Temulawak: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: genus → génus, ningkataké → ngundhakaké (3), nilai → aji
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: éjaan, replaced: genus → génus, gede → gedhé
Larik 23: Larik 23:
'''Temu lawak''' (''Curcuma xanthorhiza'' L.) (en:''Java Turmeric'')<ref name="internet1">[http://www.bppt.go.id/index.php?option=com_content&view=article&id=741:lindungi-temulawak-indonesia&catid=56:bioteknologi-dan-farmasi Temu lawak ikon herbal Indonesia]</ref> iku tanduran obat-obatan sing kagolong sajeroning suku [[pala kapendhem]] (''temu-temuan'') ([[Zingiberaceae]]). Tanduran iki asalé saka [[Indonésia]], mliginé Pulo [[Jawa]].
'''Temu lawak''' (''Curcuma xanthorhiza'' L.) (en:''Java Turmeric'')<ref name="internet1">[http://www.bppt.go.id/index.php?option=com_content&view=article&id=741:lindungi-temulawak-indonesia&catid=56:bioteknologi-dan-farmasi Temu lawak ikon herbal Indonesia]</ref> iku tanduran obat-obatan sing kagolong sajeroning suku [[pala kapendhem]] (''temu-temuan'') ([[Zingiberaceae]]). Tanduran iki asalé saka [[Indonésia]], mliginé Pulo [[Jawa]].


Ing Jawa, tanduran iki diarani '''temulawak''', ing [[Sunda]] diarani '''koneng gede''', déné ing [[Madura]] diarani '''temu labak'''.
Ing Jawa, tanduran iki diarani '''temulawak''', ing [[Sunda]] diarani '''koneng gedhé''', déné ing [[Madura]] diarani '''temu labak'''.


Tanduran temu lawak bisa tuwuh dhuwuré nganti 2 m, duwé kembang awarna kuning. Oyod temulawak (rimpang) asring digunakaké minangka bahan obat-obatan tradhisional.
Tanduran temu lawak bisa tuwuh dhuwuré nganti 2 m, duwé kembang awarna kuning. Oyod temulawak (rimpang) asring digunakaké minangka bahan obat-obatan tradhisional.

Révisi kala 25 Sèptèmber 2017 04.30

Temulawak
Temulawak
Klasifikasi ngèlmiah
Karajan: Plantae
Dhivisi: Magnoliophyta
Subdhivisi: Angiospermae
Klas: Monocotyledonae
Ordho: Zingiberales
Famili: Zingiberaceae
Génus: Curcuma
Spésies: Curcuma xanthorrhiza ROXB.
Jeneng binomial
Curcuma xanthorrhiza
L.
Godhong Temulawak
Kembang Temulawak

Temu lawak (Curcuma xanthorhiza L.) (en:Java Turmeric)[1] iku tanduran obat-obatan sing kagolong sajeroning suku pala kapendhem (temu-temuan) (Zingiberaceae). Tanduran iki asalé saka Indonésia, mliginé Pulo Jawa.

Ing Jawa, tanduran iki diarani temulawak, ing Sunda diarani koneng gedhé, déné ing Madura diarani temu labak.

Tanduran temu lawak bisa tuwuh dhuwuré nganti 2 m, duwé kembang awarna kuning. Oyod temulawak (rimpang) asring digunakaké minangka bahan obat-obatan tradhisional.

Morfologi

Temulawak kalebu tanduran Terne sing duwé gagang semu dhapuran, habitusé bisa nganti 2-2,5 mèter, saben dhapuran ana 3-9 anakan lan saben tanduran duwé 2-9 ron.[2]

  • Oyod

Oyod temulawak kang padatan diarani rimpang kawangun kanthi sampurna lan pangé kuat, wernané ijo peteng. Rimpang induk bisa duwé 3-4 rimpang.[3] Werna kulit rimpang coklat rada abang utawa kuning tuwa, déné werna dagingé oranye tuwa utawa kuning.[3] Rimpang temulawak kawangun ing jero lemah, jeroné udakara 16 cm. Padatan, saben dhapuran duwé 6 rimpang tuwa lan 5 rimpang enom.[3] Khasiat rimpang temulawak ya iku kanggo antiradang, nambah prodhuksi ASI, anti racun empedhu, ngudhunaké kolésterol, diurètik, tonikum, lan ngilangaké nyeri ing sendhi.[3]

  • Gagang

Temulawak kalebu jinis tanduran hèrba sing gagangé semu lan dhuwuré bisa nganti 2-2,5 mèter, wernané ijo utawa coklat peteng.[3] Godhongé padha nutupi nganti kawangun gagang.[3] Temulawak bisa urip apik ing dhaérah dhataran cendhèk nganti dhuwur 750 mèter sadhuwuré lumah segara.[3]

  • Godhong

Saben gagang duwé godhong sing cacahé 2-9 kanthi wujud bunder ndawa kaya godhong gedhang, wernané ijo utawa coklat rada ungu, dawané 31–84 cm lan ambané 10–18 cm.[3]

  • Kembang

Temulawak duwé kembang sing bentuké nggrombol, cendhak lan amba, wernané putih utawa kuning tuwa lan bongkot kembangé wernané ungu.[3] Kembang majemuk bentuké bulir, bunder dawa, dawané 9–23 cm, ambané 4–6 cm. Kembang thukul kanthi cara giliran saka kantong-kantong godhong pengayom sing gedhé lan manéka werna ukurané uga wernané.[3] Mahkota kembang wernané abang, bentuké tabung (silinder) kanthi dawa 4,5 cm, mekrok ing wayah ésuk lan alum nalika soré.[3]

Fisiologi

Temulawak wis dimangertèni ngandhut senyawa kimia sing duwé aktivitas fisiologis, ya iku kurkuminoid lan lenga atsiri.[3] Kurkuminoid mènèhi werna kuning ing rimpang kang sipaté anti-baktèri, anti-kanker, anti-tumor, lan anti-radang, ngandhut anti-oksidan lan hypokolèsteromik.[3] Déné lenga atsiri duwé rasa lan ambu sing khas. Isi lenga atsiri ing rimpang temulawak 3-12%.[3]

Miturut éksplorasi, rimpang temulawak ngandhut akèh zat kimiawi sing mènèhi èfèk positif kanggo organ manungsa kaya ta empedhu, ati, lan pankréas.[3] Prabawané kanggo empedu ya iku bisa nyegah kawanguné watu lan kolesistisis.[3] Ing ati, zat temulawak ngrangsang sèl ati nggawé empedhu, nyegah hépatitis, lan lara ati, ngéwangi ngudhunaké kadar SGOT lan SGPT uga kanggo anti-hépatotoksik.[3] Kajaba iku, temulawak uga bisa ngrangsang fungsi penkréas, nambah seléra mangan, ngrangsang mlakuné sistem hormon métabolisme lan fisiologi awak.[3]

Komponèn Rimpang Temulawak

  • Pati 48.18% - 59.64% - mbantu prosès metabolisma lan fisiologi organ awak.[3]
  • Protin 29.00% - 30.00%[3]
  • Abu 5.26% - 7.07% [3]
  • Serat 2.58% - 4.83% - sipaté tonik [3]
  • Kurkumin 1.60% - 2.20% - nglancaraké prosès pencernaan ing badan [3]
  • Minyak asiri 6.00% - 10.00% - ngundhakaké fungsi ginjel [3]
  • Phelandren - nglancaraké prosès ngetokaké toksik ing sajeroné awak léwat banyu uyuh [3]
  • Kamfer [3]
  • Turmerol - mbantu prosès metabolisme [3]
  • Borneol - mbalèkaké kasarasan awak amarga lara [3]
  • Sineal [3]
  • Xanthorrhizol [3]

Khasiat

Temulawak wis kawentar dadi tanduran sing minangka nggawé jamu lan tamba manéka werna lelara. Temulawak duwé khasiat laktagoga, kolagoga, anti-inflamasi(anti radang), tonikum lan diuretik (ngluruhaké uyuh). Lenga atsiri temulawak uga duwé khasiat fungistatik ing akèh jinis jamur lan bakteriostatik ing mikroba Staphyllococcus sp. dan Salmonella sp.

  • Ngudhunaké kolesterol

Kontèn kolagoga saka temulawak duwé mupangat kanggo ngundhakaké prodhuksi lan sèrèksi empedu sing kerjané kolekinetik lan koleretik, diéwangi kanthi kerja kolekinetik dilakokaké déning fraksi kurkuminoid, déné kerja kolerotik dilakokaké déning komponèn saka fraksi lenga atsiri. Kasilé kanthi ngundhakaké prodhuksi cuwèran empedu, mula partikel padhet ing kandhung empedu bisa kélong. Kahanan iki ngelongi kolik empedu, weteng kembung amarga gangguan métabolisme lemak lan ngudhunaké kadhar kolèsterol getih sing dhuwur.[4]

  • Kanggo kasarasan untu

Anthorrhizol sing kaandhut ing rimpang temulawak apik banget kanggo antimikroba lan antibaktéri. Temulawak bisa minangka bètèng pertahanan untu. Baktèri-baktèri kaya ta streptococcus, actinomyces viscocus lan porphyromonas gingivalis sing gawé kroposé untu bisa dipatèni nganggo ekstrak temulawak.[5]

  • Nyegah lara Osteoarthtritis

Osteoarthtritis ya iku saya tipisé sendi amarga mudhuné aji glukosamin dan kandroitin ing balung enom sing bisa njalaraké radang sendi. Lara iki padatan nyerang wong sing wis tuwa (lansia). Temulawak bisa nyegah radang sendi amarga duwé èfèk anti inflamasi.[5]

  • Kanggo kulit

Kandhutan lenga atsiri ing temulawak bisa ngilangaké flèk-flèk ireng ing rai lan njaga élastisitas kulit. Temulawak bisa nyegah thukulé kukul (jerawat) lan uga bisa ngresiki noda ireng ing kulit rai amarga kukul mau.[5]

  • Nyegah manéka werna lelara

Temulawak uga duwé khasiat kanggo nambani manéka werna lelara, kaya ta hépatitis, bebelen(sembelit), mèncrèt (diaré), liver, radang ginjel, maag, asma, ambeien, rematik, lan pegel linu.[5]

  • Nambah nafsu mangan

Uga delengen

Empon-empon

Cathetan suku

Pranala njaba