentasi]] [[gula]] dadi étanol ya iku salah sawijiné reaksi organik kang tuwa dhéwé kang tau ditindakaké manungsa. Temahan saka ngonsumsi étanol ya iku bisa nggawé mendem, kang manungsa wis mangertèni wiwit biyèn. Ing jaman modhern, étanol diasilaké saka kagunan indhustri pangilangan lenga patro.<ref name=myers>{{Cite book | author=Myers, Richard L.; Myers, Rusty L. | title=The 100 most important chemical compounds: a reference guide | year=2007 | publisher=Greenwood Press | location=Westport, Conn. | isbn=0313337586 | pages=122}}</ref>


Étanol akèh digunakaké minangka panglarud manékabahan kimia kang dituduhaké kanggo konsumsi lan kagunan liyané. Tuladhané ya iku ing lenga wangi, panambah rasa, pawarna panganan, lan usada. Ing kimia, étanol ya iku panglarud kang wigati lan minangka reaktan kanggo sintesis senyawa kimia liyané. Ing sujarahé, étanol minangka bahan bakar.
Étanol akèh digunakaké minangka panglarud manékabahan kimia kang dituduhaké kanggo konsumsi lan kagunan liyané. Tuladhané ya iku ing lenga wangi, panambah rasa, pawarna panganan, lan usada. Ing kimia, étanol ya iku panglarud kang wigati lan minangka reaktan kanggo sintesis senyawa kimia liyané. Ing sujarahé, étanol minangka bahan bakar.


== Sajarah ==
== Sujarah ==
[[Gambar:Alcohol flame.jpg|thumb|left|Etanol asring minangka bahan bakar]]
[[Gambar:Alcohol flame.jpg|thumb|left|Étanol asring minangka bahan bakar]]
Etanol wis digunakaké déning manungsa wiwit jaman prasajarah minangka bahan kang nggawé mabuk ing ombèn-ombèn kang ngandhut alkohol. Residu kang tinemu ing paninggalan [[keramik]] kang umuré 9000 taun saka [[Cina]] pérangan lor nuduhaké bilih ombèn-ombèn alkohol wis digunakaké déning manungsa prasajarah saka jaman [[Neolitik]].<ref name="Roach">Roach, J. ([[18 Juli]] [[2005]]) [http://news.nationalgeographic.com/news/2005/07/0718_050718_ancientbeer.html "9,000-Year-Old Beer Re-Created From Chinese Recipe."] ''National Geographic News.'', diundhuh [[14 November]] [[2005]].</ref>
Étanol wis digunakaké déning manungsa wiwit jaman prasajarah minangka bahan kang nggawé mabuk ing ombèn-ombèn kang ngandhut alkohol. Residu kang tinemu ing paninggalan [[keramik]] kang umuré 9000 taun saka [[Cina]] pérangan lor nuduhaké bilih ombèn-ombèn alkohol wis digunakaké déning manungsa prasajarah saka jaman [[Neolitik]].<ref name="Roach">Roach, J. ([[18 Juli]] [[2005]]) [http://news.nationalgeographic.com/news/2005/07/0718_050718_ancientbeer.html "9,000-Year-Old Beer Re-Created From Chinese Recipe."] ''National Geographic News.'', diundhuh [[14 November]] [[2005]].</ref>


Etanol lan alkohol mbentuk larutan [[azeotrop]]. Mula pemurnia etanol kang ngandhut banyu kanthi cara penyulingan padatan mung bisa ngasilaké etanol kanthi kemurnia 96%. Etanol murni dikasilaké sepisanan ing taun [[1976]] déning [[Johan Tobias Lowitz]], ya iku cara nyaring alkohol kasil [[destilasi]] lumantar [[areng]].
Étanol lan alkohol mbentuk larutan [[azeotrop]]. Mula pemurnia étanol kang ngandhut banyu kanthi cara penyulingan padatan mung bisa ngasilaké étanol kanthi kemurnia 96%. Étanol murni dikasilaké sepisanan ing taun [[1976]] déning [[Johan Tobias Lowitz]], ya iku cara nyaring alkohol kasil [[destilasi]] lumantar [[areng]].


[[Antoine Lavoisier|Lavoisier]] nggambaraké bilih etanol ya iku senyawa kang kawentuk saka [[karbon]], [[hidrogen]], lan [[oksigen]]. Ing atun [[1808]], [[Nicolas-Théodore de Saussure|Saussure]] kasil nemtokaké rumus kimia etanol. Sèket taun sabanjuré (1858), [[Archibald Scott Couper|Couper]] mublikasikaké rumus kimia etanol. Mula etanol ya iku salah sawijiné senyawa kimia kang kapisan tinemu rumus kimiané.<ref name="Couper">Couper, A.S. (1858). "On a new chemical theory." ''Philosophical magazine'' '''16''', 104–116. [http://web.lemoyne.edu/~giunta/couper/couper.html Online reprint]</ref>
[[Antoine Lavoisier|Lavoisier]] nggambaraké bilih étanol ya iku senyawa kang kawentuk saka [[karbon]], [[hidrogen]], lan [[oksigen]]. Ing atun [[1808]], [[Nicolas-Théodore de Saussure|Saussure]] kasil nemtokaké rumus kimia étanol. Sèket taun sabanjuré (1858), [[Archibald Scott Couper|Couper]] mublikasikaké rumus kimia étanol. Mula étanol ya iku salah sawijiné senyawa kimia kang kapisan tinemu rumus kimiané.<ref name="Couper">Couper, A.S. (1858). "On a new chemical theory." ''Philosophical magazine'' '''16''', 104–116. [http://web.lemoyne.edu/~giunta/couper/couper.html Online reprint]</ref>


Sepisanan, etanol digawé kanthi cara sintetik ing taun [[1826]] kanthi kapisah déning [[Henry hennel]] saka [[Britania Raya]] lan S.G Serullas saka [[Perancis]]. Ing taun [[1828]], [[Michael Faraday]] kasil nggawé etanol saka hidrasi [[etilena]] kang dikalisis déning [[asam]]. Prosès iki kaya prosès sintesis etanol indhustri modern.<ref name=Hennell>{{cite journal |author=Hennell, H. |year=1828 |title=On the mutual action of sulfuric acid and alcohol, and on the nature of the process by which ether is formed |journal=Philosophical Transactions |volume=118 |issue=365–71 |doi=10.1098/rstl.1828.0021 |pages=365}}</ref>
Sepisanan, étanol digawé kanthi cara sintetik ing taun [[1826]] kanthi kapisah déning [[Henry hennel]] saka [[Britania Raya]] lan S.G Serullas saka [[Perancis]]. Ing taun [[1828]], [[Michael Faraday]] kasil nggawé étanol saka hidrasi [[etilena]] kang dikalisis déning [[asam]]. Prosès iki kaya prosès sintesis étanol indhustri modern.<ref name=Hennell>{{cite journal |author=Hennell, H. |year=1828 |title=On the mutual action of sulfuric acid and alcohol, and on the nature of the process by which ether is formed |journal=Philosophical Transactions |volume=118 |issue=365–71 |doi=10.1098/rstl.1828.0021 |pages=365}}</ref>


Etanol wis digunakaké minangka bahan bakar ing [[Amérika Sarékat]]wiwit taun [[1840]]. Nanging, [[pajek]] panggunaané ora ''ekonomis''. Pajek iki dibusak ing taun [[1906]]<ref name=siegel>{{cite news|url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=7426827|title=Ethanol, Once Bypassed, Now Surging Ahead|author=Robert Siegel|publisher=NPR|date=2007-02-15|accessdate = 2007-09-22}}</ref> lan wiwit taun [[1908]] otomobil [[Ford Model T]] wis bisa dilakokaké nggunakaké etanol.<ref name=dipardo>{{cite web|url=http://tonto.eia.doe.gov/FTPROOT/features/biomass.pdf|title=Outlook for Biomass Ethanol Production and Demand|publisher=United States Department of Energy|author=Joseph DiPardo|accessdate =2007-09-22|format=PDF}}</ref> Nanging, kanthi anané larangan ombènan kang ngandhut alkohol ing taun [[1920]], para bakul bahan bakar etanol didarani komplotan karo oenghasil ombènan alkohol kang ora resmi, lan bahan bakar etanol banjur ditinggalaké panggunaané nganti pungkasan abad 20.
Étanol wis digunakaké minangka bahan bakar ing [[Amérika Sarékat]]wiwit taun [[1840]]. Nanging, [[pajek]] panggunaané ora ''ekonomis''. Pajek iki dibusak ing taun [[1906]]<ref name=siegel>{{cite news|url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=7426827|title=Ethanol, Once Bypassed, Now Surging Ahead|author=Robert Siegel|publisher=NPR|date=2007-02-15|accessdate = 2007-09-22}}</ref> lan wiwit taun [[1908]] otomobil [[Ford Model T]] wis bisa dilakokaké nggunakaké étanol.<ref name=dipardo>{{cite web|url=http://tonto.eia.doe.gov/FTPROOT/features/biomass.pdf|title=Outlook for Biomass Ethanol Production and Demand|publisher=United States Department of Energy|author=Joseph DiPardo|accessdate =2007-09-22|format=PDF}}</ref> Nanging, kanthi anané larangan ombènan kang ngandhut alkohol ing taun [[1920]], para bakul bahan bakar étanol didarani komplotan karo oenghasil ombènan alkohol kang ora resmi, lan bahan bakar étanol banjur ditinggalaké panggunaané nganti pungkasan abad 20.


== Sifat-sipat fisika ==
== Sifat-sipat fisika ==
{| class="wikitable" style="text-align:center"
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|+Sifat-sipat termofisika saka campuran antarané etanol karo banyu lan dodekana
|+Sifat-sipat termofisika saka campuran antarané étanol karo banyu lan dodekana
| style="width:33%;"|[[Berkas:Excess Volume Mixture of Ethanol and Water.png|275px]]
| style="width:33%;"|[[Berkas:Excess Volume Mixture of Ethanol and Water.png|275px]]
| style="width:33%;"|[[Berkas:Mixing Enthalpy Mixture of Ethanol and Water.png|275px]]
| style="width:33%;"|[[Berkas:Mixing Enthalpy Mixture of Ethanol and Water.png|275px]]
| style="width:33%;"|[[Berkas:Vapor-Liquid Equilibrium Mixture of Ethanol and Water.png|275px]]
| style="width:33%;"|[[Berkas:Vapor-Liquid Equilibrium Mixture of Ethanol and Water.png|275px]]
|-
|-
|Volume kang punjul campuran etanol karo banyu (kontraksi volume)
|Volume kang punjul campuran étanol karo banyu (kontraksi volume)
|Kalor pencampuran campuran etanol karo banyu
|Kalor pencampuran campuran étanol karo banyu
|Kesetimbangan uwab-cair campuran etanol karo banyu (kalebu uga [[azeotrop]])
|Kesetimbangan uwab-cair campuran étanol karo banyu (kalebu uga [[azeotrop]])
|-
|-
| style="width:33%;"|[[Gambar:Phase diagram ethanol water s l en.svg|275px]]
| style="width:33%;"|[[Gambar:Phase diagram ethanol water s l en.svg|275px]]
Larik 76: Larik 76:
|
|
|-
|-
|Kesetimbangan padhet-cair saka campuran etanol lan banyu (kalebu [[eutektikum]])
|Kesetimbangan padhet-cair saka campuran étanol lan banyu (kalebu [[eutektikum]])
|Celah ketercampuran (''miscibility gap'') ing campuran dodekana lan etanol]]
|Celah ketercampuran (''miscibility gap'') ing campuran dodekana lan étanol]]
|}
|}


Etanol ya iku cuwèran kang ora ana wernané, gampang nguap kanthi ambu kang khas. Etanol kebakar tanpa abluk kanthi [[ilat]] [[geni]] awerna [[biru]] lan trakadhang ora bisa didelok ing cahya kang padatan.
Étanol ya iku cuwèran kang ora ana wernané, gampang nguap kanthi ambu kang khas. Étanol kebakar tanpa abluk kanthi [[ilat]] [[geni]] awerna [[biru]] lan trakadhang ora bisa didelok ing cahya kang padatan.


Sifat-sipat fisika etanol mliginé diéprabawani déning anané gugus [[hidroksil]] lan cekaké ranté karbon etanol. Gugués hidroksil bisa mèlu ing jero ikatan hidrogen, saéngga nggawé etanol dadi cair lan luwih angèl nguap saka senyawa orèganik liyané kanthi massa molekul kang padha.
Sifat-sipat fisika étanol mliginé diéprabawani déning anané gugus [[hidroksil]] lan cekaké ranté karbon étanol. Gugués hidroksil bisa mèlu ing jero ikatan hidrogen, saéngga nggawé étanol dadi cair lan luwih angèl nguap saka senyawa orèganik liyané kanthi massa molekul kang padha.


Etanol ya iku pelarut kang serbaguna, èncèr ing jero banyu lan pelarut organik liyané, kaya ta [[asam asetat]], [[aseton]], [[benzena]], [[karbon tetraklorida]], [[kloroform]], [[dietil eter]], [[etilena glikol]], [[gliserol]], [[nitrometana]], [[piridina]], lan [[toluena]].<ref name=crc/><ref name=merck/> Etanol uga larut ing [[hidrokarbon]] alifatik kang ènthèng, kaya ta
Étanol ya iku pelarut kang serbaguna, èncèr ing jero banyu lan pelarut organik liyané, kaya ta [[asam asetat]], [[aseton]], [[benzena]], [[karbon tetraklorida]], [[kloroform]], [[dietil eter]], [[etilena glikol]], [[gliserol]], [[nitrometana]], [[piridina]], lan [[toluena]].<ref name=crc/><ref name=merck/> Étanol uga larut ing [[hidrokarbon]] alifatik kang ènthèng, kaya ta
[[pentana]] dan [[heksana]], lan uga larut ing senyawa klorida alifatik kaya ta [[1,1,1-trikloroetana|trikloroetana]] lan [[tetrakloroetilena]].<ref name=merck>{{cite book |author=Windholz, Martha |title=The Merck index: an encyclopedia of chemicals and drugs |publisher=Merck |location=Rahway, N.J., U.S.A |year=1976 |isbn=0-911910-26-3 |edition=9th}}</ref>
[[pentana]] dan [[heksana]], lan uga larut ing senyawa klorida alifatik kaya ta [[1,1,1-trikloroetana|trikloroetana]] lan [[tetrakloroetilena]].<ref name=merck>{{cite book |author=Windholz, Martha |title=The Merck index: an encyclopedia of chemicals and drugs |publisher=Merck |location=Rahway, N.J., U.S.A |year=1976 |isbn=0-911910-26-3 |edition=9th}}</ref>


Campuran etanol-banyu nduwé volume kang luwih cilik saka gunggung cuwèran loro mau kanthi kapisah. Campuran etanol lan banyu kanthi [[volume]] kang padha bakal ngasilaké campuran kang volumené mung tikel 1,92 saka gunggung volume wiwitan.<ref name=crc>''CRC Handbook of Chemistry'', 44th ed.</ref><ref name=ChemTech>{{cite encyclopedia |chapter=Ethanol |title=[[#Encyc_Chem|Encyclopedia of chemical technology]] |year=1991 |pages=813 |volume=9}}</ref> Pencampuran etanol dan air bersifat [[eksotermik]] dengan ènergi sakiwa-tengené 777 J/mol dibebaskan pada 298 K<ref>{{cite journal |author=Costigan MJ, Hodges LJ, Marsh KN, Stokes RH, Tuxford CW |title=The Isothermal Displacement Calorimeter: Design Modifications for Measuring Exothermic Enthalpies of Mixing |journal=Aust J Chem. |volume=33 |issue=10 |pages=2103–19 |year=1980 |url=http://www.publish.csiro.au/nid/51/paper/CH9802103.htm |doi=10.1071/CH9802103}}</ref>.
Campuran étanol-banyu nduwé volume kang luwih cilik saka gunggung cuwèran loro mau kanthi kapisah. Campuran étanol lan banyu kanthi [[volume]] kang padha bakal ngasilaké campuran kang volumené mung tikel 1,92 saka gunggung volume wiwitan.<ref name=crc>''CRC Handbook of Chemistry'', 44th ed.</ref><ref name=ChemTech>{{cite encyclopedia |chapter=Ethanol |title=[[#Encyc_Chem|Encyclopedia of chemical technology]] |year=1991 |pages=813 |volume=9}}</ref> Pencampuran étanol dan air bersifat [[eksotermik]] dengan ènergi sakiwa-tengené 777 J/mol dibebaskan pada 298 K<ref>{{cite journal |author=Costigan MJ, Hodges LJ, Marsh KN, Stokes RH, Tuxford CW |title=The Isothermal Displacement Calorimeter: Design Modifications for Measuring Exothermic Enthalpies of Mixing |journal=Aust J Chem. |volume=33 |issue=10 |pages=2103–19 |year=1980 |url=http://www.publish.csiro.au/nid/51/paper/CH9802103.htm |doi=10.1071/CH9802103}}</ref>.


Campuran etanol lan air bakal mbentuk [[azeotrop]] hingan watara kanthi perbandingan 89&nbsp;mol% etanol lan 11&nbsp;mol% banyu.<ref>{{cite journal |author=Lei Z, Wang H, Zhou R, Duan Z |title= Influence of salt added to solvent on extractive distillation|journal=Chem Eng J. |volume=87 |issue= |pages=149–56 |year=2002 |doi=10.1016/S1385-8947(01)00211-X}}</ref>. Perbandhingan iki uga bisa dinyatakaké minangka 96% volume etanol lan 4% volume banyu ing tekanan normal lan T = 351 K. Komposisi azeotropik iki gumantung banget karo suhu lan tekanan. Etanol bakal ngilang ing tenperatur sangisoré 300 K.<ref>{{cite journal |author=Pemberton RC, Mash CJ |title=Thermodynamic properties of aqueous non-electrolyte mixtures II. Vapour pressures and excess Gibbs energies for water + ethanol at 303.15 to 363.15 K determined by an accurate static method |journal=J Chem Thermodyn. |volume=10 |issue=9 |pages=867–88 |year=1978 |month=September |doi=10.1016/0021-9614(78)90160-X }}</ref>.
Campuran étanol lan air bakal mbentuk [[azeotrop]] hingan watara kanthi perbandingan 89&nbsp;mol% étanol lan 11&nbsp;mol% banyu.<ref>{{cite journal |author=Lei Z, Wang H, Zhou R, Duan Z |title= Influence of salt added to solvent on extractive distillation|journal=Chem Eng J. |volume=87 |issue= |pages=149–56 |year=2002 |doi=10.1016/S1385-8947(01)00211-X}}</ref>. Perbandhingan iki uga bisa dinyatakaké minangka 96% volume étanol lan 4% volume banyu ing tekanan normal lan T = 351 K. Komposisi azeotropik iki gumantung banget karo suhu lan tekanan. Étanol bakal ngilang ing tenperatur sangisoré 300 K.<ref>{{cite journal |author=Pemberton RC, Mash CJ |title=Thermodynamic properties of aqueous non-electrolyte mixtures II. Vapour pressures and excess Gibbs energies for water + ethanol at 303.15 to 363.15 K determined by an accurate static method |journal=J Chem Thermodyn. |volume=10 |issue=9 |pages=867–88 |year=1978 |month=September |doi=10.1016/0021-9614(78)90160-X }}</ref>.


[[Gambar:Ethanol-xtal-1976-3D-balls.png|thumb|300px|Ikatan hidrogen ing etanol padhet ing −186&nbsp;°C]]
[[Gambar:Ethanol-xtal-1976-3D-balls.png|thumb|300px|Ikatan hidrogen ing étanol padhet ing −186&nbsp;°C]]


Ikatan hidrogen njalari etanol murni dadi [[higroskopis]] banget, saéngga etanol bakal nyerep banyu saka udara. Sifat gugus hidroksil kang polar njalari etanol bisa larit ing akèh senyawa ion, mliginé [[natrium hidroksida]], [[kalium hidroksida]], [[magnesium klorida]], [[kalsium klorida]], [[amonium klorida]], [[amonium bromida]], lan [[natrium bromida]].<ref name=merck/> [[Natrium klorida]] lan [[kalium klorida]] larit sithik ing etanol.<ref name=merck/> Mula etanol uga duwé ranté karbon nonpolar, etanol uga larut ing senyawa nonpolar, kaya ta [[lenga atsiri]].<ref name="merckoils">''Merck Index of Chemicals and Drugs'', 9th ed.; monographs 6575 through 6669</ref> lan akèh perasa, pewarna, lan obat.
Ikatan hidrogen njalari étanol murni dadi [[higroskopis]] banget, saéngga étanol bakal nyerep banyu saka udara. Sifat gugus hidroksil kang polar njalari étanol bisa larit ing akèh senyawa ion, mliginé [[natrium hidroksida]], [[kalium hidroksida]], [[magnesium klorida]], [[kalsium klorida]], [[amonium klorida]], [[amonium bromida]], lan [[natrium bromida]].<ref name=merck/> [[Natrium klorida]] lan [[kalium klorida]] larit sithik ing étanol.<ref name=merck/> Mula étanol uga duwé ranté karbon nonpolar, étanol uga larut ing senyawa nonpolar, kaya ta [[lenga atsiri]].<ref name="merckoils">''Merck Index of Chemicals and Drugs'', 9th ed.; monographs 6575 through 6669</ref> lan akèh perasa, pewarna, lan obat.


Nambahaké sawetara persèn etanol ing banyu akal ngudhunaké tegangan lumah banyu kanthi akèh. Campuran etanol lan banyu kang punjul 50% etanol asifat gampang kebakar lan gampang murub. Campuran kang kurang saka 50% etanol uga bisa murub yèn larutan mau dipanasaké dhisik.
Nambahaké sawetara persèn étanol ing banyu akal ngudhunaké tegangan lumah banyu kanthi akèh. Campuran étanol lan banyu kang punjul 50% étanol asifat gampang kebakar lan gampang murub. Campuran kang kurang saka 50% étanol uga bisa murub yèn larutan mau dipanasaké dhisik.


[[Indeks refraksi]] etanol ya iku 1,36242 (ing ''λ''=589,3&nbsp;nm dan 18,35&nbsp;°C).<ref name="crc"/>
[[Indeks refraksi]] étanol ya iku 1,36242 (ing ''λ''=589,3&nbsp;nm dan 18,35&nbsp;°C).<ref name="crc"/>


== Sifat-sipat kimia ==
== Sifat-sipat kimia ==


Etanol kalebu alkohol primer, kang tegesé bilih karbon uga talènan karo gugus hidroksil paling ora duwé atom hidrogen loro kang katalèn karo etanol. Rekasi kimia kang dilakokaké déning etanol akèh-akèhé ing saubengé gugus hidroksilé.
Étanol kalebu alkohol primer, kang tegesé bilih karbon uga talènan karo gugus hidroksil paling ora duwé atom hidrogen loro kang katalèn karo étanol. Rekasi kimia kang dilakokaké déning étanol akèh-akèhé ing saubengé gugus hidroksilé.


=== Reaksi asam-basa ===
=== Reaksi asam-basa ===
Gugus hidroksil etanol nggawé molekul iki rada [[basa]]. Etanol mèh netral ing njero banyu, kanthi [[pH]] 100% etanol ya iku 7,33, berbandhing karo pH banyu murni kang gedhéné 7,00. Etanol bisa diowahi dadi [[konjugat basa]]né, ion [[alkoksida|etoksida]] (CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>O<sup>−</sup>), kanthi ngreaksiké karo [[logam alkali]] kaya ta [[natrium]]:
Gugus hidroksil étanol nggawé molekul iki rada [[basa]]. Étanol mèh netral ing njero banyu, kanthi [[pH]] 100% étanol ya iku 7,33, berbandhing karo pH banyu murni kang gedhéné 7,00. Étanol bisa diowahi dadi [[konjugat basa]]né, ion [[alkoksida|etoksida]] (CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>O<sup>−</sup>), kanthi ngreaksiké karo [[logam alkali]] kaya ta [[natrium]]:
:2CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + 2[[sodium|Na]] → 2CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>ONa + [[hidrogen|H<sub>2</sub>]]
:2CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + 2[[sodium|Na]] → 2CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>ONa + [[hidrogen|H<sub>2</sub>]]


Larik 110: Larik 110:
:CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + NaH → CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>ONa + [[hidrogen|H<sub>2</sub>]].
:CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + NaH → CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>ONa + [[hidrogen|H<sub>2</sub>]].


Reaksi kaya iki ora bisa dilakokaké ing larutan akuatik, amarga banyu luwih asam tinimbang etanol, saéngga kawentuké hidroksida luwih disenengi tinimbang kawentuké etoksida.
Reaksi kaya iki ora bisa dilakokaké ing larutan akuatik, amarga banyu luwih asam tinimbang étanol, saéngga kawentuké hidroksida luwih disenengi tinimbang kawentuké etoksida.


=== Halogenasi ===
=== Halogenasi ===
Etanol bereaksi karo [[hidrogen halida]] lan ngaasilaké [[haloalkana|etil halida]] kaya ta [[etil klorida]] lan [[etil bromida]]:
Étanol bereaksi karo [[hidrogen halida]] lan ngaasilaké [[haloalkana|etil halida]] kaya ta [[etil klorida]] lan [[etil bromida]]:
:CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + [[asam klorida|HCl]] → [[etil klorida|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>Cl]] + [[air|H<sub>2</sub>O]]
:CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + [[asam klorida|HCl]] → [[etil klorida|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>Cl]] + [[air|H<sub>2</sub>O]]


Larik 126: Larik 126:
=== Mbentuk ester ===
=== Mbentuk ester ===


Kanthi kahanan ing sangisoré katalis asam, etanol ngreaksi karo [[asam karboksilat]] lan ngasilaké senyawa etil [[eter]] lan banyu:
Kanthi kahanan ing sangisoré katalis asam, étanol ngreaksi karo [[asam karboksilat]] lan ngasilaké senyawa etil [[eter]] lan banyu:
:[[asam karboksilat|RCOOH]] + HOCH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub> → [[ester|RCOOCH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>]] + [[air|H<sub>2</sub>O]].
:[[asam karboksilat|RCOOH]] + HOCH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub> → [[ester|RCOOCH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>]] + [[air|H<sub>2</sub>O]].


Supaya reaksi iki ngasilaké rendemen kang cukup dhuwur, banyu prelu dipisahaké saka campuran, reaksi dumadakan nalika etanol kawentuk. Etanol uga bisa mbentuk senyawa eter kanthi asam anorganik. [[Dietil sulfat]] lan [[trietil fosfat]] dikasilaké kanthi ngreaksikaké etanol kanthi [[asam sulfat]] lan [[asam fosfat]]. Senyawa kang dikasilaké déning reaksi iki migunani banget kanggo agen etilasi ing sintesis organik.
Supaya reaksi iki ngasilaké rendemen kang cukup dhuwur, banyu prelu dipisahaké saka campuran, reaksi dumadakan nalika étanol kawentuk. Étanol uga bisa mbentuk senyawa eter kanthi asam anorganik. [[Dietil sulfat]] lan [[trietil fosfat]] dikasilaké kanthi ngreaksikaké étanol kanthi [[asam sulfat]] lan [[asam fosfat]]. Senyawa kang dikasilaké déning reaksi iki migunani banget kanggo agen etilasi ing sintesis organik.


=== Dehidrasi ===
=== Dehidrasi ===


Asam kuat kang higroskopis banget kaya ta asam sulfat bakal njalari dehidrasi etanol ngasilaké etilena utawa dietil eter:
Asam kuat kang higroskopis banget kaya ta asam sulfat bakal njalari dehidrasi étanol ngasilaké etilena utawa dietil eter:
:2 CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH → [[dietil eter|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OCH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>]] + [[air|H<sub>2</sub>O]] (ing suhu 120'C)
:2 CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH → [[dietil eter|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OCH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>]] + [[air|H<sub>2</sub>O]] (ing suhu 120'C)
:CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH → [[etilena|H<sub>2</sub>C=CH<sub>2</sub>]] + [[air|H<sub>2</sub>O]] (ing suhu 180'C)
:CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH → [[etilena|H<sub>2</sub>C=CH<sub>2</sub>]] + [[air|H<sub>2</sub>O]] (ing suhu 180'C)
Larik 139: Larik 139:
=== Oksidasi ===
=== Oksidasi ===


Etanol bisa dioksidasi dadi [[asetaldehida]], banjur dadi [[asam asetat]]. Ing awak manungsa, reaksi oksidadi iki dikatalisis déning [[enzim]] awak. Ing [[laboratorium]], larutan akuatik oksidator kaya [[asam kromat]] utawa [[kalium permanganat]] minangka ngoksidasi etanol dadi asam asetat. Prosès iki bakal angèl banget ngasilaké asetaldehida amarga kadadèn overoksidasi. Etanol uga bisa dioksidasi dadi asetaldehida tanpa oksidasi luwih manèh dadi asam asetat nggunakaké [[piridinium kloro kromat]] (''Pyridinium chloro chromate, PCC'').<ref name="s_and_h"/>
Étanol bisa dioksidasi dadi [[asetaldehida]], banjur dadi [[asam asetat]]. Ing awak manungsa, reaksi oksidadi iki dikatalisis déning [[enzim]] awak. Ing [[laboratorium]], larutan akuatik oksidator kaya [[asam kromat]] utawa [[kalium permanganat]] minangka ngoksidasi étanol dadi asam asetat. Prosès iki bakal angèl banget ngasilaké asetaldehida amarga kadadèn overoksidasi. Étanol uga bisa dioksidasi dadi asetaldehida tanpa oksidasi luwih manèh dadi asam asetat nggunakaké [[piridinium kloro kromat]] (''Pyridinium chloro chromate, PCC'').<ref name="s_and_h"/>


:C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH + 2[O] → CH<sub>3</sub>COOH + H<sub>2</sub>O
:C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH + 2[O] → CH<sub>3</sub>COOH + H<sub>2</sub>O


Kasil oksidasi etanol, asam asetat, digunakaké minangka nutrien déning awak manungsa minangka [[asetil-koA]].
Kasil oksidasi étanol, asam asetat, digunakaké minangka nutrien déning awak manungsa minangka [[asetil-koA]].


=== Pembakaran ===
=== Pembakaran ===


[[Pembakaran]] etanol bakal ngasilaké [[karbon dioksida]] lan [[banyu]]:
[[Pembakaran]] étanol bakal ngasilaké [[karbon dioksida]] lan [[banyu]]:
:C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH(g) + 3 O<sub>2</sub>(g) → 2 CO<sub>2</sub>(g) + 3 H<sub>2</sub>O(l);(ΔH<sub>r</sub> = −1409 kJ/mol<ref>{{cite journal|title=Heats of Formation of Simple Organic Molecules|author=Frederick D. Rossini|journal=[[Ind. Eng. Chem.]]|year=1937|volume=29|issue=12|pages=1424–1430|doi=10.1021/ie50336a024}}</ref>)
:C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH(g) + 3 O<sub>2</sub>(g) → 2 CO<sub>2</sub>(g) + 3 H<sub>2</sub>O(l);(ΔH<sub>r</sub> = −1409 kJ/mol<ref>{{cite journal|title=Heats of Formation of Simple Organic Molecules|author=Frederick D. Rossini|journal=[[Ind. Eng. Chem.]]|year=1937|volume=29|issue=12|pages=1424–1430|doi=10.1021/ie50336a024}}</ref>)


== Panggawéan ==
== Panggawéan ==


[[Gambar:Ethanol Flasche.jpg|thumb|upright|94% etanol terdenaturasi ing sawijining botol kanggo kagunan rumah tangga]]
[[Gambar:Ethanol Flasche.jpg|thumb|upright|94% étanol terdenaturasi ing sawijining botol kanggo kagunan rumah tangga]]
Etanol uga dikasilaké kanthi [[petrokimia]] lumantar hidrasi [[etilena]] utawa kanthi cara [[biologi]]s lumantar [[fermentasi]] gula karo [[ragi]].<ref name="Mills-Ecklund">Mills, G.A.; Ecklund, E.E. "{{cite journal |author=Mills GA, Ecklund EE |title=Alcohols as Components of Transportation Fuels |journal=Annual Review of Energy |volume=12 |issue= |pages=47–80 |year=1987 |doi=10.1146/annurev.eg.12.110187.000403 |url=http://arjournals.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.eg.12.110187.000403?journalCode=energy}}</ref>
Étanol uga dikasilaké kanthi [[petrokimia]] lumantar hidrasi [[etilena]] utawa kanthi cara [[biologi]]s lumantar [[fermentasi]] gula karo [[ragi]].<ref name="Mills-Ecklund">Mills, G.A.; Ecklund, E.E. "{{cite journal |author=Mills GA, Ecklund EE |title=Alcohols as Components of Transportation Fuels |journal=Annual Review of Energy |volume=12 |issue= |pages=47–80 |year=1987 |doi=10.1146/annurev.eg.12.110187.000403 |url=http://arjournals.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.eg.12.110187.000403?journalCode=energy}}</ref>


=== Hidrasi etilena ===
=== Hidrasi etilena ===
Etanol kang minangka kabutuhan indhustri asring digawé saka senyawa petrokimia, mliginé ya iku lumantar hidrasi [[etilena]]:
Étanol kang minangka kabutuhan indhustri asring digawé saka senyawa petrokimia, mliginé ya iku lumantar hidrasi [[etilena]]:


:[[etilena|C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>]]<sub>(g)</sub> + [[air|H<sub>2</sub>O]]<sub>(g)</sub> → CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH<sub>(l)</sub>.
:[[etilena|C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>]]<sub>(g)</sub> + [[air|H<sub>2</sub>O]]<sub>(g)</sub> → CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH<sub>(l)</sub>.


Katalisa kang digunakaké padatan ya iku [[asam fosfat]]<ref name=r_and_c>{{cite book|author=Roberts, John D.; Caserio, Marjorie C.|year=1977|publisher=W. A. Benjamin, Inc|title=Basic Principles of Organic Chemistry|isbn=0-8053-8329-8}}</ref>. Katalis ini digunakan pertama kali untuk produksi skala besar etanol olèh [[Shell Oil Company]] pada taun 1947.<ref name="ECT4 820">{{cite encyclopedia |chapter=Ethanol |title=[[#Encyc_Chem|Encyclopedia of chemical technology]] |year=1991 |pages=82-|volume=9}}</ref> Reaksi iki dilakokaké kanthi tekanan uwab kang luwih ing suhu 300&nbsp;°C.
Katalisa kang digunakaké padatan ya iku [[asam fosfat]]<ref name=r_and_c>{{cite book|author=Roberts, John D.; Caserio, Marjorie C.|year=1977|publisher=W. A. Benjamin, Inc|title=Basic Principles of Organic Chemistry|isbn=0-8053-8329-8}}</ref>. Katalis ini digunakan pertama kali untuk produksi skala besar étanol olèh [[Shell Oil Company]] pada taun 1947.<ref name="ECT4 820">{{cite encyclopedia |chapter=Ethanol |title=[[#Encyc_Chem|Encyclopedia of chemical technology]] |year=1991 |pages=82-|volume=9}}</ref> Reaksi iki dilakokaké kanthi tekanan uwab kang luwih ing suhu 300&nbsp;°C.


Prosès suwé kang tau digunakaké ing taun [[1930]] déning Union Carbide<ref name="ECT4 817">Lodgsdon, J.E. (1994). p. 817</ref> ya iku kanthi ngehidrasi etilena kanthi cara pra langsung lan ngreaksikaké karo [[asam sulfat]] pekat kanggo ngasilaké [[etil sulfat]]. Etil sulfat banjur di[[hidrolisis]] lan ngasilaké etanol:<ref name=s_and_h/>
Prosès suwé kang tau digunakaké ing taun [[1930]] déning Union Carbide<ref name="ECT4 817">Lodgsdon, J.E. (1994). p. 817</ref> ya iku kanthi ngehidrasi etilena kanthi cara pra langsung lan ngreaksikaké karo [[asam sulfat]] pekat kanggo ngasilaké [[etil sulfat]]. Etil sulfat banjur di[[hidrolisis]] lan ngasilaké étanol:<ref name=s_and_h/>
:[[etilena|C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>]] + [[asam sulfat|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]] → [[etil sulfat|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>H]]
:[[etilena|C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>]] + [[asam sulfat|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]] → [[etil sulfat|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>H]]
:[[etil sulfat|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>H]] + [[air|H<sub>2</sub>O]] → CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + [[asam sulfat|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]]
:[[etil sulfat|CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>H]] + [[air|H<sub>2</sub>O]] → CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + [[asam sulfat|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]]


=== Fermentasi ===
=== Fermentasi ===
Etanol kanggo kagunan konsumsi manungsa kaya ng ombènan kang ngandhut alkohol lan kagunan bahan bakar dikasilaké kanthi cara [[fermentasi]]. Spesies ragi tartamtu (tuladhané ''[[Saccharomyces cerevisiae]]'') ncerna gula lan ngasilaké etanol lan [[karbon dioksida]]:
Étanol kanggo kagunan konsumsi manungsa kaya ng ombènan kang ngandhut alkohol lan kagunan bahan bakar dikasilaké kanthi cara [[fermentasi]]. Spesies ragi tartamtu (tuladhané ''[[Saccharomyces cerevisiae]]'') ncerna gula lan ngasilaké étanol lan [[karbon dioksida]]:
:[[glukosa|C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>]] → 2 CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + 2 [[karbon dioksida|CO<sub>2</sub>]].
:[[glukosa|C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>]] → 2 CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH + 2 [[karbon dioksida|CO<sub>2</sub>]].


Prosès ngembangaké ragi kanggo ngasilaké alkohol diarani [[fermentasi]]. Konsentrasi etanol kang dhuwur bakal dadi racun kanggo ragi. Ing jinis ragi kang paling toleran tumrap etanol, ragi mau mung bisa tahan ing lingkungan 15% etanol adhédhasar volume.<ref name="mosttolerant">{{cite journal |author=Morais PB, Rosa CA, Linardi VR, Carazza F, Nonato EA |title=Production of fuel alcohol by Saccharomyces strains from tropical habitats |journal=Biotechnology Letters |volume=18 |issue=11 |pages=1351–6 |month=November |year=1996 |url=http://www.springerlink.com/content/h32k825756g41318/ |doi=10.1007/BF00129969}}</ref>
Prosès ngembangaké ragi kanggo ngasilaké alkohol diarani [[fermentasi]]. Konsentrasi étanol kang dhuwur bakal dadi racun kanggo ragi. Ing jinis ragi kang paling toleran tumrap étanol, ragi mau mung bisa tahan ing lingkungan 15% étanol adhédhasar volume.<ref name="mosttolerant">{{cite journal |author=Morais PB, Rosa CA, Linardi VR, Carazza F, Nonato EA |title=Production of fuel alcohol by Saccharomyces strains from tropical habitats |journal=Biotechnology Letters |volume=18 |issue=11 |pages=1351–6 |month=November |year=1996 |url=http://www.springerlink.com/content/h32k825756g41318/ |doi=10.1007/BF00129969}}</ref>


Kanggo ngasilaké etanol saka bahan-bahan pati, tuladhané [[serealia]], [[pati]] mau kudu diowahi dhisik dadi gula. Ing panggawéyan [[bir]], iki bisa dilakokaké kanthi cara ngekum wiji [[gandum]] ing jero banyu lan ngenengaké dadi [[cambah]]. Wiji gandum kang anyar mau bakal ngasilaké enzim [[amilase]]. Wiji cambah gandum didheplok lan amilase kang ana bakal ngowahi pati dadié gula.
Kanggo ngasilaké étanol saka bahan-bahan pati, tuladhané [[serealia]], [[pati]] mau kudu diowahi dhisik dadi gula. Ing panggawéyan [[bir]], iki bisa dilakokaké kanthi cara ngekum wiji [[gandum]] ing jero banyu lan ngenengaké dadi [[cambah]]. Wiji gandum kang anyar mau bakal ngasilaké enzim [[amilase]]. Wiji cambah gandum didheplok lan amilase kang ana bakal ngowahi pati dadié gula.


Kanggo etanol bahan bakar, hidrolisis pati dadi glukosa bisa dilakokaké luwih rikat nggunakaké asam sulfat èncèe, nambahaké [[jamur]] kang bisa ngasilaké amilase, utawa campuran antarané rong cara mau.<ref name=hydrolysis>Badger, P.C. "[http://www.hort.purdue.edu/newcrop/ncnu02/v5-017.html Ethanol From Cellulose: A General Review]." p. 17–21. In: J. Janick and A. Whipkey (eds.), Trends in new crops and new uses. ASHS Press, 2002, Alexandria, VA. Retrieved on September 2, 2007.</ref>
Kanggo étanol bahan bakar, hidrolisis pati dadi glukosa bisa dilakokaké luwih rikat nggunakaké asam sulfat èncèe, nambahaké [[jamur]] kang bisa ngasilaké amilase, utawa campuran antarané rong cara mau.<ref name=hydrolysis>Badger, P.C. "[http://www.hort.purdue.edu/newcrop/ncnu02/v5-017.html Ethanol From Cellulose: A General Review]." p. 17–21. In: J. Janick and A. Whipkey (eds.), Trends in new crops and new uses. ASHS Press, 2002, Alexandria, VA. Retrieved on September 2, 2007.</ref>


== Sifat Medis ==
== Sifat Medis ==
Etanol wis kabukti njalari kelainan ing [[metabolisme]] [[lipoprotein]], sintesis [[kolesterol]] lan pamudhunan sintesis [[asam empedu]], [[asam kolat]], [[fosfolipid]], sarta pamudhunan kagiyatan [[enzim]] ''12 alpha-hydroxylase''.<ref>{{cite web
Étanol wis kabukti njalari kelainan ing [[metabolisme]] [[lipoprotein]], sintesis [[kolesterol]] lan pamudhunan sintesis [[asam empedu]], [[asam kolat]], [[fosfolipid]], sarta pamudhunan kagiyatan [[enzim]] ''12 alpha-hydroxylase''.<ref>{{cite web
| url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7013554
| url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7013554
| title = Effects of acute and chronic ethanol intake on bile acid metabolism
| title = Effects of acute and chronic ethanol intake on bile acid metabolism
Larik 188: Larik 188:
* Campuran ombènan (intoxicant)
* Campuran ombènan (intoxicant)
* Sintesis bahan kimia liya
* Sintesis bahan kimia liya
Etanol uga bisa diombé sithik kanthi campuran banyu lan bisa mbiyantu prosès metabolisme.
Étanol uga bisa diombé sithik kanthi campuran banyu lan bisa mbiyantu prosès metabolisme.


== Cathetan suku ==
== Cathetan suku ==

Révisi kala 30 Oktober 2017 09.58

Étanol
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Gambar
Identifikasi
Nomor CAS [64-17-5]
PubChem 702
Nomer RTECS KQ6300000
SMILES CCO
InChI 1/C2H6O/c1-2-3/h3H,2H2,1H3
Sifat
Rumus molekul C2H5OH
Massa molar 46,07 g/mol
Panampilan cuwèran tak berwarna
Densitas 0,789 g/cm3
Titik leleh

−114,3

Titik umob

78,4

Kelarutan dalam air tercampur penuh
Kaasaman (pKa) 15,9
Viskositas 1,200 cP (20 °C)
Momen dipol 1,69 D (gas)
Bahaya
Klasifikasi EU Mudah terbakar (F)
NFPA 704
3
1
0
 
Frasa-R R11
Frasa-S Cithakan:S2 S7 S16
Titik murub 13 °C (55.4 °F)
Senyawa kagandhèng
Senyawa kagandhèng metanol, propanol
Kejaba ditélakaké suwaliké, data ing ndhuwur kanggo
ing suhu lan tekanan standar (25°C, 100 kPa)

Sangkalan lan referensi

Étanol, diarani uga étil alkohol, alkohol murni, alkohol absolut, utawa alkohol, ya iku jinis cuwèran kang gampang nguwab, gampang kobong, ora ana wernané lan salah siji jinising alkohol kang paling asring digunakaké ing padinan. Senyawa iki minangka obat psikoaktif lan bisa tinemu ing ombèn-ombèn kang ngandhut alkohol lan ing piranti termometer modhern.

Étanol kalebu ing alkohol ranté tunggal, kanthi rumus kimia C2H5OH lan rumus empiris C2H6O. Étanol ya iku isomer saka dimetil eter. Étanol asring dicekak dadi EtOH, kanthi "Et" minangka cekakan saka gugus etil (C2H5).

Fermentasi gula dadi étanol ya iku salah sawijiné reaksi organik kang tuwa dhéwé kang tau ditindakaké manungsa. Temahan saka ngonsumsi étanol ya iku bisa nggawé mendem, kang manungsa wis mangertèni wiwit biyèn. Ing jaman modhern, étanol diasilaké saka kagunan indhustri pangilangan lenga patro.[1]

Étanol akèh digunakaké minangka panglarud manékabahan kimia kang dituduhaké kanggo konsumsi lan kagunan liyané. Tuladhané ya iku ing lenga wangi, panambah rasa, pawarna panganan, lan usada. Ing kimia, étanol ya iku panglarud kang wigati lan minangka reaktan kanggo sintesis senyawa kimia liyané. Ing sujarahé, étanol minangka bahan bakar.

Sujarah

Étanol asring minangka bahan bakar

Étanol wis digunakaké déning manungsa wiwit jaman prasajarah minangka bahan kang nggawé mabuk ing ombèn-ombèn kang ngandhut alkohol. Residu kang tinemu ing paninggalan keramik kang umuré 9000 taun saka Cina pérangan lor nuduhaké bilih ombèn-ombèn alkohol wis digunakaké déning manungsa prasajarah saka jaman Neolitik.[2]

Étanol lan alkohol mbentuk larutan azeotrop. Mula pemurnia étanol kang ngandhut banyu kanthi cara penyulingan padatan mung bisa ngasilaké étanol kanthi kemurnia 96%. Étanol murni dikasilaké sepisanan ing taun 1976 déning Johan Tobias Lowitz, ya iku cara nyaring alkohol kasil destilasi lumantar areng.

Lavoisier nggambaraké bilih étanol ya iku senyawa kang kawentuk saka karbon, hidrogen, lan oksigen. Ing atun 1808, Saussure kasil nemtokaké rumus kimia étanol. Sèket taun sabanjuré (1858), Couper mublikasikaké rumus kimia étanol. Mula étanol ya iku salah sawijiné senyawa kimia kang kapisan tinemu rumus kimiané.[3]

Sepisanan, étanol digawé kanthi cara sintetik ing taun 1826 kanthi kapisah déning Henry hennel saka Britania Raya lan S.G Serullas saka Perancis. Ing taun 1828, Michael Faraday kasil nggawé étanol saka hidrasi etilena kang dikalisis déning asam. Prosès iki kaya prosès sintesis étanol indhustri modern.[4]

Étanol wis digunakaké minangka bahan bakar ing Amérika Sarékatwiwit taun 1840. Nanging, pajek panggunaané ora ekonomis. Pajek iki dibusak ing taun 1906[5] lan wiwit taun 1908 otomobil Ford Model T wis bisa dilakokaké nggunakaké étanol.[6] Nanging, kanthi anané larangan ombènan kang ngandhut alkohol ing taun 1920, para bakul bahan bakar étanol didarani komplotan karo oenghasil ombènan alkohol kang ora resmi, lan bahan bakar étanol banjur ditinggalaké panggunaané nganti pungkasan abad 20.

Sifat-sipat fisika

Sifat-sipat termofisika saka campuran antarané étanol karo banyu lan dodekana
275px 275px 275px
Volume kang punjul campuran étanol karo banyu (kontraksi volume) Kalor pencampuran campuran étanol karo banyu Kesetimbangan uwab-cair campuran étanol karo banyu (kalebu uga azeotrop)
Kesetimbangan padhet-cair saka campuran étanol lan banyu (kalebu eutektikum) Celah ketercampuran (miscibility gap) ing campuran dodekana lan étanol]]

Étanol ya iku cuwèran kang ora ana wernané, gampang nguap kanthi ambu kang khas. Étanol kebakar tanpa abluk kanthi ilat geni awerna biru lan trakadhang ora bisa didelok ing cahya kang padatan.

Sifat-sipat fisika étanol mliginé diéprabawani déning anané gugus hidroksil lan cekaké ranté karbon étanol. Gugués hidroksil bisa mèlu ing jero ikatan hidrogen, saéngga nggawé étanol dadi cair lan luwih angèl nguap saka senyawa orèganik liyané kanthi massa molekul kang padha.

Étanol ya iku pelarut kang serbaguna, èncèr ing jero banyu lan pelarut organik liyané, kaya ta asam asetat, aseton, benzena, karbon tetraklorida, kloroform, dietil eter, etilena glikol, gliserol, nitrometana, piridina, lan toluena.[7][8] Étanol uga larut ing hidrokarbon alifatik kang ènthèng, kaya ta pentana dan heksana, lan uga larut ing senyawa klorida alifatik kaya ta trikloroetana lan tetrakloroetilena.[8]

Campuran étanol-banyu nduwé volume kang luwih cilik saka gunggung cuwèran loro mau kanthi kapisah. Campuran étanol lan banyu kanthi volume kang padha bakal ngasilaké campuran kang volumené mung tikel 1,92 saka gunggung volume wiwitan.[7][9] Pencampuran étanol dan air bersifat eksotermik dengan ènergi sakiwa-tengené 777 J/mol dibebaskan pada 298 K[10].

Campuran étanol lan air bakal mbentuk azeotrop hingan watara kanthi perbandingan 89 mol% étanol lan 11 mol% banyu.[11]. Perbandhingan iki uga bisa dinyatakaké minangka 96% volume étanol lan 4% volume banyu ing tekanan normal lan T = 351 K. Komposisi azeotropik iki gumantung banget karo suhu lan tekanan. Étanol bakal ngilang ing tenperatur sangisoré 300 K.[12].

Ikatan hidrogen ing étanol padhet ing −186 °C

Ikatan hidrogen njalari étanol murni dadi higroskopis banget, saéngga étanol bakal nyerep banyu saka udara. Sifat gugus hidroksil kang polar njalari étanol bisa larit ing akèh senyawa ion, mliginé natrium hidroksida, kalium hidroksida, magnesium klorida, kalsium klorida, amonium klorida, amonium bromida, lan natrium bromida.[8] Natrium klorida lan kalium klorida larit sithik ing étanol.[8] Mula étanol uga duwé ranté karbon nonpolar, étanol uga larut ing senyawa nonpolar, kaya ta lenga atsiri.[13] lan akèh perasa, pewarna, lan obat.

Nambahaké sawetara persèn étanol ing banyu akal ngudhunaké tegangan lumah banyu kanthi akèh. Campuran étanol lan banyu kang punjul 50% étanol asifat gampang kebakar lan gampang murub. Campuran kang kurang saka 50% étanol uga bisa murub yèn larutan mau dipanasaké dhisik.

Indeks refraksi étanol ya iku 1,36242 (ing λ=589,3 nm dan 18,35 °C).[7]

Sifat-sipat kimia

Étanol kalebu alkohol primer, kang tegesé bilih karbon uga talènan karo gugus hidroksil paling ora duwé atom hidrogen loro kang katalèn karo étanol. Rekasi kimia kang dilakokaké déning étanol akèh-akèhé ing saubengé gugus hidroksilé.

Reaksi asam-basa

Gugus hidroksil étanol nggawé molekul iki rada basa. Étanol mèh netral ing njero banyu, kanthi pH 100% étanol ya iku 7,33, berbandhing karo pH banyu murni kang gedhéné 7,00. Étanol bisa diowahi dadi konjugat basané, ion etoksida (CH3CH2O), kanthi ngreaksiké karo logam alkali kaya ta natrium:

2CH3CH2OH + 2Na → 2CH3CH2ONa + H2

utawa karo basa kuat kaya natrium hidrida:

CH3CH2OH + NaH → CH3CH2ONa + H2.

Reaksi kaya iki ora bisa dilakokaké ing larutan akuatik, amarga banyu luwih asam tinimbang étanol, saéngga kawentuké hidroksida luwih disenengi tinimbang kawentuké etoksida.

Halogenasi

Étanol bereaksi karo hidrogen halida lan ngaasilaké etil halida kaya ta etil klorida lan etil bromida:

CH3CH2OH + HClCH3CH2Cl + H2O

Reaksi karo HCl mrelokaké katalis kaya ta seng klorida.[14] Hidrogen klorida kanthi anané seng klorida dikenal minangka reagen Lucas.[14]

CH3CH2OH + HBrCH3CH2Br + H2O

Reaksi karo HBr mrelokaké prosès refluks kanthi katalis asam sulfat.[14]

Etil halida uga bisa dikasilaké kanthi ngreaksiké alkohol lan agen halogenasi kang mirunggan, kaya ta tionil klorida kanggo nggawé etil klorida, utawa fosforus tribromida kanggo nggawé etil bromida.[14]

CH3CH2OH + SOCl2 → CH3CH2Cl + SO2 + HCl

Mbentuk ester

Kanthi kahanan ing sangisoré katalis asam, étanol ngreaksi karo asam karboksilat lan ngasilaké senyawa etil eter lan banyu:

RCOOH + HOCH2CH3RCOOCH2CH3 + H2O.

Supaya reaksi iki ngasilaké rendemen kang cukup dhuwur, banyu prelu dipisahaké saka campuran, reaksi dumadakan nalika étanol kawentuk. Étanol uga bisa mbentuk senyawa eter kanthi asam anorganik. Dietil sulfat lan trietil fosfat dikasilaké kanthi ngreaksikaké étanol kanthi asam sulfat lan asam fosfat. Senyawa kang dikasilaké déning reaksi iki migunani banget kanggo agen etilasi ing sintesis organik.

Dehidrasi

Asam kuat kang higroskopis banget kaya ta asam sulfat bakal njalari dehidrasi étanol ngasilaké etilena utawa dietil eter:

2 CH3CH2OH → CH3CH2OCH2CH3 + H2O (ing suhu 120'C)
CH3CH2OH → H2C=CH2 + H2O (ing suhu 180'C)

Oksidasi

Étanol bisa dioksidasi dadi asetaldehida, banjur dadi asam asetat. Ing awak manungsa, reaksi oksidadi iki dikatalisis déning enzim awak. Ing laboratorium, larutan akuatik oksidator kaya asam kromat utawa kalium permanganat minangka ngoksidasi étanol dadi asam asetat. Prosès iki bakal angèl banget ngasilaké asetaldehida amarga kadadèn overoksidasi. Étanol uga bisa dioksidasi dadi asetaldehida tanpa oksidasi luwih manèh dadi asam asetat nggunakaké piridinium kloro kromat (Pyridinium chloro chromate, PCC).[14]

C2H5OH + 2[O] → CH3COOH + H2O

Kasil oksidasi étanol, asam asetat, digunakaké minangka nutrien déning awak manungsa minangka asetil-koA.

Pembakaran

Pembakaran étanol bakal ngasilaké karbon dioksida lan banyu:

C2H5OH(g) + 3 O2(g) → 2 CO2(g) + 3 H2O(l);(ΔHr = −1409 kJ/mol[15])

Panggawéan

94% étanol terdenaturasi ing sawijining botol kanggo kagunan rumah tangga

Étanol uga dikasilaké kanthi petrokimia lumantar hidrasi etilena utawa kanthi cara biologis lumantar fermentasi gula karo ragi.[16]

Hidrasi etilena

Étanol kang minangka kabutuhan indhustri asring digawé saka senyawa petrokimia, mliginé ya iku lumantar hidrasi etilena:

C2H4(g) + H2O(g) → CH3CH2OH(l).

Katalisa kang digunakaké padatan ya iku asam fosfat[17]. Katalis ini digunakan pertama kali untuk produksi skala besar étanol olèh Shell Oil Company pada taun 1947.[18] Reaksi iki dilakokaké kanthi tekanan uwab kang luwih ing suhu 300 °C.

Prosès suwé kang tau digunakaké ing taun 1930 déning Union Carbide[19] ya iku kanthi ngehidrasi etilena kanthi cara pra langsung lan ngreaksikaké karo asam sulfat pekat kanggo ngasilaké etil sulfat. Etil sulfat banjur dihidrolisis lan ngasilaké étanol:[14]

C2H4 + H2SO4CH3CH2SO4H
CH3CH2SO4H + H2O → CH3CH2OH + H2SO4

Fermentasi

Étanol kanggo kagunan konsumsi manungsa kaya ng ombènan kang ngandhut alkohol lan kagunan bahan bakar dikasilaké kanthi cara fermentasi. Spesies ragi tartamtu (tuladhané Saccharomyces cerevisiae) ncerna gula lan ngasilaké étanol lan karbon dioksida:

C6H12O6 → 2 CH3CH2OH + 2 CO2.

Prosès ngembangaké ragi kanggo ngasilaké alkohol diarani fermentasi. Konsentrasi étanol kang dhuwur bakal dadi racun kanggo ragi. Ing jinis ragi kang paling toleran tumrap étanol, ragi mau mung bisa tahan ing lingkungan 15% étanol adhédhasar volume.[20]

Kanggo ngasilaké étanol saka bahan-bahan pati, tuladhané serealia, pati mau kudu diowahi dhisik dadi gula. Ing panggawéyan bir, iki bisa dilakokaké kanthi cara ngekum wiji gandum ing jero banyu lan ngenengaké dadi cambah. Wiji gandum kang anyar mau bakal ngasilaké enzim amilase. Wiji cambah gandum didheplok lan amilase kang ana bakal ngowahi pati dadié gula.

Kanggo étanol bahan bakar, hidrolisis pati dadi glukosa bisa dilakokaké luwih rikat nggunakaké asam sulfat èncèe, nambahaké jamur kang bisa ngasilaké amilase, utawa campuran antarané rong cara mau.[21]

Sifat Medis

Étanol wis kabukti njalari kelainan ing metabolisme lipoprotein, sintesis kolesterol lan pamudhunan sintesis asam empedu, asam kolat, fosfolipid, sarta pamudhunan kagiyatan enzim 12 alpha-hydroxylase.[22]

Panggunaan

  • Pelarut
  • Campuran ombènan (intoxicant)
  • Sintesis bahan kimia liya

Étanol uga bisa diombé sithik kanthi campuran banyu lan bisa mbiyantu prosès metabolisme.

Cathetan suku

  1. Myers, Richard L.; Myers, Rusty L. (2007). The 100 most important chemical compounds: a reference guide. Westport, Conn.: Greenwood Press. kc. 122. ISBN 0313337586.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. Roach, J. (18 Juli 2005) "9,000-Year-Old Beer Re-Created From Chinese Recipe." National Geographic News., diundhuh 14 November 2005.
  3. Couper, A.S. (1858). "On a new chemical theory." Philosophical magazine 16, 104–116. Online reprint
  4. Hennell, H. (1828). "On the mutual action of sulfuric acid and alcohol, and on the nature of the process by which ether is formed". Philosophical Transactions. 118 (365–71): 365. doi:10.1098/rstl.1828.0021.
  5. Robert Siegel (2007-02-15). "Ethanol, Once Bypassed, Now Surging Ahead". NPR. Dibukak ing 2007-09-22.
  6. Joseph DiPardo. "Outlook for Biomass Ethanol Production and Demand" (PDF). United States Department of Energy. Dibukak ing 2007-09-22.
  7. a b c CRC Handbook of Chemistry, 44th ed.
  8. a b c d Windholz, Martha (1976). The Merck index: an encyclopedia of chemicals and drugs (édhisi ka-9th). Rahway, N.J., U.S.A: Merck. ISBN 0-911910-26-3.
  9. "Ethanol". Encyclopedia of chemical technology. Vol. 9. 1991. kc. 813.
  10. Costigan MJ, Hodges LJ, Marsh KN, Stokes RH, Tuxford CW (1980). "The Isothermal Displacement Calorimeter: Design Modifications for Measuring Exothermic Enthalpies of Mixing". Aust J Chem. 33 (10): 2103–19. doi:10.1071/CH9802103.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  11. Lei Z, Wang H, Zhou R, Duan Z (2002). "Influence of salt added to solvent on extractive distillation". Chem Eng J. 87: 149–56. doi:10.1016/S1385-8947(01)00211-X.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  12. Pemberton RC, Mash CJ (1978). "Thermodynamic properties of aqueous non-electrolyte mixtures II. Vapour pressures and excess Gibbs energies for water + ethanol at 303.15 to 363.15 K determined by an accurate static method". J Chem Thermodyn. 10 (9): 867–88. doi:10.1016/0021-9614(78)90160-X. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (pitulung)
  13. Merck Index of Chemicals and Drugs, 9th ed.; monographs 6575 through 6669
  14. a b c d e f Streitweiser, Andrew Jr.; Heathcock, Clayton H. (1976). Introduction to Organic Chemistry. MacMillan. ISBN 0-02-418010-6.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  15. Frederick D. Rossini (1937). "Heats of Formation of Simple Organic Molecules". Ind. Eng. Chem. 29 (12): 1424–1430. doi:10.1021/ie50336a024.
  16. Mills, G.A.; Ecklund, E.E. "Mills GA, Ecklund EE (1987). "Alcohols as Components of Transportation Fuels". Annual Review of Energy. 12: 47–80. doi:10.1146/annurev.eg.12.110187.000403.
  17. Roberts, John D.; Caserio, Marjorie C. (1977). Basic Principles of Organic Chemistry. W. A. Benjamin, Inc. ISBN 0-8053-8329-8.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  18. "Ethanol". Encyclopedia of chemical technology. Vol. 9. 1991. kc. 82-.
  19. Lodgsdon, J.E. (1994). p. 817
  20. Morais PB, Rosa CA, Linardi VR, Carazza F, Nonato EA (1996). "Production of fuel alcohol by Saccharomyces strains from tropical habitats". Biotechnology Letters. 18 (11): 1351–6. doi:10.1007/BF00129969. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (pitulung)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  21. Badger, P.C. "Ethanol From Cellulose: A General Review." p. 17–21. In: J. Janick and A. Whipkey (eds.), Trends in new crops and new uses. ASHS Press, 2002, Alexandria, VA. Retrieved on September 2, 2007.
  22. "Effects of acute and chronic ethanol intake on bile acid metabolism". Monroe P, Vlahcevic ZR, Swell L. Dibukak ing 2010-11-18.