Gajah Mada: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan using AWB
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
c →‎Pranala njawi: ganti kat using AWB
Larik 60: Larik 60:
{{artikel pilihan}}
{{artikel pilihan}}


[[Kategori:Artikel mawi basa krama]]
[[Kategori:Artikel mawa basa krama]]
[[Kategori:Tokoh Indonésia]]
[[Kategori:Tokoh Indonésia]]

Révisi kala 13 Sèptèmber 2016 08.42

Gajah Mada
Gajah Mada


Mahapatih Majapahit
Mangsa jabatan
k.1334 – k.1359
Monark Tribhuwana Wijayatunggadewi, Hayam Wuruk
Didhisiki déning Arya Tadah (Mpu Krewes)
Diganti déning 6 mahamantri agung

Tilar donya 1364
Déréng dipunmangrtosi
Kabangsan Majapahit
Agami Hindu

Gajah Mada (séda k. 1364) inggih punika satunggalipun mahapatih saking krajaan Majapahit, tiyang ingkang saged damel manunggalipun bumi nuswantara.[1][2] Nanging, ngantos dumugi sapunika misteri asal-usulipun Gajah Mada déréng wonten ingkang mangertos.[1] Miturut criyos Bali, Gajah Mada boten nggadhahi rama lan ibu, ananging asalipun saking uwoh krambil minangka panjelmaanipun Sang Hyang Narayana ing ngatasipun donya.[3] Menawi criyos punika leres, Gajah Mada miyosipun ing pulo Bali.[3] Ananging amargi ing Kutha Malang (Singasari) wiwit rumiyin saged dipunpanggihi tandha-tandha mengeti Gajah Mada, saéngga wonten pamanggih menawi Gajah Mada miyosipun ing Kali Brantas, kinten-kinten taun 1300.[3]

Gajah Mada misuwur kanthi sumpahipun, ingkang dipunsebat Sumpah Palapa, sampun kaserat wonten ing kitab Pararaton.[4] Panjenenganipun mratelakaken boten badhe dhahar palapa sadéréngipun damel manunggalipun bumi nuswantara.[5] Ing wekdal sapunika, Indonésia sampun ndadosaken Gajah Mada minangka salah satunggalipun Pahlawan Nasional lan dados simbol nasionalisme[5] lan manunggalipun nuswantara.[2]

Wiwit Karieripun

Salah satunggalipun reca ingkang nggambaraken Gajah Mada. Sapunika dipunsimpen ing muséum Trowulan, Mojokerto.
Satunggalipun margi kanthi asma Gajah Mada.

Miturut sumber mitologi, kitab, lan prasasti saking jaman Jawa Kuno, Gajah Mada miwiti kariéripun ing taun 1313. Kariéripun Gajah Mada dados saya inggil sasampunipun prastawa pamberontakan Ra Kuti nalika wekdal kakuwasaanipun Sri Jayanagara, nalika Gajah Mada nglenggahi jabatan patih.[2] Gajah Mada dados Mahapatih (Mentri Ageng) ing wekdal Ratu Tribhuwanatunggadewi. Ing wekdal salajengipun Gajah Mada nglenggahi jabatan minangka Amangkubumi (Perdana Mentri) ingkang saged ndadosaken Majapahit minangka krajaan ingkang jaya.[6] Gajah Mada wiwit misuwur nalikanipun saged ngalahaken Sadéng lan Kéta (1331) ingkang mbaléla.[7] Sasampunipun punika Gajah Mada ngungelaken sumpah ingkang kawentar, inggih punika Gajah Mada boten badhé amukti palapa sadérengipun saged nelukaken nuswantara kadosta Ara-ara (ing Kalimantan), Seram,(Maluku), Pahang (Malaysia), Dompo (Sumbawa), Bali, Sunda (Jawi Kilèn), Palémbang (Sumatera), lan Tumasik (Singapura).[7]

Sumpah Palapa

Ing taun 1334, Ratu Putri Sri Tribhuana Tunggadéwi Maharajasa Jayawisnuwardhani nglantik Gajah Mada dados Mapatih Amangkubumi nggantos Arya Tadah ingkang pensiun.[8] Ing wekdal punika, Sang Mapatih ngungelaken janji bektinipun kanthi ngacungkaken kerisipun ingkang nami Surya Panuluh ingkang sadéréngipun punika kagunganipun Dyah Kertarajasa Jayawardhana, Raja Pendiri Kerajaan Majapahit.[8] Gajah Mada ngikraraken sumpah ingkang sampun misuwur ingkang dipunwastani Sumpah Palapa.[9] Serat Pararaton ngamot Sumpah Palapa ingkang dipunaturaken wonten ing ngajengipun Ratu Tribhuwana Tunggadéwi ingkang ungelipun kados punika:[9]

Lamun huwus kalah nusantara isun amukti palapa, lamun kalah ring Ara-ara, ring Seram, Tanjungpura, ring Haru, Pahang, Dompo, ring Bali, Sunda, Palémbang, Tumasik, samana isun amukti palapa

tegesipun:

Menawi nuswantara sampun kalah, kula nembé badhé lérén, menawi Ara-ara sampun kalah, lajeng ugi Seram, Tanjungpura, Haru, Pahang, Dompo, Bali, Sunda, Palémbang, Tumasik, wekdal punika kula nembé badhé lérén

Kanthi konsép persatuan punika, Gajah Mada saged nyegah paperangan antawisipun krajaan-krajaan kasebat ingkang wiwitanipun tansah n saged mbudidaya nguwasani.[8] Awit saking pangayomanipun Majapahit kanthi semboyan Bhinneka tunggal ika, tan hana dharma mangrwa, krajaan-krajaan kalawau saged damel rakyatipun sami tentrem.[8] Sanésipun punika Gajah Mada saged damel krajaanipun kiyat lan saged nyegah saking penjajahanipun krajaan manca utaminipun krajaan Tiongkok/Tartar.[8]

Dhiléma

Sang Mahapatih Gajah Mada pikantuk ujian ingkang awrat nalikanipun Perang Bubat.[8] Sasampunipun dados krajaan ingkang sampun kiyat, Majapahit sejatosipun saged nelukaken Krajaan Sunda (Pakuan Pajajaran), ananging Gajah Mada langkung milih nyegah paperangan.[8] Sang Dyah Hayam Wuruk Sri Rajasanagara (Raden Tetep) ingkang nembe mawon dados raja Majapahit ingkang enggal ugi nggadhahi kajeng ndadosaken Putri Raja Sunda ingkang nami Dyah Pitaloka minangka permaésurinipun.[8] Persatuan antawisipun Majapahit kaliyan Krajaan Sunda kanthi tali palakrami punika dipunkajengaken saged dipunwujudaken.[8] Ing wiwitanipun rencana punika saged dipuntampi kanthi saé déning Kerajaan Sunda, ananging nalika ing wewengkon Bubat, rombongan saking Krajaan Sunda ngajukaken syarat supados Sang Raja majapahit kedah majeng piyambak dhateng calon pengantén putri lan rombongan ing wewengkon kasebat.[8] Gajah Mada dados dhiléma (bingung anggénipun mundhut pamanggih), nampi utawi boten syarat punika, amargi mbebayani tumrapipun persatuanipun nuswantara ingkang sampun dipunwangun kanthi sisah.[8] Gajah Mada tansah mbudidaya saged ngrembag perkawis punika kaliyan Raja Sunda supados saged dipuntampi lan dipunsarujuki, ananging nalikanipun wangsul dhateng Kotaraja, Gajah Mada mireng menawi Krajaan Sunda jejeg kaliyan pamanggih utawi pendhirianipun, ngantos Patih Anepaken saking Krajaan Sunda sampun siap sumadya kanthi tamtamanipun menawi syaratipun boten saged dipuntampi déning Gajah Mada.[8] Pungkasanipun perang dados solusi akhir, ngantos Raja Sunda saged dipunperjaya, lajeng putrinipun Raja Sunda ingkang nami Dyah Pitaloka milih lampus dhiri (bunuh diri) amargi mangertos ramanipun sampun dipunperjaya dèning Majapahit.[8]

Perang Bubat

Ambisinipun Gajah Mada nelukaken nuswantara saged kalaksanan ing masa pemerintahanipun Hayam Wuruk.[7] Gajah Mada saged nelukaken Ujung Malaysia, Sumatera, Kalimantan, Maluku, ngantos dumugi Papua.[7] Ananging wewengkon Jawi Kilèn nembé saged dipuntelukaken nalika taun 1357 kanthi paperangan ingkang dipunwastani Perang Bubat.[7]

Tilar Donya

Ngantos dumugi sapunika sababipun Gajah Mada tilar donya déréng wonten ingkang mangertos, kados pundi lan wonten pundi makamipun ugi déréng wonten ingkang mangertosi.[1]

Cathetan suku

  1. a b c Misteri Gajah Mada (dipununduh tanggal 27 April 2011)
  2. a b c (ing basa Indonésia)[Yamin, Muhammad. 1945. Gadjah Mada, pahlawan persatoean Noesantara. Jakarta:Balai Poestaka] Masalah sitiran: Tenger <ref> ora trep; jeneng "buku2" diwedharaké ping bola-bali déné isiné béda
  3. a b c Seri Pahlawan (1) Gadjah Mada Pahlawan Persatuan Nusantara (dipununduh tanggal 25 April 2011)
  4. (ing basa Indonésia)[Poesponegoro & Notosusanto (ed.). 1990. Sejarah Nasional Indonésia Jilid II. Jakarta: Balai Pustaka]
  5. a b (ing basa Indonésia)Memory of Majapahit: Gajah Mada dipunundhuh tanggal 6 Juli 2011)
  6. (ing basa Basa Jerman)[J.L.A. Brandes, 1902, Nāgarakrětāgama; Lofdicht van Prapanjtja op koning Radjasanagara, Hajam Wuruk, van Madjapahit, naar het eenige daarvan bekende handschrift, aangetroffen in de puri te Tjakranagara op Lombok]
  7. a b c d e Sejarah Majapahit (dipununduh tanggal 25 April 2011)
  8. a b c d e f g h i j k l m Mahapatih Gadah Mada (dipununduh tanggal 25 April 2011)
  9. a b Biografi Patih Gadjah Mada (dipununduh tanggal 25 April 2011)

Pranala njawi

  • (ing basa Indonésia) Gajah Mada
  • (ing basa Indonésia) Yamin, Muhammad (1945). Gadjah Mada, pahlawan persatoean Noesantara. Balai Poestaka. ISBN 9794073237, 9789794073230. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (pitulung); Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (pitulung)