Piyul: Béda antara owahan

**Piyul**
Piranti musik senar
Klasifikasi	Piranti musik senar (digesek)
Klasifikasi Hornbostel–Sachs	321.322-71
Jangka
Instrumèn kagandhèng
	Kulawarga biola (viola, cello); Kulawarga viol (kalebu double bass);
Pemusik
	Dhaptar pamain biola;

Luru sajarah

← Besutan sadurungé Besutan sawisé →

Konten dihapus Konten ditambahkan

VisualTèks wiki

Salarik

Révisi kala 18 Juli 2017 10.45

Piyul ya iku piranti musik kelompok violin kang kasusun saka piyul cilik (biola kecil), piyul madya (biola menengah), piyul gedhé (biola besar) lan piyul bass (biola bass).^[1] Piyul diunèkaké kanthi cara digèsèk.^[1]

Sujarah

Miturut cathetan \bkuna\b bangsa Aria ing India, Raja Ravana saka nagari Sri Lanka nyiptakaké sawijiningé piranti musik kang nganggo senar-busur kang diarani Ravanastron, 5000 taun kepungkur. Nalika abad 1, Ravanastron nyebar nganti tekan Afghanistan lan Pèrsi. Nalika jaman karajan Tokharistan ing Afghanistan, wujudé Ravanastron malih dadi wujud Pipa (piranti musik petik saka Tiongkok), papan ndhuwure rata, gegere asalé saka kayu wutuh kang diukir cekung, rada alus titi larase lan resonansine rada gedhé. Nalika abad 7, ravanastron nyebar nganti Arab lan nalika jaman Islam ravanastron jenengé malih dadi Rebab.^[1]

Piyul kang wujudé kaya saiki (moderen) diwiwiti saka nagara Italia, pase ing Italia lor nalika abad ka-16, ing kutha plabuhan Venice lan Genoa kang dadi dalan tumuju Asia Tengah lewat dalan lor.

Wujudé piyul kang modhèrn wis kena prabawa saka piranti-piranti musik, utamané saka nagara-nagara Arab.^[2] Ana telung werna piranti musik kang dianggep dadi bibite piyul, ya iku rebec, vielle (piyul abad Renaisans), lan lira da braccio. Salah siji carita perkara piyul, kalebu kepriye carane nyetel, ana ing Epitome musical karangane Jambe de Fer, kang diterbitake ing Lyon nalika taun 1556.^[3] Saya suwé piyul nyebar ing Éropah.

Piyul kang paling tuwa ditemokaké migunakaké patang senar, kaya piyul modhèrn kang digawé déning Andrea Amati nalika taun 1555. Piyul kang mung nggunakaké telung senar diarani violetta. Piyul jaman biyèn rikat banget anggoné misuwur, amarga gampang dikenal déning para bangsawan lan para pamusik ing dalan, utawa pengamèn. Kasunyatan, raja Prancis Charles IX ngutus Amati kanggo gawé 24 piyul nalika taun 1560. Piyul paling tuwa kang ana nganti saiki iku saka 24 piyul kang digawé déning Charles IX, lan diwènèhi jeneng "Charles IX", digawé ing Cremona taun 1560.^[4] Pyul jaman Renaisans kang paling apik amarga ana ukirané ya iku Gasparo da Salò (1574) kang dinduwèni Ferdinand II, Adhipati Agung Austria, banjur wiwit 1841, piyul iku musuwur karo virtuoso Norwegia Ole Bull, kang nggunakak piyul iku nganti patang puluh taun lan èwunan pentas. Saiki piyul kasebut disimpen ana ing Vestlandske Kustindustrimuséum ing Bergen, Norwegia.The Messia utawa Le Messie (uga dikenal minangka Salabue) kang digawé déning Antonio Stradivari nalika taun 1716 durung tau digunakaké. Piyul kasebut ana ing Musiyum Ashmolean ing Oxford.^[5]

Abad ka-18, piyul digawé béda banget karo sadurungé, utamane ing ukuran dawa lan pojok ing gulu piyul. Wujud kang saiki dadi standar wujud piyul sadonya. Bedane wujud piyul jaman biyèn lan saiki ndadekake suwara kang kabentuk uga béda , nanging sing dianggo pathokan utawa standar wujud piyul ya iku wujud piyul kang saiki.^[6]

Nganti saiki piranti musik kang digawé déning Stradivari lan Guarneri del Gesù, dadi piranti musik kang dadi incceran déning para kolektor utawa pandhemen lan pamusik piyul. Paling dhuwur rega piyul kang digawé Stradivari nganti AS $3.544.000 ing lélang nalika tanggal 16 Mei 2006. Kabèh piyul duwé jeneng kang béda karo loyané, piyul kang paling larang Stradivari duwé jeneng Hammer (menthik) kang digawé taun 1707.^[7]

Bageyan Piyul

Piyul iku kaperang saka pirang-pirang bagéyan, kaya ta; awak piyul, gulon piyul, jembatan piyul, papan driji, senar, lan werna-werna piranti kang nyengkuyung nalika pyul digunakaké. Piranti kasebut kaya ta pasak kanggo nyetel kanggo saben senar, buntut piyul kanggo nyangga senar, pin lan tali kanggo nahan buntut piyul, lan werna-werna piranti kanggo nyetèl ing buntut piyul yèn diperlokaké, ditambah manèh piranti kanggo nyangga janggut.

Awak piyul kapérang saka rong papan suwara kang mlengung kang digandhengake déning kayu kang diarani iga piyul kang ditèmpèlaké nganggo lém kéwan, lém kulit kéwan, utawa resin. Iga piyul kapérang saka papat sudhut, bageyan ngisor, lan garis tipis kang diarani lapisan njero, kang mbiyantu nahan lekukan ing iga piyul, lan bisa uga kanggo ngambakake papan kanggo lem. Dideleng saka ngarep lan buri, wujudé awak piyul kaya wujudé jam pasir. Rong lekukan kaya aksara C ing kiwa tengene nggawé ruwangan kanggo busur piyul obah.

Umumé bagéyan dhuwur piyul digaw saka kayu spurce, kaya kayu cemara, kang diukir nganti wujudé simetris lan diwènèhi bolongan suwara loro (utawa bolongan -F, dijenengi bolongan-F amarga wujudé kaya aksara F). Bolongan suwara kasebut mebawani marang suwarané piyul, lan uga minangka bolongan kanggo ambegan piyul nalika hawa beresonansi ing jeroné. Ing pinggir papan iki digawé lekukan garis kang diarni purfling, garis iki kanggo ngalangi senthèt saka pinggir. Purfling palsu kang dicat ing papan piyul biyasané dadi pratandha yèn kuwalitas pyul iku èlèk. Balok cilik dipasang ing sadhuwuré papan piyul, dhuwure padha karo sadhuwuré jembatan piyul, kanggo nambahi bobot papan dhuwuré piyul.

Bagéyan mburi lan pinggir piyul digawé saka kayu mapel, biyasa dipilih kang aluré padha. Bagéyan mburi piyul umumé digawé saka kayu wutuh kang diukir kanthi simetris utawa padha. Bagéyan iki uga asring dibentuk purfling sanajan ora pati ana prabawa marang piyul. Ing piyul antik kadhang diwènèhi cèt lan tulisan tangan minangka gantiné purfling ing bagéyan buri. Ana bagéyan kang mblendhuk, setengah bunder kang ana ing bagéyan kang cedhak karo gulu piyul kanggo nambahi panggonan kanggo ngelèm . Blendhukan kasebut wigati kanggo sembungan gulu piyul lan awak piyul, nanging nalika ngukur dawané piyul, bagéyan iki ora diitung.

Gulu piyul biasane digawwe saka kayu mapel kang padha karo bageyan buri lan pinggir awak piyul. Ing gulu piyul ana papan driji kang digawé saka kayu eboni utawa kayu liya kang dicat ireng. Kayu eboni asring dipilih déning tukangh gawé piyul amarga kayune atos, lan awet. Piyul kang tuwa digawé saka kayu mapel kanggo papan driji lan dipernis karo kayu eboni. Ing papan driji kang dhuwur ana garis kayu kang mbendul, asring kayu eboni utawa kayu gadhing kang diarani sadel dhuwur. Blendhukan iki digunakaké kanggo jembatan landésan senar, kaya jembatan piyul kang digunakaké kanggo kaperluan kaya awake piyul.

Jembatan piyul diukir kanthi ati-ati saka kayu mapel lan duwé guna dhewe-dhewe, lengkungan ndhuwur kanggo nahan senar nalika ing tingkat tartemtu saka papan driji kang bentuke mlengkung supaya bisa digesek dhewe-dhewe (utawa bebarengan) lan dadi papan kanggo ngeterake getaran suwara saka senar tumuju awak piyul. Jembatan iki saweise dipasang uga bisa diobahke kangggo nyetel suwara piyul.

Bageyan buntut piyul iku panggonan pucuk ngisor senar kang diselipke ing jerone patang bolongan. Asring uga ing senar E diwenehi penyetel tambahan kanggo nggampangake anggone nyetel, nanging kanggo senar liyané uga bisa ditambahi penyetelan tambahan kaya senar E. Ana uga pemain piyul kang ora nambahi piranti penyetalan amarga nambahi bobote piyul lan ngowahi suwara kang diasilake déning piyul.

Busur Piyul

Busur piyul kaperang saka sawilah kayu lan pirang-pirang rambut jaran kang dipasang saka pucuk tekan pucuk. Ing salah siji pucuke diwenehi sekrup kang digunakaké kanggo ngencengi (nalika arep digunakaké), utawa ngendhoni (nalika disimpen) rambut kasebut. Ing cedhake sekrup ana cekelan jempol lan driji liyané.

Rambut kang digunakaké kanggo busur piyul iku biyasane saka rambut jaran putih lanang, amarga werna rambute putih semu emas, nanging ana uga busur kang migunakaké senar saka bahan sintetis. Yen busur piyul asring digosok migunakaké gala (Basa Inggris: rosin) bakal ndadekake cengkremane busur ning senar dadi luwih stabil lan gampang diatur, ora gampang ucul, lan bisa uga ngrewangi tèhnik geter. Wilah kang digunakaké biyasane migunakaké kayu pernambuco supaya asile apik, utawa kayu brasil kang regane murah. Busur kang murahan biyasane migunakaké serat gelas. Ana uga saiki kang migunakaké serat karbon kanggo bahan gawé wilah busur piyul.

Senar Piyul

Senar digawé saka usus wedhus, dibatek, digaringake banjur diplintir. Banjur ana cara nyampuri logam ing senar usus. Asile saka nyampuri iku ndadekake senar luwih kuwat lan luwih imbang, lan bisa luwih dikencengake, suwara kang diasilake luwih gedhe. Dibandhingake karo senar sintetis kang akèh digunakaké saiki, senar usus luwih apik anggone ngasilake suwara.

Senar modhèrn nggunakaké waja atos, waja untingan, utawa bahan sintètis. Kabèh senar untingan lan senar saka waja atos dirangkepi werna-werna logam kanggo ngatur boboté, dhiamèter, lan kadhar banyu. Senar paling dhuwur E biyanasé dirangkepi karo waja atos kang terkadhang uga dicampuri alumunium supaya ora "siulan". Rangkepan emas digunakaké supaya ora tèyèngen lan ngurangi siulan. Baja kang ora kena tèyèngen supaya ora ngasilake suwara kang béda. Senar kang intiné arupa bahan sintètis nggabungaké kuwalitas senar usus supaya senare bisa kuwat, awèt, lan stabil. Senar iki luwih gampang malih amerga owahing temperatur tinimbang senar saka bahan logam.

Ukuran Piyul

Ukuran piyul diwiwiti saka ukuran paling cilik 1/16, 1/10, 1/8, 1/4, 2/4 (1/2), 3/4, lan piyul kanggo wong enom 4/4. Ana uga piyul kang ukurané 1/32 kang ukurané cilik banget.

Dawané awak (gulu ora kaetung) piyul kang ukurané 4/4 kurang luwih 36 cm (utawa luwih cilik miturut modhèl saka abad ka-17). Piyul 3/4 dawané 33 cm, 1/2 dawané 30 cm. Minangka kanggo mbandhingaké viola wutuh dawané 40 cm.

Kanggo nentokaké ukuran piyul kang pas kanggo bocah, biyasané bocah iku dikongkon nyekel piyul lan tangané kudu nyandhak tekan pucuk gulungan sirah piyul.

Kanggo wong kang nembé sinau piyul, biyasané nggunakaké tandha ing papan driji kanggo nandhani panggonan driji tangan kiwa, nanging yèn wis biyasa banjur dicoplok. Cara kang liya ya iku mènèhi titik putih kanggo tandha panggon driji kang saya suwé bakal ilang nalika latihan.

Piyul biyasané nggunakaké tangan tengen kanggo nyekel busur lan tangan kiwa kanggo menek senar, sanajan wong kidal, nanging ana uga kang nganggo kanthi cara sawaliké.

Carane nggunake

Umume wong migunakaké piyul iku nyekel piyul ing tangan kiwa lan busure ing tangan tengen. Carane ya iku, piyul dicekel kato tangan kiwa, banjur cepitan kang kanggo janggut dicepit karo janggut lan pundhak kiwa, bisa uga direwangi karo bahu. Dolanan piyul bisa dilakokake kanthi ngadek lan lungguh ing kursi. Carane nganggo piyul iku digesek karo busur, bisa uga dipetik nganggo driji tengen (kang diarani cara pizzicato). Nanging ana uga kang migunakaké driji tangan kiwa kanggo metik senar piyul.^[8]

Cathetan suku

↑ ^a ^b ^c erabaru.net(diundhuh tanggal 28 Mei 2011)
↑ Hoffman, Miles. "The NPR Classical Music Companion: Terms and Concepts from A to Z". Chicago Symphony Orchestra. Dibukak ing 2008-09-26.
↑ Deverich, Robin Kay (2006). "Historical Background of the Violin". ViolinOnline.com. Dibukak ing 2006-09-22.
↑ Bartruff, William. "The History of the Violin". Dibukak ing 2006-09-22.
↑ "Violin by Antonio Stradivari, 1716 (Messiah; la Messie, Salabue)". Cozio.com. Dibukak ing 2008-09-26.
↑ Richard Perras. "Violin changes by 1800". Dibukak ing 2006-10-29.
↑ http://www.stradivariusviolins.org/pricesofstradivariusviolins.html {{citation}}: Missing or empty |title= (pitulung)
↑ www.untukku.com (Cara mudah bermain Biola)(diundhuh tanggal 2 Agustus 2011)

[internet1-1] rabaru.net(diundhuh tanggal 28 Mei 2011)

[2] Hoffman, Miles. "The NPR Classical Music Companion: Terms and Concepts from A to Z". Chicago Symphony Orchestra. Dibukak ing 2008-09-26.

[3] Deverich, Robin Kay (2006). "Historical Background of the Violin". ViolinOnline.com. Dibukak ing 2006-09-22.

[4] Bartruff, William. "The History of the Violin". Dibukak ing 2006-09-22.

[5] "Violin by Antonio Stradivari, 1716 (Messiah; la Messie, Salabue)". Cozio.com. Dibukak ing 2008-09-26.

[6] Richard Perras. "Violin changes by 1800". Dibukak ing 2006-10-29.

[7] ttp://www.stradivariusviolins.org/pricesofstradivariusviolins.html {{citation}}: Missing or empty |title= (pitulung)

[8] www.untukku.com (Cara mudah bermain Biola)(diundhuh tanggal 2 Agustus 2011)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Larik 29: / Larik 29: @@
 [[Gambar:COLLECTIE TROPENMUSEUM Viool (nabootsing van een Europese viool) TMnr 1109-18a.jpg|thumb|250px|Gambar Piyul]]
-'''Piyul''' ya iku alat musik kelompok ''violin'' kang kasusun saka piyul cilik (''biola kecil''), piyul madya (''biola menengah''), piyul gedhé (''biola besar'') lan piyul ''bass'' (''biola bass'').<ref name="internet1">[http://erabaru.net/sejarah/56-sejarah/12116-asal-usul-perkembangan-biola erabaru.net](diundhuh tanggal 28 Mei 2011)</ref> Piyul diunèkaké kanthi cara digèsèk.<ref name="internet1"/>
+'''Piyul''' ya iku piranti musik kelompok ''violin'' kang kasusun saka piyul cilik (''biola kecil''), piyul madya (''biola menengah''), piyul gedhé (''biola besar'') lan piyul ''bass'' (''biola bass'').<ref name="internet1">[http://erabaru.net/sejarah/56-sejarah/12116-asal-usul-perkembangan-biola erabaru.net](diundhuh tanggal 28 Mei 2011)</ref> Piyul diunèkaké kanthi cara digèsèk.<ref name="internet1"/>
 == Sujarah ==
-Miturut cathetan kuno bangsa [[Aria]] ing [[India]], Raja [[Ravana]] saka nagari [[Sri Lanka]] nyiptakaké sawijiningé alat [[musik]] kang nganggo senar-busur kang diarani Ravanastron, 5000 taun kepungkur. Nalika abad 1, Ravanastron nyebar nganti tekan [[Afghanistan]] lan [[Pèrsi]]. Nalika jaman karajan Tokharistan ing [[Afghanistan]], wujude Ravanastron malih dadi wujud ''Pipa'' (piranti musik petik saka [[Tiongkok]]), papan ndhuwure rata, gegere asale saka kayu wutuh kang diukir cekung, rada alus titi larase lan resonansine rada gedhé. Nalika abad 7, ravanastron nyebar nganti Arab lan nalika jaman Islam ravanastron jenengé malih dadi Rebab.<ref name="internet1"/>
+Miturut cathetan \bkuna\b bangsa [[Aria]] ing [[India]], Raja [[Ravana]] saka nagari [[Sri Lanka]] nyiptakaké sawijiningé piranti [[musik]] kang nganggo senar-busur kang diarani Ravanastron, 5000 taun kepungkur. Nalika abad 1, Ravanastron nyebar nganti tekan [[Afghanistan]] lan [[Pèrsi]]. Nalika jaman karajan Tokharistan ing [[Afghanistan]], wujudé Ravanastron malih dadi wujud ''Pipa'' (piranti musik petik saka [[Tiongkok]]), papan ndhuwure rata, gegere asalé saka kayu wutuh kang diukir cekung, rada alus titi larase lan resonansine rada gedhé. Nalika abad 7, ravanastron nyebar nganti Arab lan nalika jaman Islam ravanastron jenengé malih dadi Rebab.<ref name="internet1"/>
-Piyul kang wujude kaya saiki (moderen) diwiwiti saka nagara [[Italia]], pase ing Italia lor nalika abad ka-16, ing kutha [[plabuhan]] [[Venice]] lan [[Genoa]] kang dadi dalan tumuju [[Asia Tengah]] lewat dalan lor.
+Piyul kang wujudé kaya saiki (moderen) diwiwiti saka nagara [[Italia]], pase ing Italia lor nalika abad ka-16, ing kutha [[plabuhan]] [[Venice]] lan [[Genoa]] kang dadi dalan tumuju [[Asia Tengah]] lewat dalan lor.
-Wujude piyul kang modhèrn wis kena prabawa saka piranti-piranti [[musik]], utamané saka nagara-nagara Arab.<ref>{{cite web
+Wujudé piyul kang modhèrn wis kena prabawa saka piranti-piranti [[musik]], utamané saka nagara-nagara Arab.<ref>{{cite web
  |url=http://www.cso.org/main.taf?p=1,1,4,20
  |title=The NPR Classical Music Companion: Terms and Concepts from A to Z
@@ Larik 45: / Larik 45: @@
  |publisher=ViolinOnline.com
  |first=Robin Kay|last=Deverich|year=2006|accessdate=2006-09-22
-}}</ref> Saya suwe piyul nyebar ing [[Éropah]].
+}}</ref> Saya  suwé  piyul nyebar ing [[Éropah]].
-Piyul kang paling tuwa ditemokaké nggunakake patang [[senar]], kaya piyul modhèrn kang digawé déning [[Andrea Amati]] nalika taun [[1555]]. Piyul kang mung nggunakaké telung senar diarani ''violetta''. Piyul jaman biyèn cepet banget anggoné misuwur, amarga gampang dikenal déning para bangsawan lan para pamusik ing dalan, utawa pengamèn. Kasunyatan, raja [[Prancis]] [[Charles IX]] ngutus [[Amati]] kanggo gawé 24 piyul nalika taun [[1560]]. Piyul paling tuwa kang ana nganti saiki iku saka 24 piyul kang digawé déning Charles IX, lan diwènèhi jeneng "Charles IX", digawé ing [[Cremona]] taun [[1560]].<ref>{{cite web
+Piyul kang paling tuwa ditemokaké migunakaké patang [[senar]], kaya piyul modhèrn kang digawé déning [[Andrea Amati]] nalika taun [[1555]]. Piyul kang mung nggunakaké telung senar diarani ''violetta''. Piyul jaman biyèn rikat banget anggoné misuwur, amarga gampang dikenal déning para bangsawan lan para pamusik ing dalan, utawa pengamèn. Kasunyatan, raja [[Prancis]] [[Charles IX]] ngutus [[Amati]] kanggo gawé 24 piyul nalika taun [[1560]]. Piyul paling tuwa kang ana nganti saiki iku saka 24 piyul kang digawé déning Charles IX, lan diwènèhi jeneng "Charles IX", digawé ing [[Cremona]] taun [[1560]].<ref>{{cite web
  |url=http://www.bartruff.com/history.php
  |title=The History of the Violin
  |first=William|last=Bartruff|accessdate=2006-09-22
-}}</ref> Pyul jaman Renaisans kang paling apik amarga ana ukirané ya iku ''Gasparo da Salò'' ([[1574]]) kang dinduwèni [[Ferdinand II]], Adhipati Agung [[Austria]], banjur wiwit [[1841]], piyul iku musuwur karo ''virtuoso Norwegia Ole Bull'', kang nggunakak piyul iku nganti patang puluh taun lan èwunan pentas. Saiki piyul kasebut disimpen ana ing [[Vestlandske Kustindustrimuséum]] ing [[Bergen]], [[Norwegia]].''The Messia'' utawa ''Le Messie'' (uga dikenal minangka ''Salabue'') kang digawé déning [[Antonio Stradivari]] nalika taun [[1716]] durung tau digunakaké. Piyul kasebut ana ing [[Museum Ashmolean]] ing [[Oxford]].<ref>{{cite web
+}}</ref> Pyul jaman Renaisans kang paling apik amarga ana ukirané ya iku ''Gasparo da Salò'' ([[1574]]) kang dinduwèni [[Ferdinand II]], Adhipati Agung [[Austria]], banjur wiwit [[1841]], piyul iku musuwur karo ''virtuoso Norwegia Ole Bull'', kang nggunakak piyul iku nganti patang puluh taun lan èwunan pentas. Saiki piyul kasebut disimpen ana ing [[Vestlandske Kustindustrimuséum]] ing [[Bergen]], [[Norwegia]].''The Messia'' utawa ''Le Messie'' (uga dikenal minangka ''Salabue'') kang digawé déning [[Antonio Stradivari]] nalika taun [[1716]] durung tau digunakaké. Piyul kasebut ana ing [[Musiyum Ashmolean]] ing [[Oxford]].<ref>{{cite web
  |url=http://www.cozio.com/Instrument.aspx?id=111
  |title=Violin by Antonio Stradivari, 1716 (Messiah; la Messie, Salabue)
@@ Larik 58: / Larik 58: @@
 }}</ref>
-Abad ka-18, piyul digawé béda banget karo sadurunge, utamane ing ukuran dawa lan pojok ing gulu piyul. Wujud kang saiki dadi standar wujud piyul sadonya. Bedane wujud piyul jaman biyèn lan saiki ndadekake suwara kang kabentuk uga beda, nanging sing dianggo pathokan utawa standar wujud piyul ya iku wujud piyul kang saiki.<ref>{{cite web
+Abad ka-18, piyul digawé béda banget karo sadurungé, utamane ing ukuran dawa lan pojok ing gulu piyul. Wujud kang saiki dadi standar wujud piyul sadonya. Bedane wujud piyul jaman biyèn lan saiki ndadekake suwara kang kabentuk uga  béda , nanging sing dianggo pathokan utawa standar wujud piyul ya iku wujud piyul kang saiki.<ref>{{cite web
  |title=Violin changes by 1800
  |url=http://rperras.tripod.com/id42.htm|author=Richard Perras
@@ Larik 64: / Larik 64: @@
 }}</ref>
-Nganti saiki piranti musik kang digawé déning Stradivari lan Guarneri del Gesù, dadi piranti musik kang dadi incceran déning para ''kolektor'' utawa pandhemen lan pamusik piyul. Paling dhuwur rega piyul kang digawé Stradivari nganti AS $3.544.000 ing lélang nalika tanggal [[16 Mei]] [[2006]]. Kabèh piyul nduwèni jeneng kang béda karo loyané, piyul kang paling larang Stradivari nduwèni jeneng ''Hammer'' ([[menthik]]) kang digawé taun [[1707]].<ref>{{citation|url=http://www.stradivariusviolins.org/pricesofstradivariusviolins.html}}</ref>
+Nganti saiki piranti musik kang digawé déning Stradivari lan Guarneri del Gesù, dadi piranti musik kang dadi incceran déning para ''kolektor'' utawa pandhemen lan pamusik piyul. Paling dhuwur rega piyul kang digawé Stradivari nganti AS $3.544.000 ing lélang nalika tanggal [[16 Mei]] [[2006]]. Kabèh piyul duwé jeneng kang béda karo loyané, piyul kang paling larang Stradivari duwé jeneng ''Hammer'' ([[menthik]]) kang digawé taun [[1707]].<ref>{{citation|url=http://www.stradivariusviolins.org/pricesofstradivariusviolins.html}}</ref>
 == Bageyan Piyul ==
 [[Gambar:Soundpost end.jpg|thumb|left|Cagak ing sajerone piyul kang katon saka bolongan F]]
-Piyul iku kaperang saka pirang-pirang bagéyan, kayata; awak piyul, gulon piyul, jembatan piyul, papan [[driji]], [[senar]], lan werna-werna piranti kang nyengkuyung nalika pyul digunakaké. Piranti kasebut kayata pasak kanggo nyetel kanggo saben senar, buntut piyul kanggo nyangga senar, pin lan tali kanggo nahan buntut piyul, lan werna-werna piranti kanggo nyetèl ing buntut piyul yèn diperlokaké, ditambah manèh piranti kanggo nyangga janggut.
+Piyul iku kaperang saka pirang-pirang bagéyan, kaya ta; awak piyul, gulon piyul, jembatan piyul, papan [[driji]], [[senar]], lan werna-werna piranti kang nyengkuyung nalika pyul digunakaké. Piranti kasebut kaya ta pasak kanggo nyetel kanggo saben senar, buntut piyul kanggo nyangga senar, pin lan tali kanggo nahan buntut piyul, lan werna-werna piranti kanggo nyetèl ing buntut piyul yèn diperlokaké, ditambah manèh piranti kanggo nyangga janggut.
-Awak piyul kapérang saka rong papan suwara kang mlengung kang digandhengake déning kayu kang diarani iga piyul kang ditèmpèlaké nganggo lém kéwan, [[lém]] kulit [[kéwan]], utawa [[resin]]. Iga piyul kapérang saka papat sudhut, bageyan ngisor, lan garis tipis kang diarani lapisan njero, kang mbiyantu nahan lekukan ing iga piyul, lan isa uga kanggo ngambakake papan kanggo lem. Dideleng saka ngarep lan buri, wujude awak piyul kaya wujudé [[jam]] [[pasir]]. Rong lekukan kaya aksara C ing kiwa tengene nggawé ruwangan kanggo busur piyul obah.
+Awak piyul kapérang saka rong papan suwara kang mlengung kang digandhengake déning kayu kang diarani iga piyul kang ditèmpèlaké nganggo lém kéwan, [[lém]] kulit [[kéwan]], utawa [[resin]]. Iga piyul kapérang saka papat sudhut, bageyan ngisor, lan garis tipis kang diarani lapisan njero, kang mbiyantu nahan lekukan ing iga piyul, lan bisa uga kanggo ngambakake papan kanggo lem. Dideleng saka ngarep lan buri, wujudé awak piyul kaya wujudé [[jam]] [[pasir]]. Rong lekukan kaya aksara C ing kiwa tengene nggawé ruwangan kanggo busur piyul obah.
 Umumé bagéyan dhuwur piyul digaw saka [[kayu spurce]], kaya kayu [[cemara]], kang diukir nganti wujudé ''simetris'' lan diwènèhi bolongan suwara loro (utawa bolongan -F, dijenengi bolongan-F amarga wujudé kaya aksara F). Bolongan suwara kasebut mebawani marang suwarané piyul, lan uga minangka ''bolongan kanggo ambegan'' piyul nalika hawa ''beresonansi'' ing jeroné. Ing pinggir papan iki digawé lekukan garis kang diarni purfling, garis iki kanggo ngalangi senthèt saka pinggir. Purfling palsu kang dicat ing papan piyul biyasané dadi pratandha yèn kuwalitas pyul iku èlèk. Balok cilik dipasang ing sadhuwuré papan piyul, dhuwure padha karo sadhuwuré jembatan piyul, kanggo nambahi bobot papan dhuwuré piyul.
 [[Gambar:Violin bridge blank and finished.jpg|thumb|right|Jembatan anyar lan jembatan kang wis dadi]]
-Bagéyan mburi lan pinggir piyul digawé saka kayu mapel, biyasa dipilih kang aluré padha. Bagéyan mburi piyul umumé digawé saka kayu utuh kang diukir kanthi ''simetris'' utawa padha. Bagéyan iki uga asring dibentuk purfling sanajan ora pati ana prabawa marang piyul. Ing piyul antik kadhang diwènèhi cèt lan tulisan tangan minangka gantiné purfling ing bagéyan buri. Ana bagéyan kang mblendhuk, setengah bunder kang ana ing bagéyan kang cedhak karo gulu piyul kanggo nambahi panggonan kanggo ngelèm . Blendhukan kasebut wigati kanggo sembungan gulu piyul lan awak piyul, nanging nalika ngukur dawané piyul, bagéyan iki ora diitung.
+Bagéyan mburi lan pinggir piyul digawé saka kayu mapel, biyasa dipilih kang aluré padha. Bagéyan mburi piyul umumé digawé saka kayu wutuh kang diukir kanthi ''simetris'' utawa padha. Bagéyan iki uga asring dibentuk purfling sanajan ora pati ana prabawa marang piyul. Ing piyul antik kadhang diwènèhi cèt lan tulisan tangan minangka gantiné purfling ing bagéyan buri. Ana bagéyan kang mblendhuk, setengah bunder kang ana ing bagéyan kang cedhak karo gulu piyul kanggo nambahi panggonan kanggo ngelèm . Blendhukan kasebut wigati kanggo sembungan gulu piyul lan awak piyul, nanging nalika ngukur dawané piyul, bagéyan iki ora diitung.
 [[Gambar:Four violin tuning pegs.jpg|thumb|left|100px|Patang piranti tambahan kanggo nyetel ing saben senar]]
-Gulu piyul biasane digawwe saka kayu mapel kang padha karo bageyan buri lan pinggir awak piyul. Ing gulu piyul ana papan driji kang digawé saka kayu eboni utawa kayu liya kang dicat [[ireng]]. Kayu eboni asring dipilih déning tukangh gawé piyul amarga kayune atos, lan awet. Piyul kang tuwa digawé saka kayu mapel kanggo papan driji lan dipernis karo kayu eboni. Ing papan driji kang dhuwur ana garis kayu kang mbendul, asring kayu eboni utawa kayu gadhing kang diarani sadel dhuwur. Blendhukan iki digunakake kanggo jembatan landésan senar, kaya jembatan piyul kang digunakake kanggo kaperluan kaya awake piyul.
+Gulu piyul biasane digawwe saka kayu mapel kang padha karo bageyan buri lan pinggir awak piyul. Ing gulu piyul ana papan driji kang digawé saka kayu eboni utawa kayu liya kang dicat [[ireng]]. Kayu eboni asring dipilih déning tukangh gawé piyul amarga kayune atos, lan awet. Piyul kang tuwa digawé saka kayu mapel kanggo papan driji lan dipernis karo kayu eboni. Ing papan driji kang dhuwur ana garis kayu kang mbendul, asring kayu eboni utawa kayu gadhing kang diarani sadel dhuwur. Blendhukan iki digunakaké kanggo jembatan landésan senar, kaya jembatan piyul kang digunakaké kanggo kaperluan kaya awake piyul.
-Jembatan piyul diukir kanthi ati-ati saka kayu mapel lan nduwèni guna dhewe-dhewe, lengkungan ndhuwur kanggo nahan senar nalika ing tingkat tartemtu saka papan driji kang bentuke mlengkung supaya bisa digesek dhewe-dhewe (utawa bebarengan) lan dadi papan kanggo ngeterake getaran suwara saka senar tumuju awak piyul. Jembatan iki saweise dipasang uga isa diobahke kangggo nyetel [[suwara]] piyul.
+Jembatan piyul diukir kanthi ati-ati saka kayu mapel lan duwé guna dhewe-dhewe, lengkungan ndhuwur kanggo nahan senar nalika ing tingkat tartemtu saka papan driji kang bentuke mlengkung supaya bisa digesek dhewe-dhewe (utawa bebarengan) lan dadi papan kanggo ngeterake getaran suwara saka senar tumuju awak piyul. Jembatan iki saweise dipasang uga bisa diobahke kangggo nyetel [[suwara]] piyul.
-Bageyan buntut piyul iku panggonan pucuk ngisor senar kang diselipke ing jerone patang bolongan. Asring uga ing senar E diwenehi penyetel tambahan kanggo nggampangake anggone nyetel, nanging kanggo senar liyane uga isa ditambahi penyetelan tambahan kaya senar E. Ana uga pemain piyul kang ora nambahi piranti penyetalan amarga nambahi bobote piyul lan ngowahi suwara kang diasilake déning piyul.
+Bageyan buntut piyul iku panggonan pucuk ngisor senar kang diselipke ing jerone patang bolongan. Asring uga ing senar E diwenehi penyetel tambahan kanggo nggampangake anggone nyetel, nanging kanggo senar liyané uga bisa ditambahi penyetelan tambahan kaya senar E. Ana uga pemain piyul kang ora nambahi piranti penyetalan amarga nambahi bobote piyul lan ngowahi suwara kang diasilake déning piyul.
 == Busur Piyul ==
-Busur piyul kaperang saka sawilah kayu lan pirang-pirang [[rambut]] [[jaran]] kang dipasang saka pucuk tekan pucuk. Ing salah siji pucuke diwenehi [[sekrup]] kang digunakake kanggo ngencengi (nalika arep digunakake), utawa ngendhoni (nalika disimpen) rambut kasebut. Ing cedhake sekrup ana cekelan [[jempol]] lan [[driji]] liyane.
+Busur piyul kaperang saka sawilah kayu lan pirang-pirang [[rambut]] [[jaran]] kang dipasang saka pucuk tekan pucuk. Ing salah siji pucuke diwenehi [[sekrup]] kang digunakaké kanggo ngencengi (nalika arep digunakaké), utawa ngendhoni (nalika disimpen) rambut kasebut. Ing cedhake sekrup ana cekelan [[jempol]] lan [[driji]] liyané.
-Rambut kang digunakake kanggo busur piyul iku biyasane saka rambut jaran [[putih]] lanang, amarga werna rambute [[putih]] semu [[emas]], nanging ana uga busur kang nggunakake senar saka bahan ''sintetis''. Yen busur piyul asring digosok nggunakake gala ([[Basa Inggris]]: rosin) bakal ndadekake cengkremane busur ning senar dadi luwih stabil lan gampang diatur, ora gampang ucul, lan isa uga ngrewangi teknik geter. Wilah kang digunakake biyasane nggunakake kayu ''pernambuco'' supaya asile apik, utawa kayu ''brasil'' kang regane murah. Busur kang murahan biyasane nggunakake serat gelas. Ana uga saiki kang nggunakake serat karbon kanggo bahan gawé wilah busur piyul.
+Rambut kang digunakaké kanggo busur piyul iku biyasane saka rambut jaran [[putih]] lanang, amarga werna rambute [[putih]] semu [[emas]], nanging ana uga busur kang migunakaké senar saka bahan ''sintetis''. Yen busur piyul asring digosok migunakaké gala ([[Basa Inggris]]: rosin) bakal ndadekake cengkremane busur ning senar dadi luwih stabil lan gampang diatur, ora gampang ucul, lan bisa uga ngrewangi tèhnik geter. Wilah kang digunakaké biyasane migunakaké kayu ''pernambuco'' supaya asile apik, utawa kayu ''brasil'' kang regane murah. Busur kang murahan biyasane migunakaké serat gelas. Ana uga saiki kang migunakaké serat karbon kanggo bahan gawé wilah busur piyul.
 == Senar Piyul ==
-Senar digawé saka usus [[wedhus]], dibatek, digaringake banjur diplintir. Banjur ana cara nyampuri logam ing senar usus. Asile saka nyampuri iku ndadekake senar luwih kuwat lan luwih imbang, lan isa luwih dikencengake, suwara kang diasilake luwih gedhe. Dibandhingake karo senar sintetis kang akèh digunakake saiki, senar usus luwih apik anggone ngasilake suwara.
+Senar digawé saka usus [[wedhus]], dibatek, digaringake banjur diplintir. Banjur ana cara nyampuri logam ing senar usus. Asile saka nyampuri iku ndadekake senar luwih kuwat lan luwih imbang, lan bisa luwih dikencengake, suwara kang diasilake luwih gedhe. Dibandhingake karo senar sintetis kang akèh digunakaké saiki, senar usus luwih apik anggone ngasilake suwara.
 Senar modhèrn nggunakaké [[waja]] atos, waja untingan, utawa bahan sintètis. Kabèh senar untingan lan senar saka waja atos dirangkepi werna-werna logam kanggo ngatur boboté, dhiamèter, lan kadhar [[banyu]]. Senar paling dhuwur E biyanasé dirangkepi karo waja atos kang terkadhang uga dicampuri [[alumunium]] supaya ora "siulan". Rangkepan [[emas]] digunakaké supaya ora tèyèngen lan ngurangi ''siulan''. Baja kang ora kena tèyèngen supaya ora ngasilake suwara kang béda. Senar kang intiné arupa bahan sintètis nggabungaké kuwalitas senar usus supaya senare bisa kuwat, awèt, lan stabil. Senar iki luwih gampang malih amerga owahing temperatur tinimbang senar saka bahan logam.
@@ Larik 95: / Larik 95: @@
 Ukuran piyul diwiwiti saka ukuran paling cilik 1/16, 1/10, 1/8, 1/4, 2/4 (1/2), 3/4, lan piyul kanggo wong enom 4/4. Ana uga piyul kang ukurané 1/32 kang ukurané cilik banget.
-Dawané awak (gulu ora kaetung) piyul kang ukurané 4/4 kurang luwih 36&nbsp;cm (utawa luwih cilik miturut modhèl saka abad ka-17). Piyul 3/4 dawané 33&nbsp;cm, 1/2 dawané 30&nbsp;cm. Minangka kanggo mbandhingaké viola utuh dawané 40&nbsp;cm.
+Dawané awak (gulu ora kaetung) piyul kang ukurané 4/4 kurang luwih 36&nbsp;cm (utawa luwih cilik miturut modhèl saka abad ka-17). Piyul 3/4 dawané 33&nbsp;cm, 1/2 dawané 30&nbsp;cm. Minangka kanggo mbandhingaké viola wutuh dawané 40&nbsp;cm.
 Kanggo nentokaké ukuran piyul kang pas kanggo bocah, biyasané bocah iku dikongkon nyekel piyul lan tangané kudu nyandhak tekan pucuk gulungan sirah piyul.
@@ Larik 105: / Larik 105: @@
 == Carane nggunake ==
 [[Gambar:Violinist.jpg|thumb|200px|Wong dolanan Piyul]]
-Umume wong nggunakake piyul iku nyekel piyul ing tangan kiwa lan busure ing tangan tengen. Carane ya iku, piyul dicekel kato tangan kiwa, banjur cepitan kang kanggo janggut dicepit karo janggut lan pundhak kiwa, isa uga direwangi karo bahu. Dolanan piyul isa dilakokake kanthi ngadek lan lungguh ing kursi.
+Umume wong migunakaké piyul iku nyekel piyul ing tangan kiwa lan busure ing tangan tengen. Carane ya iku, piyul dicekel kato tangan kiwa, banjur cepitan kang kanggo janggut dicepit karo janggut lan pundhak kiwa, bisa uga direwangi karo bahu. Dolanan piyul bisa dilakokake kanthi ngadek lan lungguh ing kursi.
-Carane nganggo piyul iku digesek karo busur, isa uga dipetik nganggo driji tengen (kang diarani cara pizzicato). Nanging ana uga kang nggunakake driji tangan kiwa kanggo metik senar piyul.<ref>[http://www.untukku.com/artikel-untukku/cara-mudah-bermain-biola-untuk-pemula-untukku.html www.untukku.com (Cara mudah bermain Biola)](diundhuh tanggal 2 Agustus 2011)</ref>
+Carane nganggo piyul iku digesek karo busur, bisa uga dipetik nganggo driji tengen (kang diarani cara pizzicato). Nanging ana uga kang migunakaké driji tangan kiwa kanggo metik senar piyul.<ref>[http://www.untukku.com/artikel-untukku/cara-mudah-bermain-biola-untuk-pemula-untukku.html www.untukku.com (Cara mudah bermain Biola)](diundhuh tanggal 2 Agustus 2011)</ref>
 == Cathetan suku ==