Warna (Hindu): Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan

Salarik

Révisi kala 25 Juli 2017 14.58

Wonten ing agama Hindhu, ukara Kasta dipunsebut kanthi Warna (Sanskerta: वर्ण; varṇa). Urat tembung "Warna" kapendhet saking basa Sanskerta "vrn" ingkang ngemu teges "milih". wonten ing ajaran agama Hindhu, status manungsa wonten ing masarakat dipunpendhet saking pedamelanipun. Wonten ing konsep kasebut dipungambaraken éwadéné manungsa punika lair wonten ing kulawarga Sudra (budak) utawi Waisya (dagang), yèn piyambakipun sregep wonten ing babagan rohani saéngga dados pandhita, piyambakipun gadhah hak nyandhang status Brahmana. Saéngga, status manungsa wonten ing sajeroning masarakat punika boten saking piyambakipun lair ananging sabibaripun nglampahi pedamelan tartamtu.^[1]

Wonten ing tradisi Hindhu, manawi satunggal tiyang ahli wonten ing babagan kerohanian, piyambakipun nyandhang status Brahmana. Bilih satunggal tiyang ahli utawi nindakaken pedamelan wonten ing babagan administrasi pamerentahan utawi nyandhang gelar minangka punggawa utawi prajurit nagara, piyambakipun nyandhang status Ksatriya. Manawi satunggal tiyang ahli babagan dedagangan uatwi niaga, tetanèn, sarta pakaryan sanesipun ingkang gegayutan kaliyan niaga, arta, piyambakipun nyandhang status Waisya. Manawi satunggaling tiyang nindakaken pakaryan minangka pembantu saking tigang status kasebut (Brahmana, Ksatriya, Waisya), piyambakipun nyandhang status minangka kasta Sudra.^[2]

Warna ingkang utama

Brahmana

Brahmana minangka golongan pandhita saha rohaniwan wonten ing sawijining masarakat, saéngga golongan kasebut minangka golongan ingkang paling dipunhurmati. Wonten ing ajaran Warna, tiyang ingkang nyandhang gelar Brahmana amargi keahlianipun wonten ing babagan pengetahuan agama. Saengga, status minangka Brahmana boten dipunangsal saking lair. Status Brahmana dipunangsal kanthi nindakaken ajaran agama kanthi tumemen dumugi tiyang punika layak dipunsebut rohaniawan.^[3]

Ksatriya

Ksatriya minangka golongan para bangsawan ingkang tumemen babagan pamerentahan utawi administrasi nagara. Ksatriya ugi minangka golongan para ksatriya utawi para Raja ingkang ahli babagan militèr saha pinter migunakaken senjata. Kuwajiban golongan Ksatriya inggih punika ngayomi golongan Brahmana, Waisya, saha Sudra. Manawi golongan Ksatriya nindakaken kuwajibanipun kanthi leres, piyambakipun badhé angsal berkah saha pandonga saking golongan Brahmana, Waisya, sarta Sudra.^[2]

Waisya

Waisya minangka golongan para pedagang, tani, nelayan, sarta pakryan sanesipun ingkang kalebet babagan niaga utawi sadaya pedamelan ingkang ngurus sadaya babagan ingkang asipat material, kadosta pangan, sandhang, papan, lsp. Kuwajibanipun inggih punika nyekapi kabetahan pokok (sandhang, pangan, papan) golongan Brahmana, Ksatriya, sarta Sudra.^[2]

Sudra

Sudra minangka golongan para pembantu ingkang mbiyantu Brahmana, Kshatriya, saha Waisya supados pakaryanipun saged lumampah. Wonten ing filsafat Hindhu, tanpa golongan Sudra, kuwajiban tigang kasta boten saged dipunadani kanthi seimbang saha sami – sami paring kontribusi.^[2]

Sistem makarya

Caturwarna nuntun satunggaling tiyang supados nglaksanakaken kuwajibanipun kanthi saé. Golongan Brahmana dipunwajibkaken kanggé nyukani pengetahuan rohani dhumateng golongan Ksatriya, Waisya, saha Sudra. Golongan Ksatriya dipunwajibkaken supados mgayomi golongan Brahmana, Waisya, saha Sudra. Golongan Waisya dipunwajibkan supados nyekapi kabetahan material golongan Brahmana, Ksatriya, saha Sudra. Déné golongan Sudra dipunwajibkan mbiyantu golongan Brahmana, Ksatriya, saha Waisya supados kuwajibanipun sadaya golongan saged dipunlaksanakaken kanthi saé.^[1]

Sekawan golongan kasebut (Brahmana, Ksatriya, Waisya, Sudra) sami mbiyantu saha sami nyekapi sadayanipun supados saged kacekapan kanthi saé. Wonten ing sistem Caturwarna, babagan hak boten dipunandharaken amargi hak punika dipunangsal kanthi otomatis. Hak boten dipuntampi manawi sekawan golongan boten sami mbiyantu.Sekawan golongan dipunanjuraken supados sami mbiyantu saéngga saged nampi hak.Wonten ing sistem Caturwarna wonten sawijining siklus "maringi saha dipunparingi" manawi sekawan golongan sami netepi kuwajibanipun.^[1]

Amargi status satunggal tiyang boten saged dipungpirsani nalika lair, saéngga statusipun saged punewahi. Hal kasebut kadadéan manawi tiyang punika boten netepi kuwajibanipun kanthi status ingkang dipunsandhang. Tiyang ingkang lair wonten ing kulawarga Brahmana saged dados Sudra manawi tiyang kasebut boten gadhah wawasan rohani ingkang jembar, saha ugi boten layak dados pandhita. Mekaten ugi tiyang ingkang lair wonten ing golongan Sudra saged dados Brahmana amargi piyambakipun gadhah pengetahuan ingkang jembar babagan kerohanian saha layak dados pandhita.^[1]

Penyimpangan

Kathah tiyang ingklang nganggep Caturwarna sami kaliyan Kasta ingkang maringi tiyang sawijining status wonten ing masarakat nalika lair. Ananging wonten ing kasunyatanipun, status wonten ing sistem Warna dipunangsal sabibaripun tiyang punika nindakaken sawijining pakaryan tartamtu. Sistem Warna ugi dipunanggep mbentenaken kedhudhukan tiyang. Ananging wonten ing ajaranipun, sistem Warna kepenging supados tiyang netepi kuwajiibanipun kanthi temen.^[4] Asring tiyang ingkang lair ing kulawarga ingkang gadhah status sosial ingkang inggil saha ndamel putranipun ngroas seneng dhumateng status sosial tinimbang nindakaken kuwajibanipun. Sistem Warna ngajaraken tiyang supados boten ngagungaken status sosialipun, ananging dipunsuwun saged nindakaken kuwajibanipun kanthi status ingkang dipunsandhang saking lair, ananging saking keahlianipun. Saengga, dipuntuntut langkung tanggel jawab kanthi status ingkang dipunsandhang.^[1] Wonten ing Indonésia (mliginipun wonten tlatah Bali) piyambak kadadéan salah paham tumrap sistem Catur Warna. Catur Warna kedah dipunpisahaken saking pangerten kasta. Pamanggih kasebut dipunngendikakaken déning Drs. I Gusti Agung Gde Putera, nalika punika Dekan Fakultas Agama dan Kebudayaan Institut Hindhu Dharma Denpasar nalika rapat Desa Adat se-kabupaten Badung taun 1974. Gde Putera ingkang sapunika Dirjen Bimas Hindhu dan Buda Departemen Agama nedahaken^[5]:

Cathetan suku

↑ ^a ^b ^c ^d ^e I Ketut Sukartha, dkk. (2003). Agama Hindu untuk SLTP Kelas 3ISBN 979-571-020 6 (jilid 1). Denpasar: Penerbit Ganeca Exact.
↑ ^a ^b ^c ^d Dharam Vir Singh (Alih Basa Déning I. G. A. Dewi Paramitha, S. S. (2006). Hinduisme Sebuah PengantarISBN 978-979-722-399-1. Surabaya: Penerbit Paramita.
↑ [1]
↑ [2]
↑ Sebuah Kutipan dari buku "Kasta dalam Hindu – kesalahpahaman berabad-abad". Oleh: Ketut Wiana dan Raka Santeri

Pranala njaba

Ketut Wiana dan Raka Santeri, Kasta dalam Hindu – kesalahpahaman selama berabad-abad. Penerbit: Yayasan Dharma Naradha. ISBN 979-8357-03-5
I Gusti Agung Oka, Slokantara. Penerbit: Hanumān Sakti, Jakarta.

[buku_1-1] I Ketut Sukartha, dkk. (2003). Agama Hindu untuk SLTP Kelas 3ISBN 979-571-020 6 (jilid 1). Denpasar: Penerbit Ganeca Exact.

[buku_2-2] Dharam Vir Singh (Alih Basa Déning I. G. A. Dewi Paramitha, S. S. (2006). Hinduisme Sebuah PengantarISBN 978-979-722-399-1. Surabaya: Penerbit Paramita.

[3] [1]

[4] [2]

[5] Sebuah Kutipan dari buku "Kasta dalam Hindu – kesalahpahaman berabad-abad". Oleh: Ketut Wiana dan Raka Santeri

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Larik 1: / Larik 1: @@
-[[Gambar:Simbol Hindu.jpg|thumb|Simbol Hindhu]]
+[[Gambar:Simbol Hindu.jpg|thumb|Simbul Hindhu]]
-Wonten ing [[agama]] [[Hindhu]], ukara [[Kasta]] dipunsebut kanthi '''Warna''' ([[Sanskerta]]: वर्ण; varṇa). Urat tembung "Warna" kapendhet saking basa [[Sanskerta]] "vrn" ingkang ngemu teges "milih". wonten ing ajaran [[agama]] [[Hindhu]], status manungsa wonten ing masarakat dipunpendhet saking pedamelanipun. Wonten ing konsep kasebut dipungambaraken éwadéné manungsa punika lair wonten ing kulawarga [[Sudra]] (budak) utawi [[Waisya]] (dagang), yèn piyambakipun sregep wonten ing babagan rohani saéngga dados pandhita, piyambakipun gadhah hak nyandhang status [[Brahmana]]. Saéngga, status manungsa wonten ing sajroning masarakat punika boten saking piyambakipun lair ananging sabibaripun nglampahi pedamelan tartamtu.<ref name="buku 1">I Ketut Sukartha, dkk. (2003). ''Agama Hindu untuk SLTP Kelas 3''[[ISBN 979-571-020 6 (jilid 1)]]. Denpasar: Penerbit Ganeca Exact.</ref>
+Wonten ing [[agama]] [[Hindhu]], ukara [[Kasta]] dipunsebut kanthi '''Warna''' ([[Sanskerta]]: वर्ण; varṇa). Urat tembung "Warna" kapendhet saking basa [[Sanskerta]] "vrn" ingkang ngemu teges "milih". wonten ing ajaran [[agama]] [[Hindhu]], status manungsa wonten ing masarakat dipunpendhet saking pedamelanipun. Wonten ing konsep kasebut dipungambaraken éwadéné manungsa punika lair wonten ing kulawarga [[Sudra]] (budak) utawi [[Waisya]] (dagang), yèn piyambakipun sregep wonten ing babagan rohani saéngga dados pandhita, piyambakipun gadhah hak nyandhang status [[Brahmana]]. Saéngga, status manungsa wonten ing sajeroning masarakat punika boten saking piyambakipun lair ananging sabibaripun nglampahi pedamelan tartamtu.<ref name="buku 1">I Ketut Sukartha, dkk. (2003). ''Agama Hindu untuk SLTP Kelas 3''[[ISBN 979-571-020 6 (jilid 1)]]. Denpasar: Penerbit Ganeca Exact.</ref>
-Wonten ing tradisi [[Hindhu]], menawi satunggal tiyang ahli wonten ing babagan kerohanian, piyambakipun nyandhang status [[Brahmana]]. Bilih satunggal tiyang ahli utawi nindakaken pedamelan wonten ing babagan administrasi pamerentahan utawi nyandhang gelar minangka pegawé utawi prajurit nagara, piyambakipun nyandhang status [[Ksatriya]]. Menawi satunggal tiyang ahli babagan dedagangan uatwi niaga, tetanen, sarta pakaryan sanesipun ingkang gegayutan kaliyan niaga, arta, piyambakipun nyandhang status [[Waisya]]. Menawi satunggaling tiyang nindakaken pakaryan minangka pembantu saking tigang status kasebut (Brahmana, Ksatriya, Waisya), piyambakipun nyandhang status minangka kasta [[Sudra]].<ref name="buku 2">Dharam Vir Singh (Alih Basa Déning I. G. A. Dewi Paramitha, S. S. (2006). ''Hinduisme Sebuah Pengantar''[[ISBN 978-979-722-399-1]]. Surabaya: Penerbit Paramita.</ref>
+Wonten ing tradisi [[Hindhu]], manawi satunggal tiyang ahli wonten ing babagan kerohanian, piyambakipun nyandhang status [[Brahmana]]. Bilih satunggal tiyang ahli utawi nindakaken pedamelan wonten ing babagan administrasi pamerentahan utawi nyandhang gelar minangka punggawa utawi prajurit nagara, piyambakipun nyandhang status [[Ksatriya]]. Manawi satunggal tiyang ahli babagan dedagangan uatwi niaga, tetanèn, sarta pakaryan sanesipun ingkang gegayutan kaliyan niaga, arta, piyambakipun nyandhang status [[Waisya]]. Manawi satunggaling tiyang nindakaken pakaryan minangka pembantu saking tigang status kasebut (Brahmana, Ksatriya, Waisya), piyambakipun nyandhang status minangka kasta [[Sudra]].<ref name="buku 2">Dharam Vir Singh (Alih Basa Déning I. G. A. Dewi Paramitha, S. S. (2006). ''Hinduisme Sebuah Pengantar''[[ISBN 978-979-722-399-1]]. Surabaya: Penerbit Paramita.</ref>
 == Warna ingkang utama ==
 === Brahmana ===
-[[Brahmana]] minangka golongan [[pendeta]] saha rohaniwan wonten ing sawijining masarakat, saéngga golongan kasebut minangka golongan ingkang paling dipunhurmati. Wonten ing ajaran Warna, tiyang ingkang nyandhang gelar Brahmana amargi keahlianipun wonten ing babagan pengetahuan [[agama]]. Saengga, status minangka Brahmana boten dipunangsal saking lair. Status Brahmana dipunangsal kanthi nindakaken ajaran [[agama]] kanthi tumemen dumugi tiyang punika layak dipunsebut rohaniawan.<ref>[http://www.kamusbesar.com/52578/kasta-brahmana]</ref>
+[[Brahmana]] minangka golongan [[pandhita]] saha rohaniwan wonten ing sawijining masarakat, saéngga golongan kasebut minangka golongan ingkang paling dipunhurmati. Wonten ing ajaran Warna, tiyang ingkang nyandhang gelar Brahmana amargi keahlianipun wonten ing babagan pengetahuan [[agama]]. Saengga, status minangka Brahmana boten dipunangsal saking lair. Status Brahmana dipunangsal kanthi nindakaken ajaran [[agama]] kanthi tumemen dumugi tiyang punika layak dipunsebut rohaniawan.<ref>[http://www.kamusbesar.com/52578/kasta-brahmana]</ref>
 === Ksatriya ===
-[[Ksatriya]] minangka golongan para bangsawan ingkang tumemen babagan pamerentahan utawi administrasi nagara. Ksatriya ugi minangka golongan para ksatriya utawi para [[monarki|Raja]] ingkang ahli babagan [[militèr]] saha pinter migunakaken [[senjata]]. Kuwajiban golongan Ksatriya inggih punika ngayomi golongan [[Brahmana]], [[Waisya]], saha [[Sudra]]. Menawi golongan Ksatriya nindakaken kuwajibanipun kanthi leres, piyambakipun badhé angsal berkah saha pandonga saking golongan Brahmana, Waisya, sarta Sudra.<ref name="buku 2"/>
+[[Ksatriya]] minangka golongan para bangsawan ingkang tumemen babagan pamerentahan utawi administrasi nagara. Ksatriya ugi minangka golongan para ksatriya utawi para [[monarki|Raja]] ingkang ahli babagan [[militèr]] saha pinter migunakaken [[senjata]]. Kuwajiban golongan Ksatriya inggih punika ngayomi golongan [[Brahmana]], [[Waisya]], saha [[Sudra]]. Manawi golongan Ksatriya nindakaken kuwajibanipun kanthi leres, piyambakipun badhé angsal berkah saha pandonga saking golongan Brahmana, Waisya, sarta Sudra.<ref name="buku 2"/>
 === Waisya ===
-[[Waisya]] minangka golongan para [[pedagang]], [[petani]], [[nelayan]], sarta pakryan sanesipun ingkang kalebet babagan niaga utawi sadaya pedamelan ingkang ngurus sadaya babagan ingkang asipat [[material]], kadosta pangan, sandhang, papan, lsp. Kuwajibanipun inggih punika nyekapi kabetahan pokok (sandhang, pangan, papan) golongan Brahmana, Ksatriya, sarta Sudra.<ref name="buku 2"/>
+[[Waisya]] minangka golongan para [[pedagang]], [[tani]], [[nelayan]], sarta pakryan sanesipun ingkang kalebet babagan niaga utawi sadaya pedamelan ingkang ngurus sadaya babagan ingkang asipat [[material]], kadosta pangan, sandhang, papan, lsp. Kuwajibanipun inggih punika nyekapi kabetahan pokok (sandhang, pangan, papan) golongan Brahmana, Ksatriya, sarta Sudra.<ref name="buku 2"/>
 === Sudra ===
@@ Larik 22: / Larik 22: @@
 [[Sudra]] minangka golongan para pembantu ingkang mbiyantu [[Brahmana]], [[Kshatriya]], saha [[Waisya]] supados pakaryanipun saged lumampah. Wonten ing filsafat [[Hindhu]], tanpa golongan Sudra, kuwajiban tigang kasta boten saged dipunadani kanthi seimbang saha sami – sami paring kontribusi.<ref name="buku 2"/>
-== Sistem kerja ==
+== Sistem makarya ==
-Caturwarna nuntun satunggaling tiyang supados nglaksanakaken kuwajibanipun kanthi saé. Golongan [[Brahmana]] dipunwajibkaken kanggé nyukani pengetahuan rohani dhumateng golongan Ksatriya, Waisya, saha Sudra. Golongan [[Ksatriya]] dipunwajibkaken supados mgayomi golongan Brahmana, Waisya, saha Sudra. Golongan [[Waisya]] dipunwajibkan supados nyekapi kabetahan material golongan Brahmana, Ksatriya, saha Sudra. Dene golongan [[Sudra]] dipunwajibkan mbiyantu golongan Brahmana, Ksatriya, saha Waisya supados kuwajibanipun sadaya golongan saged dipunlaksanakaken kanthi saé.<ref name="buku 1"/>
+Caturwarna nuntun satunggaling tiyang supados nglaksanakaken kuwajibanipun kanthi saé. Golongan [[Brahmana]] dipunwajibkaken kanggé nyukani pengetahuan rohani dhumateng golongan Ksatriya, Waisya, saha Sudra. Golongan [[Ksatriya]] dipunwajibkaken supados mgayomi golongan Brahmana, Waisya, saha Sudra. Golongan [[Waisya]] dipunwajibkan supados nyekapi kabetahan material golongan Brahmana, Ksatriya, saha Sudra. Déné golongan [[Sudra]] dipunwajibkan mbiyantu golongan Brahmana, Ksatriya, saha Waisya supados kuwajibanipun sadaya golongan saged dipunlaksanakaken kanthi saé.<ref name="buku 1"/>
-Sekawan golongan kasebut ([[Brahmana]], [[Ksatriya]], [[Waisya]], [[Sudra]]) sami mbiyantu saha sami nyekapi sadayanipun supados saged kacekapan kanthi saé. Wonten ing sistem Caturwarna, babagan hak boten dipunandharaken amargi hak punika dipunangsal kanthi otomatis. Hak boten dipuntampi menawi sekawan golongan boten sami mbiyantu.Sekawan golongan dipunanjuraken supados sami mbiyantu saéngga saged nampi hak.Wonten ing sistem Caturwarna wonten sawijining siklus "maringi saha dipunparingi" menawi sekawan golongan sami netepi kuwajibanipun.<ref name="buku 1"/>
+Sekawan golongan kasebut ([[Brahmana]], [[Ksatriya]], [[Waisya]], [[Sudra]]) sami mbiyantu saha sami nyekapi sadayanipun supados saged kacekapan kanthi saé. Wonten ing sistem Caturwarna, babagan hak boten dipunandharaken amargi hak punika dipunangsal kanthi otomatis. Hak boten dipuntampi manawi sekawan golongan boten sami mbiyantu.Sekawan golongan dipunanjuraken supados sami mbiyantu saéngga saged nampi hak.Wonten ing sistem Caturwarna wonten sawijining siklus "maringi saha dipunparingi" manawi sekawan golongan sami netepi kuwajibanipun.<ref name="buku 1"/>
-Amargi status satunggal tiyang boten saged dipungpirsani nalika lair, saéngga statusipun saged punewahi. Hal kasebut kadadean menawi tiyang punika boten netepi kuwajibanipun kanthi status ingkang dipunsandhang. Tiyang ingkang lair wonten ing kulawarga [[Brahmana]] saged dados [[Sudra]] menawi tiyang kasebut boten gadhah wawasan rohani ingkang jembar, saha ugi boten layak dados pendeta. Mekaten ugi tiyang ingkang lair wonten ing golongan [[Sudra]] saged dados [[Brahmana]] amargi piyambakipun gadhah pengetahuan ingkang jembar babagan kerohanian saha layak dados [[pendeta]].<ref name="buku 1"/>
+Amargi status satunggal tiyang boten saged dipungpirsani nalika lair, saéngga statusipun saged punewahi. Hal kasebut kadadéan manawi tiyang punika boten netepi kuwajibanipun kanthi status ingkang dipunsandhang. Tiyang ingkang lair wonten ing kulawarga [[Brahmana]] saged dados [[Sudra]] manawi tiyang kasebut boten gadhah wawasan rohani ingkang jembar, saha ugi boten layak dados pandhita. Mekaten ugi tiyang ingkang lair wonten ing golongan [[Sudra]] saged dados [[Brahmana]] amargi piyambakipun gadhah pengetahuan ingkang jembar babagan kerohanian saha layak dados [[pandhita]].<ref name="buku 1"/>
 == Penyimpangan ==
@@ Larik 34: / Larik 34: @@
 Kathah tiyang ingklang nganggep Caturwarna sami kaliyan [[Kasta]] ingkang maringi tiyang sawijining status wonten ing masarakat nalika lair. Ananging wonten ing kasunyatanipun, status wonten ing sistem Warna dipunangsal sabibaripun tiyang punika nindakaken sawijining pakaryan tartamtu. Sistem Warna ugi dipunanggep mbentenaken kedhudhukan tiyang. Ananging wonten ing ajaranipun, sistem Warna kepenging supados tiyang netepi kuwajiibanipun kanthi temen.<ref>[http://sosbud.kompasiana.com/2011/05/15/kasta-era-sekarang/]</ref>
 Asring tiyang ingkang lair ing kulawarga ingkang gadhah status sosial ingkang inggil saha ndamel putranipun ngroas seneng dhumateng status sosial tinimbang nindakaken kuwajibanipun. Sistem Warna ngajaraken tiyang supados boten ngagungaken status sosialipun, ananging dipunsuwun saged nindakaken kuwajibanipun kanthi status ingkang dipunsandhang saking lair, ananging saking keahlianipun. Saengga, dipuntuntut langkung tanggel jawab kanthi status ingkang dipunsandhang.<ref name="buku 1"/>
-Wonten ing [[Indonesia]] (mliginipun wonten tlatah [[Bali]]) piyambak kadadean salah paham tumrap sistem Catur Warna. Catur Warna kedah dipunpisahaken saking pangerten kasta. Pamanggih kasebut dipunngendikakaken déning Drs. I Gusti Agung Gde Putera, nalika punika Dekan Fakultas Agama dan Kebudayaan Institut Hindhu Dharma Denpasar nalika rapat Desa Adat se-kabupaten Badung taun 1974. Gde Putera ingkang sapunika Dirjen Bimas Hindhu dan Buda Departemen Agama nedahaken<ref>Sebuah Kutipan dari buku "Kasta dalam Hindu – kesalahpahaman berabad-abad". Oleh: Ketut Wiana dan Raka Santeri</ref>:
+Wonten ing [[Indonésia]] (mliginipun wonten tlatah [[Bali]]) piyambak kadadéan salah paham tumrap sistem Catur Warna. Catur Warna kedah dipunpisahaken saking pangerten kasta. Pamanggih kasebut dipunngendikakaken déning Drs. I Gusti Agung Gde Putera, nalika punika Dekan Fakultas Agama dan Kebudayaan Institut Hindhu Dharma Denpasar nalika rapat Desa Adat se-kabupaten Badung taun 1974. Gde Putera ingkang sapunika Dirjen Bimas Hindhu dan Buda Departemen Agama nedahaken<ref>Sebuah Kutipan dari buku "Kasta dalam Hindu – kesalahpahaman berabad-abad". Oleh: Ketut Wiana dan Raka Santeri</ref>:
 == Cathetan suku ==