Kali Sindu: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: utamané → mligi (2), nduwèni → duwé, meter → mèter, biasa → biyasa
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Sajarah: éjaan, replaced: ditemokaké → tinemu (4)
Larik 103: Larik 103:
[[Gambar:Indus sites.png|thumb|200px|Situs arkéologi Lembah Indus.]]
[[Gambar:Indus sites.png|thumb|200px|Situs arkéologi Lembah Indus.]]
{{Main|Indus Valley Civilization|History of Sindh|Sajarah Punjab}}
{{Main|Indus Valley Civilization|History of Sindh|Sajarah Punjab}}
Situs ''[[Paleolithic]]'' wis ditemokaké ing [[Pothohar]], kanthi piranti saka watu [[Budaya Soan]].
Situs ''[[Paleolithic]]'' wis tinemu ing [[Pothohar]], kanthi piranti saka watu [[Budaya Soan]].
Ing [[Gandhara]] kuna, bukti anané manungsa guwa watara 15,000 taun kapungkur ditemokaké ing [[Mardan]].
Ing [[Gandhara]] kuna, bukti anané manungsa guwa watara 15,000 taun kapungkur tinemu ing [[Mardan]].
Kutha utama ing [[Peradaban Lembah Indus]], kaya [[Harappa]] lan [[Mohenjo-daro]], wis ana wiwit 3300 SM, lan makili tlatah kang dipanggoni akèh manungsa ing jaman kuna. Tlatah Peradaban Lembah Indus gumelar saka [[Balochistan (region)|Balochistan]] tekan[[Gujarat]], kanthi mandhuwur tekan darcon(?) saka wétané [[Kali Jhelum]] nganti [[Rupar]] ing laladan [[Sutlej]] bagéan ndhuwur. Papan padunungan ing pinggir pasisir gumelar wiwit saka [[Sutkagan Dor]] ing tapel wates karo [[nagara]] [[Iran]] nganti tekan [[Lothal]] ing Gujarat. Ana sawijining panggonan Indus sapinggiring [[Kali Oxus]] ing Shortughai ( [[Afghanistan]] lor) (Kenoyer 1998:96), lan panggonan Indus Alamgirpur ing Kali Hindon dumunung mung 28 km saka [[kutha]] [[Delhi]] (S.P. Gupta 1995:183). Nganti dina iki, luwih saka 1,052 kutha lan papan padunungan wis ditemokaké, mligi ing laladan [[Kali Ghaggar-Hakra]] lan anak-anak kaliné. Ing antara papan padunungan mau klebu kutha-kutha [[Harappa]] lan [[Mohenjo-daro]], uga [[Lothal]], [[Dholavira]], [[Ganeriwala]], lan [[Rakhigarhi]]. Amung 90-96 saka 800-an luwih panggonan Lembah Indus kang dimangertèni sing kasil ditemokaké ing sadawaning Kali Sindu lan anak-anak kaliné. [[Kali Sutlej]], kang saiki minangka anak kali saka Kali Sindu, ing jaman "Harappan" mili menyang [[Kali Ghaggar-Hakra]], ing laladan ilèn kang luwih akèh panggonan Harappan tinimbang kang ana ing sadawané Kali Sindu (S.P. Gupta 1995: 183).
Kutha utama ing [[Peradaban Lembah Indus]], kaya [[Harappa]] lan [[Mohenjo-daro]], wis ana wiwit 3300 SM, lan makili tlatah kang dipanggoni akèh manungsa ing jaman kuna. Tlatah Peradaban Lembah Indus gumelar saka [[Balochistan (region)|Balochistan]] tekan[[Gujarat]], kanthi mandhuwur tekan darcon(?) saka wétané [[Kali Jhelum]] nganti [[Rupar]] ing laladan [[Sutlej]] bagéan ndhuwur. Papan padunungan ing pinggir pasisir gumelar wiwit saka [[Sutkagan Dor]] ing tapel wates karo [[nagara]] [[Iran]] nganti tekan [[Lothal]] ing Gujarat. Ana sawijining panggonan Indus sapinggiring [[Kali Oxus]] ing Shortughai ( [[Afghanistan]] lor) (Kenoyer 1998:96), lan panggonan Indus Alamgirpur ing Kali Hindon dumunung mung 28 km saka [[kutha]] [[Delhi]] (S.P. Gupta 1995:183). Nganti dina iki, luwih saka 1,052 kutha lan papan padunungan wis tinemu, mligi ing laladan [[Kali Ghaggar-Hakra]] lan anak-anak kaliné. Ing antara papan padunungan mau klebu kutha-kutha [[Harappa]] lan [[Mohenjo-daro]], uga [[Lothal]], [[Dholavira]], [[Ganeriwala]], lan [[Rakhigarhi]]. Amung 90-96 saka 800-an luwih panggonan Lembah Indus kang dimangertèni sing kasil tinemu ing sadawaning Kali Sindu lan anak-anak kaliné. [[Kali Sutlej]], kang saiki minangka anak kali saka Kali Sindu, ing jaman "Harappan" mili menyang [[Kali Ghaggar-Hakra]], ing laladan ilèn kang luwih akèh panggonan Harappan tinimbang kang ana ing sadawané Kali Sindu (S.P. Gupta 1995: 183).
<!--
<!--
Most scholars believe that settlements of [[Gandhara grave culture]] of the early [[Indo-Aryans]] flourished in Gandhara from 1700 to 600 BC, when [[Mohenjo-daro]] and [[Harappa]] had already been abandoned.
Most scholars believe that settlements of [[Gandhara grave culture]] of the early [[Indo-Aryans]] flourished in Gandhara from 1700 to 600 BC, when [[Mohenjo-daro]] and [[Harappa]] had already been abandoned.

Révisi kala 8 Agustus 2017 04.51

Sindu
Sindh, Sindhu, Hindhu, Abasin, Sengge Chu, Yìndù
Countries China, India, Pakistan
States Kashmir, Punjab, Sindh
Source Confluence of the Sengge and Gar rivers
 - location Tibetan Plateau, Tibet, China
Mouth Sapta Sindhu
 - location Sindh, Pakistan
 - elevation 0 m (0 ft)
Length 3,200 km (2,000 mi) approx.
Basin 1,165,000 km2 (450,000 sq mi) approx.
Discharge for Arabian Sea
 - average Cithakan:Geobox2 unit/discharge approx.

Kali Sindu {Urdu: سندھ Sindh; Sindhi: سنڌو Sindhu; Punjabi (Shahmukhi: سندھ, Gurmukhi: ਸਿੰਧੂ) Sindhu; Hindi lan Sangsekerta: सिन्धु Sindhu; Pèrsin: Hindhuحندو ; Pashto: Abasin ّآباسن"Bapaké Kali-kali"; Tibetan: Sengge Chu "Kali Singa"; Cina: 印度 Yìndù; Yunani: Ινδός Indos} iku kali kang paling dawa lan wigati ing Pakistan. Kali iki minangka kang paling dawa lan nomer telu paling gedhé ing babagan iliné banyu saben taun, ing anak bawana India (Indian subcontinent). Wong Iggris biyasa njenengaké 'India' kanggo kabèh anak bawana, adhedhasar sebutan kali iki. Asal sumber kali iki ing dhataran Tibetan ing sacedhaké Tlaga Mansarovar. Kali Indus mili ngliwati dhistrik Ladakh ing Jammu & Kashmir lan laladan lor Pakistan, mili terus sabanjuré mangidul tumuju menyang Segara Arabia cedhak kutha pelabuhan Karachi. Dawané kali watara 3,180 kilometer (1,976 mil). Laladan kang digaringaké déning kali iki jembaré luwih saka 1,165,000 km2 (450,000 mil2). Ilèn banyu rata-rata watara 207 km3.

Miwiti saka panggonan kang dhuwur ing donya kanthi lèlèhan ès (glaciers), kali iki mènèhi warna tumrap ékosistem kang arupa alas kanthi hawa kang sedhengan, dhataran lan laladan kang gersang. Bebarengan karo kali Chenab, Ravi, Sutlej, Jhelum, Beas lan kali mati Sarasvati, kali Sindu maujud dadi delta Sapta Sindhu ("Kali Pitu") ing propinsi Sindh ing Pakistan. Kali iki duwé 20 anak kali utama.

Kali Sindu nyadiakaké sumber wigati banyu tumrap ékonomi Pakistan - mligi lumbung pangan {breadbasket) ya iku propinsi Punjab, kang dadi sumber wigati produk tetanèn ing Pakistan, lan Sindh. Tembung "Punjab" iku kombinasi saka tembung basa Pèrsi 'panj' (پنج) lima, lan 'āb' (آب) banyu, kang sacara harfiah dadi Lemah utawa tlatah limang kali. Lima kali kang dadi jenengé Punjab mau ya iku, kali Beas, Jhelum, Chenab, Ravi lan Sutlej. Kali iki uga ndhukung anané indhustri-industri gedhé lan cepakan banyu ngombé (potable water) ing Pakistan. Sumber utama banyu Kali Sindu ya iku dumunung ing Tibet; miwiti saka patemon antarané Kali Sengge lan Kali Gar kang mili saka pagunungan Nganglong Kangri lan Gangdise Shan. Sabanjuré Kali Sindu mili tumuju lor-kulon ngliwati Ladakh-Baltistan menyang Gilgit, ing kidulé pagunungan Karakoram. Jeram-jeram Shyok, Shigar lan Gilgit nggawa lèlèhan banyu ès menyang kali utama. Kali iki mbaka sethithik ménggok mangidul, metu saka pebukitan antarané Peshawar lan Rawalpindi. Kali Sindu ngliwati jurang-jurang kang gedhé banget, watara 4,500-5,200 mèter (15,000-17,000 feet) jeroné, cedhak pagunungan Nanga Parbat. Sabanjuré mili alon-alon ngliwati Hazara, lan digawé bendungan ing Wadhuk Tarbela. Kali Kabul nggabung marang kali iki ing cedhak Attock. Sisa rute kali iki menyang segara ya iku ngliwati dhataran ing tlatah Punjab lan Sind, lan iliné dadi alon-alon lan ménggak-mènggok. Kali iki nggabung karo Kali Panjnad ing Mithankot. Sawisé titik patemon iku, kali iki, sawijining wektu diarani Kali Satnad (sat = pitu, nadi = kali), awit kali mau saiki nggawa banyu saka Kali Kabul, Kali Sindu lan lima kali ing Punjab. Ngliwati Jamshoro, kali iki mungkasi ilèné ing sawijining delta gedhé ing sisih wétané Thatta.

Kali Sindu iku saka sethithik kali ing donya kang duwé arus pasang surut ombak (tidal bore). Sistem Kali Indus iku olèh sumber banyu saka salju lan lèlèhan ès (glacier) saka Karakoram, Hindu Kush lan pagunungan Himalaya ing Tibet, Kashmir lan Pakistan sisih lor. Ilèné kali uga ditentokaké déning mangsa - kurang banget banyuné jroning mangsa anyep winter, nanging banjir ing mangsa ketiga (monsoon), ya iku saka sasi Juli nganti September. Uga ana bukti yèn tansah nggèsèr ilèné wiwit jaman prasajarah - ya iku ménggok mangulon saka arah tumuju menyang Rann of Kutch.

Sajarah

Posisi Kali Sindhu ing Vedic India.
Barkas:Indus sites.png
Situs arkéologi Lembah Indus.

Situs Paleolithic wis tinemu ing Pothohar, kanthi piranti saka watu Budaya Soan. Ing Gandhara kuna, bukti anané manungsa guwa watara 15,000 taun kapungkur tinemu ing Mardan. Kutha utama ing Peradaban Lembah Indus, kaya Harappa lan Mohenjo-daro, wis ana wiwit 3300 SM, lan makili tlatah kang dipanggoni akèh manungsa ing jaman kuna. Tlatah Peradaban Lembah Indus gumelar saka Balochistan tekanGujarat, kanthi mandhuwur tekan darcon(?) saka wétané Kali Jhelum nganti Rupar ing laladan Sutlej bagéan ndhuwur. Papan padunungan ing pinggir pasisir gumelar wiwit saka Sutkagan Dor ing tapel wates karo nagara Iran nganti tekan Lothal ing Gujarat. Ana sawijining panggonan Indus sapinggiring Kali Oxus ing Shortughai ( Afghanistan lor) (Kenoyer 1998:96), lan panggonan Indus Alamgirpur ing Kali Hindon dumunung mung 28 km saka kutha Delhi (S.P. Gupta 1995:183). Nganti dina iki, luwih saka 1,052 kutha lan papan padunungan wis tinemu, mligi ing laladan Kali Ghaggar-Hakra lan anak-anak kaliné. Ing antara papan padunungan mau klebu kutha-kutha Harappa lan Mohenjo-daro, uga Lothal, Dholavira, Ganeriwala, lan Rakhigarhi. Amung 90-96 saka 800-an luwih panggonan Lembah Indus kang dimangertèni sing kasil tinemu ing sadawaning Kali Sindu lan anak-anak kaliné. Kali Sutlej, kang saiki minangka anak kali saka Kali Sindu, ing jaman "Harappan" mili menyang Kali Ghaggar-Hakra, ing laladan ilèn kang luwih akèh panggonan Harappan tinimbang kang ana ing sadawané Kali Sindu (S.P. Gupta 1995: 183).

Geografi

Patemon Kali Sindu lan Kali Zanskar, Ladakh, Kashmir.

Anak kali (Tributary)

Géologi

Kali Sindu ngisi dhasar muara (submarine fan) kang dumunung ing Segara Arabia, kang dadi endhapan blethok nomer loro paling gedhé ing donya, watara 5 yuta km3 material kang dilorod saka tlatah pagunungan. Studi bab endhapan ing kali nuduhaké yèn gunung-gunung Karakoram ing Pakistan lor minangka sumber utama material endhapan, lan pagunungan Himalaya nomer panyumbang loro, akèh-akèhé liwat ilèn kali-kali ing Punjab (ya iku, Ravi, Jhelum, Chenab lan Sutlej). Analisis sedimèn saka Segara Arabia déning ahli géologi segara Peter Clift lan Jerzy Blusztajn nuduhaké yèn sadurungé limang yuta taun kapungkur Kali Sindu ora kahubung karo Kali-kali Punjab kang mili mangétan tumuju menyang Kali Gangga. Naskah sadurungé, uga déning Peter Clift, nuduhaké yèn wedhi lan uyah saka Tibet kulon tekan Segara Arabia wiwit 45 yuta taun kapungkur, nuduhaké ananing Kali Sidu kuna wektu iku.

Rujukan

  • Dhomain publik Artikel iki ngamot tèks saka sawijining babaran kang sapréné ana ing dhomain publikChisholm, Hugh, èd. (1911). Encyclopædia Britannica (ing basa Inggris) (édhisi ka-11). Cambridge University Press. {{cite encyclopedia}}: Missing or empty |title= (pitulung)
  • World Atlas, Millennium Edition, pg 265.
  • Jean Fairley, "The Lion River", Karachi, 1978
  • dominique Perkins.com 176

Uga delengen

Pranala njaba