Pananggalan Hijriyah: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: klebu → kalebu (2)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: éjaan, replaced: padunungé → sing ndunungi
Larik 1: Larik 1:
{{Islam}}
{{Islam}}
'''Pananggalan Hijriyah''' utawa '''Kalèndher Hijriyah''' utawa '''Kalèndher Islam''' ([[Basa Arab]]: التقويم الهجري; ''at-taqwim al-hijri''), iku [[kalèndher]] sing dipigunakaké déning umat [[Islam]], kalebu sajeroning nemtokaké tanggal utawa [[wulan]] sing magepokan karo ibadah, utawa dina-dina wigati liyané. Ing nagara-nagara sing padunungé mayoritas [[Islam]], Kalèndher Hijriyah uga minangka sistem penanggalan sadina-dina. Kalèndher Hijriyah migunakaké sistem kalèndher lunar (komariyah).
'''Pananggalan Hijriyah''' utawa '''Kalèndher Hijriyah''' utawa '''Kalèndher Islam''' ([[Basa Arab]]: التقويم الهجري; ''at-taqwim al-hijri''), iku [[kalèndher]] sing dipigunakaké déning umat [[Islam]], kalebu sajeroning nemtokaké tanggal utawa [[wulan]] sing magepokan karo ibadah, utawa dina-dina wigati liyané. Ing nagara-nagara sing sing ndunungi mayoritas [[Islam]], Kalèndher Hijriyah uga minangka sistem penanggalan sadina-dina. Kalèndher Hijriyah migunakaké sistem kalèndher lunar (komariyah).


Pananggalan iki dijenengaké Pananggalan Hijriyah, amarga ing taun pisanan kalèndher iki iku [[taun]] dumadiné prastawa [[Hijrah]] [[Muhammad]] saka [[Makkah]] menyang [[Madinah]], yakni ing taun [[622]] M.
Pananggalan iki dijenengaké Pananggalan Hijriyah, amarga ing taun pisanan kalèndher iki iku [[taun]] dumadiné prastawa [[Hijrah]] [[Muhammad]] saka [[Makkah]] menyang [[Madinah]], yakni ing taun [[622]] M.

Révisi kala 23 Agustus 2017 08.37

Artikel iki bagéyan saka sèri
Islam
Rukun Islam
Sahadat · Salat · Pasa
Jakat · Kaji
Rukun Iman
Allah · Kuran · Malaékat
Nabi · Dina Akhir
Qada & Qadar
Tokoh Islam
Mukamad
Nabi & Rasul · Sakabat
Ahlul Bait
Kutha suci
Mekkah ·Madinah · Yérusalem
Najaf · Karbala · Kufah
Kazimain · Mashhad ·Istanbul
Riyaya
Éjrah · Idul Fitri · Idul Adha
· Asyura · Ghadir Khum
Arsitèktur
Mesjid ·Menara ·Mihrab
Ka'bah · Arsitèktur Islam
Jabatan Fungsional
Khalifah ·Ulama ·
Imam·Mullah·Ayatullah · Mufti
Tèks & Ukum
Kuran ·Kadis · Sunah
Fiqih · Fatwa · Saréngat
Madahab
Sunni
Kanapi ·Kambali
Maliki ·Sapingi
Singah
Rolas Imam
Ismailiyah·Zaidiyah
Liyané
Ibadi · Khawarij
Murji'ah·Mu'taziliyah
Delengen uga
Gapura Islam
Indeks perkara Islam

Pananggalan Hijriyah utawa Kalèndher Hijriyah utawa Kalèndher Islam (Basa Arab: التقويم الهجري; at-taqwim al-hijri), iku kalèndher sing dipigunakaké déning umat Islam, kalebu sajeroning nemtokaké tanggal utawa wulan sing magepokan karo ibadah, utawa dina-dina wigati liyané. Ing nagara-nagara sing sing ndunungi mayoritas Islam, Kalèndher Hijriyah uga minangka sistem penanggalan sadina-dina. Kalèndher Hijriyah migunakaké sistem kalèndher lunar (komariyah).

Pananggalan iki dijenengaké Pananggalan Hijriyah, amarga ing taun pisanan kalèndher iki iku taun dumadiné prastawa Hijrah Muhammad saka Makkah menyang Madinah, yakni ing taun 622 M.

Karakteristik

Diwiwitiné dina/tanggal ing Pananggalan Hijriyah béda karo ing Pananggalan Masèhi. Ing sistem Pananggalan Masèhi, sawijining dina/tanggal diwiwiti ing jam 00.00 wektu saenggon. Nanging ing sistem Pananggalan Hijriyah, sawijining dina/tanggal diwiwiti nalika srengéngé angslup ing panggonan kasebut.

Pananggalan Hijriyah diyasa miturut rata-rata silkus sinodik wulan pananggalan lunar (qomariyah), duwé 12 wulan sajeroning setahun. Kanthi migunakaké siklus sinodik wulan, wilangan dina sajeroning sataun ana (12 x 29,53059 dina = 354,36708 dina).Bab iki sing njelasaké 1 taun Pananggalan Hijriyah luwih cendhak watara 11 dina tinimbang 1 taun Pananggalan Masèhi.

Faktané, siklus sinodik wulan duwé variasi. Cacahing dina sajeroning sak wulan sajeroning Pananggalan Hijriyah gumantung ing posisi rembulan, bumi lan srengéngé. Umur rembulan sing ngancik 30 dina trep karo dumadiné rembulan anyar (new moon) ing titik apooge, ya iku jarak paling adoh antara rembulan lan bumi, lan ing wektu sing bebarengan, bumi dumunung ing let paling cedhak karo srengéngé (perihelion). Sauntara iku, sak wulan sing lumangsung 29 dina trep karo wektu dumadiné rembulan anyar ing perige (let paling cedhak rembulan karo bumi) kanthi bumi dumunung ing titik paling adoh saka srengéngé (aphelion). Ing kéné katon yèn umur wulan ora tetep nanging owah-owah (29 - 30 dina) miturut karo kedhudhukan katelu bandha langit kasebut (rembulan, Bumi lan Srengéngé)

Panentuan awal wulan (new moon) ditandani déning munculé penampakan (visibilitas) Rembulan Sabit pisanan (hilal) sawisé wulan anyar (konjungsi utawa ijtimak). Ing fase iki, rembulan angslup sawetara wektu sawisé angslupé srengéngé, saéngga posisi hilal dumunung ing ufuk kulon. Yèn hilal ora bisa dideleng ing dina ka-29, cacahing dina ing wulan kasebut dibulatna dadi 30 dina. Ora ana aturan mirunggan wulan-wulan ngendi waé sing duwé 29 dina, lan ngendi sing duwé 30 dina. Kabèh gumantung marang penampakan hilal.

Jeneng-jeneng wulan

Pananggalan Hijriyah dumadi saka 12 wulan:

  1. Muharram
  2. Safar
  3. Rabiul awal
  4. Rabiul akir
  5. Jumadil awal
  6. Jumadil akir
  7. Rajab
  8. Sya'ban
  9. Ramadhan
  10. Syawal
  11. Dzulkaidah
  12. Dzulhijjah

Jeneng-jeneng dina

Pananggalan Hijriyah dumadi saka 7 dina. Sawijining dina diwiwiti kanthi angsluping srengéngé, béda karo Kalèndher Masehi sing miwiti dina ing wektu tengah wengi. Ing ngisor iki jeneng-jeneng dina:

  1. al-Ahad (Minggu)
  2. al-Itsnayn (Senèn)
  3. ats-Tsalaatsa' (Slasa)
  4. al-Arba'aa / ar-Raabi' (Rebo)
  5. al-Khamiis (Kemis)
  6. al-Jum'aat (Jemuah)
  7. as-Sabt (Setu)

Sajarah

Kapan diwiwiti taun 1 Hijriyah ya iku 6 taun sawisé séda Muhammad. Sanadyan mangkono, sistem sing ndhasari Pananggalan Hijriyah wis ana wiwit jaman pra-Islam, lan sistem iki direvisi ing taun ka-9 kalamangsa Madinah.

Sistem kalèndher pra-Islam ing Arab

Sadurungé tekaning Islam, ing tanah Arab kaloka sistem pananggalan mawa basis campuran antara rembulan (komariyah) lan Srengéngé (syamsiyah). Ubengé rembulan dipigunakaké, lan kanggo nyinkronaké karo mangsa diayahi penambahan cacahing dina (interkalasi).

Ing wektu itu, durung kaloka penomoran taun. Sawijining taun kaloka kanthi jeneng prastawa sing cukup wigati ing taun kasebut. Upamané, taun nalika Muhammad lair, kaloka kanthi sebutan "Taun Gajah", amarga ing wektu iku, kadadéan panyerbuan Ka'bah ing Mekkah déning wadyabala gajah sing dipanggedhèni déning Abrahah, Gubernur Yaman (salah siji provinsi Karajan Aksum, saiki kalebu wewengkon Etiopia).

Revisi penanggalan

Ing era kenabian Muhammad, sistem pananggalan pra-Islam dipigunakaké. Ing taun ka-9 sawisé Hijrah, mudhun ayat 36-37 Surat At-Taubah, sing nglarang nambahaké dina (interkalasi) ing sistem penanggalan.

Panentuan Taun 1 Kalèndher Islam

Sawisé séda Muhammad, diusulaké kapan diwiwiti Taun 1 Kalèndher Islam. Ana sing ngusulaké taun kelairan Muhammad minangka awal patokan penanggalan Islam. Ana sing ngusulaké uga wiwitan pathokan penanggalan Islam arupa taun wafaté Muhammad.

Pungkasané, ing taun 638 M (17 H), khalifah Umar bin Khatab ngukuhaké wiwitan pathokan pananggalan Islam ya iku taun hijrahé Muhammad saka Mekkah menyang Madinah. Panentuan wiwitan pathokan iki diayahi sawisé ngilangaké kabèh wulan-wulan tambahan (interkalasi) sajeroning kalamangsa 9 taun. Tanggal 1 Muharam Taun 1 Hijriyah trep karo tanggal 16 Juli 622, lan tanggal iki dudu tanggal hijrahé Muhammad. Prastawa hijrahé Muhammad kadadéan wulan September 622. Dhokumèn paling tuwa sing migunakaké sistem Kalèndher Hijriyah ya iku papirus ing Mesir ing taun 22 H, PERF 558.

Tanggal-tanggal wigati

Tanggal-tanggal wigati sajeroning Pananggalan Hijriyah ya iku:

Hisab lan Rukyat

Rukyat iku aktivitas ngamati visibilitas hilal, ya iku ngamati penampakan rembulan sabit sing pisanan katon sawisé wulan anyar (ijtima). Rukyat bisa dilakukan nganggo mata wuda, utawa nganggo piranti bantu optik kaya teleskop. Yèn hilal katon, ing soré kasebut wis mlebu tanggal 1.

Déné hisab iku ngayahi pétungan kanggo nemtokaké posisi wulan sacara matematis lan astronomis. Hisab minangka piranti bantu kanggo meruhi kapan lan ing ngendi hilal (rembulan sabit pisanan sawisé wulan anyar) bisa katon. Hisab kerep diayahi kanggo mbantu sadurungé rukyat.

Panentuan awal wulan dadi signifikan kanggo wulan-wulan sing magepokan karo ibadah, kaya wulan Ramadan (ya iku umat Islam nglakoni pasa Ramadan sesasi suwéné), Syawal (ya iku umat Islam ngrayakaké Dina Riyaya Idul Fitri), sarta Dzulhijjah (ana tanggal sing magepokan karo ibadah Haji lan Dina Riyaya Idul Adha). Panentuan kapan hilal bisa katon, dadi motivasi umat Islam sajeroning babagan astronomi. Iki dadi salah siji panyurung saéngga Islam dadi salah siji pangembang awal ngèlmu astronomi minangka sains, sajabaning astrologi ing Abad Tengahan.

Béda karo Kalèndher Hijriyah sing murni migunakaké visibilitas rembulan (moon visibility) ing panentuan awal wulan (first month), kalèndher Jawa wis ngukuhaké cacahing dina sajeroning saben wulan.

Uga delengen

Pranala njaba

Sasi jroning kalèndher hijriyah

MuharramSafarRabiul awalRabiul akhirJumadil awalJumadil akhirRajabSya'banRamadhanSyawalDzulkaidahDzulhijjah