Wedhus: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: adaptasi → adhaptasi (2), apadéné → apa déné, genus → génus (2), kepengin → kepéngin, Mei → Mèi (7)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: genus → génus, jantan → lanang (2), betina → wadon (2)
Larik 15: Larik 15:
| trinomial_authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
| trinomial_authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
}}
[[Gambar:Billy goat.jpg|thumb|Wedhus jantan diwasa]]
[[Gambar:Billy goat.jpg|thumb|Wedhus lanang diwasa]]


'''Wêdhus''' (''Capra aegagrus hircus'') iku sub[[spésies]] saka wêdhus alasan (liar) ingkang jalaran alami kasêbar ing [[Asia Kidul-kulon]] (laladan "Bulan sabit yang subur" lan Turki) lan [[Éropah]].<ref name="internet1"/> Wêdhus minangka [[kéwan]] [[ruminansia|memamah biak]] kang ukurané sêdhêng.<ref name="internet1"/> Wêdhus liar [[lanang]] utawa [[wadon]] duwé sungu sêpasang, nanging sungu ing wèdhus lanang|[[lanang] luwih gêdhé.<ref name="internet1"/> Umumé, wêdhus duwé [[jénggot]], [[bathuk]] [[cêmbung]], [[buntut]] rada munggah, lan akèh-akèhé duwé [[wulu]] kasar.<ref name="internet1">[http://www.perniagaanmalaysia.com/xxxxxxx/RP_Kambing.pdf perniagaanmalaysia.com](dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)</ref>
'''Wêdhus''' (''Capra aegagrus hircus'') iku sub[[spésies]] saka wêdhus alasan (liar) ingkang jalaran alami kasêbar ing [[Asia Kidul-kulon]] (laladan "Bulan sabit yang subur" lan Turki) lan [[Éropah]].<ref name="internet1"/> Wêdhus minangka [[kéwan]] [[ruminansia|memamah biak]] kang ukurané sêdhêng.<ref name="internet1"/> Wêdhus liar [[lanang]] utawa [[wadon]] duwé sungu sêpasang, nanging sungu ing wèdhus lanang|[[lanang] luwih gêdhé.<ref name="internet1"/> Umumé, wêdhus duwé [[jénggot]], [[bathuk]] [[cêmbung]], [[buntut]] rada munggah, lan akèh-akèhé duwé [[wulu]] kasar.<ref name="internet1">[http://www.perniagaanmalaysia.com/xxxxxxx/RP_Kambing.pdf perniagaanmalaysia.com](dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)</ref>
Larik 27: Larik 27:
Wêdhus [[Étawa]] kalêbu wêdhus kang asalé saka [[India]] kang diarani wêdhus [[Jamnapari]].<ref name="internet1"/> Awaké gêdhé, dhuwuré gumba nganti [[90]] cm nganti tekan [[127]] cm ing wedhus [[lanang]], ananging wedhus [[wédok]] mung [[92]] cm.<ref name="internet1"/> Boboté wedhus lanang nganti [[91]] [[kilogram]], lan wedhus wédok [[63]] kilogram.<ref name="internet1"/>
Wêdhus [[Étawa]] kalêbu wêdhus kang asalé saka [[India]] kang diarani wêdhus [[Jamnapari]].<ref name="internet1"/> Awaké gêdhé, dhuwuré gumba nganti [[90]] cm nganti tekan [[127]] cm ing wedhus [[lanang]], ananging wedhus [[wédok]] mung [[92]] cm.<ref name="internet1"/> Boboté wedhus lanang nganti [[91]] [[kilogram]], lan wedhus wédok [[63]] kilogram.<ref name="internet1"/>
Wedhus iki duwé [[kuping]] dawa lan madhep mengisor.<ref name="internet1"/> [[Bathuk]] lan [[irung]]é duwé wujud [[cembung]].<ref name="internet1"/> Wedhus lanang apa déné wedhus wédok duwé sungu kang cekak.<ref name="internet1"/> Wedhus jinis iki bisa ngasilaké [[susu]] nganti telung [[liter]] saben [[dina]].<ref name="internet1"/> Keturunan silangan utawa [[hibrida]] wedhus etawa lan wedhus lokal diarani wedhus peranakan etawa utawa PE. Wedhus [[PE]] ukurané méh padha karo wedhus étawa ananging luwih bisa [[adhaptasi]] ing lingkungan lokal Indonésia.<ref name="internet1"/>
Wedhus iki duwé [[kuping]] dawa lan madhep mengisor.<ref name="internet1"/> [[Bathuk]] lan [[irung]]é duwé wujud [[cembung]].<ref name="internet1"/> Wedhus lanang apa déné wedhus wédok duwé sungu kang cekak.<ref name="internet1"/> Wedhus jinis iki bisa ngasilaké [[susu]] nganti telung [[liter]] saben [[dina]].<ref name="internet1"/> Keturunan silangan utawa [[hibrida]] wedhus etawa lan wedhus lokal diarani wedhus peranakan etawa utawa PE. Wedhus [[PE]] ukurané méh padha karo wedhus étawa ananging luwih bisa [[adhaptasi]] ing lingkungan lokal Indonésia.<ref name="internet1"/>
Salah sijiné [[kunci]] suksés saka ''peternakan'' wedhus étawa ya iku kabisan kanggo ngawinaké wedhus ing wayah kang pas saéngga asilé bakal rikat ntuk anakan utawa kang diarani ''cempé''.<ref name="internet2">[http://www.etawajaya.com/ etawajaya.com](dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)</ref> Wedhus étawa betina wis bisa dikawinake nalika umuré [[6]] [[sasi]].<ref name="internet2"/>
Salah sijiné [[kunci]] suksés saka ''peternakan'' wedhus étawa ya iku kabisan kanggo ngawinaké wedhus ing wayah kang pas saéngga asilé bakal rikat ntuk anakan utawa kang diarani ''cempé''.<ref name="internet2">[http://www.etawajaya.com/ etawajaya.com](dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)</ref> Wedhus étawa wadon wis bisa dikawinake nalika umuré [[6]] [[sasi]].<ref name="internet2"/>


=== Wedhus Jawarandu ===
=== Wedhus Jawarandu ===
Larik 33: Larik 33:


=== Wedhus Saenen ===
=== Wedhus Saenen ===
Wedhus Saenen ya iku wedhus kang asalé saka [[Saenen]], [[Swiss]].<ref name="internet1"/> Wedhus jantan lan betina saka jinis iki leloroné ora nduwé [[sungu]].<ref name="internet1"/> Wuluné awerna [[putih]] utawa [[krem]] [[pucet]].<ref name="internet1"/> [[Irung]] lan [[kuping]]é wedhus Saenen duwé [[werna]] belang [[ireng]].<ref name="internet1"/> Bathuké amba, nanging kupingé duwé ukuran kang ora patiya gedhé lan ora patiya cilik, kupingé duwé wujud tegak mendhuwur.<ref name="internet1"/> Wedhus iki kalebu jinis wedhus kang bisa ngasilaké susu.<ref name="internet1"/>
Wedhus Saenen ya iku wedhus kang asalé saka [[Saenen]], [[Swiss]].<ref name="internet1"/> Wedhus lanang lan wadon saka jinis iki leloroné ora nduwé [[sungu]].<ref name="internet1"/> Wuluné awerna [[putih]] utawa [[krem]] [[pucet]].<ref name="internet1"/> [[Irung]] lan [[kuping]]é wedhus Saenen duwé [[werna]] belang [[ireng]].<ref name="internet1"/> Bathuké amba, nanging kupingé duwé ukuran kang ora patiya gedhé lan ora patiya cilik, kupingé duwé wujud tegak mendhuwur.<ref name="internet1"/> Wedhus iki kalebu jinis wedhus kang bisa ngasilaké susu.<ref name="internet1"/>


=== Wedhus Kacukan ===
=== Wedhus Kacukan ===

Révisi kala 23 Agustus 2017 10.29

Wêdhus
Cumbon
Klasifikasi ngèlmiah
Karajan: Animalia
Filum: Chordata
Klas: Mammalia
Ordho: Artiodactyla
Famili: Bovidae
Subfamili: Caprinae
Génus: Capra
Spésies: C. aegagrus
Subspésies: C. a. hircus
Trinomial name
Capra aegagrus hircus
(Linnaeus, 1758)
Wedhus lanang diwasa

Wêdhus (Capra aegagrus hircus) iku subspésies saka wêdhus alasan (liar) ingkang jalaran alami kasêbar ing Asia Kidul-kulon (laladan "Bulan sabit yang subur" lan Turki) lan Éropah.[1] Wêdhus minangka kéwan memamah biak kang ukurané sêdhêng.[1] Wêdhus liar lanang utawa wadon duwé sungu sêpasang, nanging sungu ing wèdhus lanang|[[lanang] luwih gêdhé.[1] Umumé, wêdhus duwé jénggot, bathuk cêmbung, buntut rada munggah, lan akèh-akèhé duwé wulu kasar.[1]

Jinis

Wêdhus kacang

Wêdhus kacang ya iku wêdhus saka ras unggulan kang sêpisanan dikembangaké ing Indonésia.[1] Wêdhus jinis iki awaké cilik.[1] Dhuwuré gumba utawa jenggot ing wêdhus lanang kurang luwih 60 cm nganti 65 cm, ananging yèn wêdhus wédok mung 56 cm.[1] Boboté wêdhus lanang bisa nganti 25 kilogram, ananging wêdhus wédok mung 20 kg.[1] Wêdhus iki kupingé têgak, wuluné lurus lan cêkak.[1] Wêdhus lanang lan wêdhus wédok padha-padha nduwé sungu kang cacahé loro.[1]

Wêdhus Étawa

Wêdhus Étawa kalêbu wêdhus kang asalé saka India kang diarani wêdhus Jamnapari.[1] Awaké gêdhé, dhuwuré gumba nganti 90 cm nganti tekan 127 cm ing wedhus lanang, ananging wedhus wédok mung 92 cm.[1] Boboté wedhus lanang nganti 91 kilogram, lan wedhus wédok 63 kilogram.[1] Wedhus iki duwé kuping dawa lan madhep mengisor.[1] Bathuk lan irungé duwé wujud cembung.[1] Wedhus lanang apa déné wedhus wédok duwé sungu kang cekak.[1] Wedhus jinis iki bisa ngasilaké susu nganti telung liter saben dina.[1] Keturunan silangan utawa hibrida wedhus etawa lan wedhus lokal diarani wedhus peranakan etawa utawa PE. Wedhus PE ukurané méh padha karo wedhus étawa ananging luwih bisa adhaptasi ing lingkungan lokal Indonésia.[1] Salah sijiné kunci suksés saka peternakan wedhus étawa ya iku kabisan kanggo ngawinaké wedhus ing wayah kang pas saéngga asilé bakal rikat ntuk anakan utawa kang diarani cempé.[2] Wedhus étawa wadon wis bisa dikawinake nalika umuré 6 sasi.[2]

Wedhus Jawarandu

Wedhus Jawarandu ya iku wedhus asil persilangan antarané wedhus Étawa karo wedhus kacang.[1] Wedhus iki duwé ciri separo mirip wedhus wtawa lan separo mirip wedhus kacang.[1] Wedhus Jawarandu bisa ngasilaké susu kang akéhé 1,5 liter saben dina.[1]

Wedhus Saenen

Wedhus Saenen ya iku wedhus kang asalé saka Saenen, Swiss.[1] Wedhus lanang lan wadon saka jinis iki leloroné ora nduwé sungu.[1] Wuluné awerna putih utawa krem pucet.[1] Irung lan kupingé wedhus Saenen duwé werna belang ireng.[1] Bathuké amba, nanging kupingé duwé ukuran kang ora patiya gedhé lan ora patiya cilik, kupingé duwé wujud tegak mendhuwur.[1] Wedhus iki kalebu jinis wedhus kang bisa ngasilaké susu.[1]

Wedhus Kacukan

Wedhus kacukan ya iku wedhus asil saka perkawinan wedhus kacang lan baka-baka saka jaban rangkah kaya ta Anglo Nubian, Jamnapari lan uga kacukan karo baka-baka kang bisa ngasilaké susu kaya ta Saanen,Toggenburg lan British Alpine.[3] Wedhus kang biyasané ana ing kampung-kampung ya iku wedhus kacukan.[3] Rupané wedhus iki mirip kaya induké, lan boboté kurang-luwih 23 nganti 35 kg yèn umuré wis setaun.[3] Wedhus kacukan kang diwasa uga duwé bobot kang luwih tinimbang wedhus kacang.[3] Nalika lahir boboté kurang luwih 2 kg nganti 2,5 kg saben wedhus.[3]

Wedhus Boer

Wedhus boer kalebu wedhus pedaging kang paling moncèr ing Indonésia.[4] Wedhus jinis iki rikat banget gedhé lan duwé kualitas kang apik.[4] Saliyané iku wedhus Boer uga duwé daging kang rendah kolésterol, ora gampang kaserang lelara, lan gampang anggoné adhaptasi ing iklim lan sistem pemeliharaan.[4]

Wedhus Boer asalé saka [Afrika Selatan]].[5] Tembung Boer tegesé petani.[5] Wedhus boer kalebu wedhus pedaging kang rikat banget gedhé.[5] Boboté wedhus bisa nganti 35-45 kg nalika umuré lima nganti enem sasi.[5] Daging wedhus boer luwih akèh tinimbang wedhus lokal.[5] Dagingé kurang luwih nganti 40%-50% saka bobot awaké.[5]

Wedhus boer gampang dikenali, ciriné ya iku awaké dawa, amba, wuluné putih, sikilé cendhak, irungé cembung, kupingé dawa lan nggantung.[5] Sirahé wernané coklat rada abang utawa coklat enom, ana uga kang coklat tuwa.[5] Ana uga wedhus boer kang duwé garis putih mengisor ing rainé.[5] Kulité wernané coklat, iki kang bisa njaga saka kanker kulit kang disebabaké saka cahya srengéngé.[5] Wedhus boer senengané ndhédhé ing wayah awan.[5]

Saliyané iku, uga ana jinis kéwan liya kang diarani wedhus gembel kang saemper karo wedhus.

Daging

Saka peternakan wedhus kang dijupuk asilé ya iku daging wedhus, daging wedhus biyasané di dol kiloan ing pasar.[6] Daging wedhus bisa diolah dadi masakan.[6] Masakan kang nganggo bahan dhasar daging wedhus ya iku, semur, satè wedhus, empal, sega pindhang, sega gandhul lan akèh manéh liyané.[7]

Kanggo wong kang lara sroke lan hiperténsi utawa darah tinggi, kudu-ati-ati yèn mangan daging wedhus.[6] Daging wedhus ngandhut kadar lemak kang akèh. Mulané yèn kakèyan mangan daging wedhus bakal nganggu kaséhatan.[6] Yén kepéngin mangan daging wedhus ananging tetep bisa njaga kaséhatan carané kudu milih daging wedhus saka wedhus kang wis diwasa.[6] Aja masak olahan saka daging wedhus kanthi rasa kang asin lan kentel.[6] Saliyané iku bisa ngombinaséké olahan daging wedhus karo sayuran, woh-wohan lan banyu putih kang cukup.[6]

Susu

Susu wedhus' iku bisa kanggo obat keséhatan. Kayata asma, bronchitis, TBC, lan liya-liyané. Asiling susu wedhus iku mau sawisé diolah bisa digawé:

  1. karamel
  2. kaprina
  3. susu bubuk
  4. dodol susu

Uga delengen

wedhus gembel

Cathetan suku

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa perniagaanmalaysia.com(dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)
  2. a b etawajaya.com(dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)
  3. a b c d e agribdc.gov.my(dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)
  4. a b c sabah.gov.my(dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)
  5. a b c d e f g h i j k indonesiaboergoat.com(dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)
  6. a b c d e f g keséhatan.liputan6.com(dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)
  7. resep-masakan.net(dipunundhuh tanggal 24 Mèi 2011)