Ketéla pohung: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Arupako (parembugan | pasumbang)
18.001 suntingan
c éjaan, replaced: yaiku → ya iku using AWB
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
éjaan using AWB
Larik 22: Larik 22:
'''Ketéla pohung''' utawa '''singkong''' utawa '''kaspé''', utawa jroning [[Basa Indonésia]] '''ubi kayu''' utawa '''ubi pohon''', iku [[tetanduran]] taunan tropika lan subtropika saka kulawarga [[Euphorbiaceae]]. [[Uwi]]né dikenal minangka [[panganan pokok]] sing ngasilaké [[karbohidrat]] lan [[godhong]]é minangka [[janganan]].
'''Ketéla pohung''' utawa '''singkong''' utawa '''kaspé''', utawa jroning [[Basa Indonésia]] '''ubi kayu''' utawa '''ubi pohon''', iku [[tetanduran]] taunan tropika lan subtropika saka kulawarga [[Euphorbiaceae]]. [[Uwi]]né dikenal minangka [[panganan pokok]] sing ngasilaké [[karbohidrat]] lan [[godhong]]é minangka [[janganan]].


Téla pohong ing tlatah [[Surabaya]] karan ''menyok'', ing tlatah [[Banyumasan]] diarani ''bodin'', yèn ing tlatah [[Kulonprogo]] sisih lor lan sebagéan [[Magelang]] sinebut ''jendal'' ya iku jinis tetanduran kang biyasa ditandur ana ing [[tegalan]] ing [[mangsa rendheng]]. Tela kang ditandur ing taun tropika lan subtropika asalé saka kulawarga [[Euphorbiaceae]]. [[Umbi]]né mumpangaté akeh, salah sijiné bisa kanggo bahan panganan pokok lan ngasilaké [[karbohidrat]] lan [[godhong]] bisa kanggo [[sayuran]]. Godhong téla iku jenengé jlegur. Umbi téla kang ana ing lemah (siti) mertandhakaké, tetanduran iki kagolong ing suku palakepedhem, nduwéni oyot kang dadi pohung utawa umbi. Kanthi nduwéni titikan wujudé rata-rata gilig lan [[lonjong]]. Ing pohong nduwéni garis tengah kurang luweh 2–3 cm lan dawané kira-kira 50–80 cm. Dawa lan gedhené téla bisa dipengaruhi saka jinisé kang ditandur ana ing tegalan. Werniné tela ana loro [[putih]] lan [[kuning]].
Téla pohong ing tlatah [[Surabaya]] karan ''menyok'', ing tlatah [[Banyumasan]] diarani ''bodin'', yèn ing tlatah [[Kulonprogo]] sisih lor lan sebagéan [[Magelang]] sinebut ''jendal'' ya iku jinis tetanduran kang biyasa ditandur ana ing [[tegalan]] ing [[mangsa rendheng]]. Tela kang ditandur ing taun tropika lan subtropika asalé saka kulawarga [[Euphorbiaceae]]. [[Umbi]]né mumpangaté akeh, salah sijiné bisa kanggo bahan panganan pokok lan ngasilaké [[karbohidrat]] lan [[godhong]] bisa kanggo [[sayuran]]. Godhong téla iku jenengé jlegur. Umbi téla kang ana ing lemah (siti) mertandhakaké, tetanduran iki kagolong ing suku palakepedhem, nduwèni oyot kang dadi pohung utawa umbi. Kanthi nduwèni titikan wujudé rata-rata gilig lan [[lonjong]]. Ing pohong nduwèni garis tengah kurang luweh 2–3 cm lan dawané kira-kira 50–80 cm. Dawa lan gedhené téla bisa dipengaruhi saka jinisé kang ditandur ana ing tegalan. Werniné tela ana loro [[putih]] lan [[kuning]].


== Sajarah lan pengaruh ékonomi ==
== Sajarah lan pengaruh ékonomi ==
Larik 28: Larik 28:


Prodhuksi ketéla pohung donya dikira-kira ngancik 184 yuta ton ing taun 2002. Sebagéan gedhé prodhuksi diasilaké ing Afrika 99,1 yuta ton lan 33,2 yuta ton ing [[Amérika Latin]] lan [[Kapuloan Karibia]].
Prodhuksi ketéla pohung donya dikira-kira ngancik 184 yuta ton ing taun 2002. Sebagéan gedhé prodhuksi diasilaké ing Afrika 99,1 yuta ton lan 33,2 yuta ton ing [[Amérika Latin]] lan [[Kapuloan Karibia]].
Téla ditandur ing [[Indonesia]] kanggo panganan pokok (mangsa iku [[Hindhia Walanda]]) lan didol ing taun 1810<ref>[http://www.payer.de/hbiweltweit/weltw53.html Payer, M. ''HBI weltweit. 5.3. Zur Geschichte Indonésiens.'' Edisi 1997-03-18. Diakses 18 Mei 2007]</ref>, lan sakdurungé dikenalaké karo wong [[Portugal|Portugis]] ing abad ke-16 ning Nuswantara saka [[Brasil]].
Téla ditandur ing [[Indonésia]] kanggo panganan pokok (mangsa iku [[Hindhia Walanda]]) lan didol ing taun 1810<ref>[http://www.payer.de/hbiweltweit/weltw53.html Payer, M. ''HBI weltweit. 5.3. Zur Geschichte Indonésiens.'' Edisi 1997-03-18. Diakses 18 Mei 2007]</ref>, lan sakdurungé dikenalaké karo wong [[Portugal|Portugis]] ing abad ke-16 ning Nuswantara saka [[Brasil]].


== Prodhuksi donya ==
== Prodhuksi donya ==
Larik 35: Larik 35:
donya (2008)
donya (2008)
<ref>[http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor Statistik [[FAO]] resmi, baca di 14 Maret 2010]</ref>
<ref>[http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor Statistik [[FAO]] resmi, baca di 14 Maret 2010]</ref>
|----- bgcolor=#DDDDDD
|-- bgcolor=#DDDDDD
! Posisi
! Posisi
! Negara
! Nagara
! Gunggung&nbsp;<br /> [[Ton]]
! Gunggung&nbsp;<br /> [[Ton]]
|-----
|--
| 1 || {{flag|Niger}} || style="text-align:right" |44.582.000
| 1 || {{flag|Niger}} || style="text-align:right" |44.582.000
|-----
|--
| 2 || {{flag|Thailand}} || style="text-align:right" |27.565.636
| 2 || {{flag|Thailand}} || style="text-align:right" |27.565.636
|-----
|--
| 3 || {{flag|Brasil}} || style="text-align:right" |25.877.918
| 3 || {{flag|Brasil}} || style="text-align:right" |25.877.918
|-----
|--
| 4 || {{flag|Indonesia}} || style="text-align:right" |21.593.052
| 4 || {{flag|Indonésia}} || style="text-align:right" |21.593.052
|-----
|--
| 5 || {{flag|Republik Demokratik Kongo}} || style="text-align:right" |15.019.430
| 5 || {{flag|Républik Dhémokratik Kongo}} || style="text-align:right" |15.019.430
|-----
|--
| 6 || {{flag|Ghana}} || style="text-align:right" |9.650.000*
| 6 || {{flag|Ghana}} || style="text-align:right" |9.650.000*
|-----
|--
| 7 || {{flag|Vietnam}} || style="text-align:right" |9.395.800
| 7 || {{flag|Vietnam}} || style="text-align:right" |9.395.800
|-----
|--
| 8 || {{flag|India}} || style="text-align:right" |9.053.900
| 8 || {{flag|India}} || style="text-align:right" |9.053.900
|-----
|--
| 9 || {{flag|Angola}} || style="text-align:right" |8.840.000*
| 9 || {{flag|Angola}} || style="text-align:right" |8.840.000*
|-----
|--
| 10 || {{flag|Tanzania}} || style="text-align:right" |6.600.000*
| 10 || {{flag|Tanzania}} || style="text-align:right" |6.600.000*
|-----
|--
| 11 || {{flag|Uganda}} || style="text-align:right" |5.072.000
| 11 || {{flag|Uganda}} || style="text-align:right" |5.072.000
|-----
|--
| 12 || {{flag|Mozambik}} || style="text-align:right" |5.038.623*
| 12 || {{flag|Mozambik}} || style="text-align:right" |5.038.623*
|-----
|--
| 13 || {{flag|Paraguay}} || style="text-align:right" |4.800.000*
| 13 || {{flag|Paraguay}} || style="text-align:right" |4.800.000*
|-----
|--
| 14 || {{flag|Republik Rakyat Cina}} || style="text-align:right" |4.361.573*
| 14 || {{flag|Républik Rakyat Cina}} || style="text-align:right" |4.361.573*
|-----
|--
| 15 || {{flag|Kamboja}} || style="text-align:right" |3.676.232
| 15 || {{flag|Kamboja}} || style="text-align:right" |3.676.232
|----- bgcolor=#BBBBBB
|-- bgcolor=#BBBBBB
| || Sedunia || style="text-align:right" |232.950.180
| || Sedunia || style="text-align:right" |232.950.180
|-----
|--
|}
|}


Larik 88: Larik 88:
# [[Gethuk]]
# [[Gethuk]]
===Bahan bakar===
===Bahan bakar===
Ing sawetara negara, ketéla pohung wis akèh digawé bahan bakar [[ethanol]], lan ketéla pohung dadi bahan bakar wigati <ref>http://stuartsbrasil.blogspot.com/2009/01/aipim-mandioca-manioc-pao-de-pobre.html</ref>.
Ing sawetara nagara, ketéla pohung wis akèh digawé bahan bakar [[ethanol]], lan ketéla pohung dadi bahan bakar wigati <ref>http://stuartsbrasil.blogspot.com/2009/01/aipim-mandioca-manioc-pao-de-pobre.html</ref>.


===Panganan kéwan===
===Panganan kéwan===

Révisi kala 23 Maret 2016 05.55

Ketéla pohung (singkong)
Gambar deskriptif singkong saka Koehlers Medizinischepflanzen
Klasifikasi ngèlmiah
Karajan: Plantae
Dhivisi: Magnoliophyta
Klas: Magnoliopsida
Ordho: Malpighiales
Famili: Euphorbiaceae
Subfamili: Crotonoideae
Tribe: Manihoteae
Génus: Manihot
Spésies: M. esculenta
Jeneng binomial
Manihot esculenta
Crantz
Manihot esculenta

Ketéla pohung utawa singkong utawa kaspé, utawa jroning Basa Indonésia ubi kayu utawa ubi pohon, iku tetanduran taunan tropika lan subtropika saka kulawarga Euphorbiaceae. Uwiné dikenal minangka panganan pokok sing ngasilaké karbohidrat lan godhongé minangka janganan.

Téla pohong ing tlatah Surabaya karan menyok, ing tlatah Banyumasan diarani bodin, yèn ing tlatah Kulonprogo sisih lor lan sebagéan Magelang sinebut jendal ya iku jinis tetanduran kang biyasa ditandur ana ing tegalan ing mangsa rendheng. Tela kang ditandur ing taun tropika lan subtropika asalé saka kulawarga Euphorbiaceae. Umbiné mumpangaté akeh, salah sijiné bisa kanggo bahan panganan pokok lan ngasilaké karbohidrat lan godhong bisa kanggo sayuran. Godhong téla iku jenengé jlegur. Umbi téla kang ana ing lemah (siti) mertandhakaké, tetanduran iki kagolong ing suku palakepedhem, nduwèni oyot kang dadi pohung utawa umbi. Kanthi nduwèni titikan wujudé rata-rata gilig lan lonjong. Ing pohong nduwèni garis tengah kurang luweh 2–3 cm lan dawané kira-kira 50–80 cm. Dawa lan gedhené téla bisa dipengaruhi saka jinisé kang ditandur ana ing tegalan. Werniné tela ana loro putih lan kuning.

Sajarah lan pengaruh ékonomi

Jinis ketéla pohung Manihot esculenta sepisanan dikenal ing Amérika Kidul banjur tumangkar ing mangsa pra-sejarah ing Brasil lan Paraguay. Jinis-jinis modhèrn saka spesies sing wis dibudidaya bisa ditemokaké tuwuh ing Brasil kidul. Senadyan spesies Manihot sing liar akèh, kabèh varitas M. esculenta bisa dibudidaya.

Prodhuksi ketéla pohung donya dikira-kira ngancik 184 yuta ton ing taun 2002. Sebagéan gedhé prodhuksi diasilaké ing Afrika 99,1 yuta ton lan 33,2 yuta ton ing Amérika Latin lan Kapuloan Karibia. Téla ditandur ing Indonésia kanggo panganan pokok (mangsa iku Hindhia Walanda) lan didol ing taun 1810[1], lan sakdurungé dikenalaké karo wong Portugis ing abad ke-16 ning Nuswantara saka Brasil.

Prodhuksi donya

Prodhuksi ketéla pohung donya (2008) [2]
Posisi Nagara Gunggung 
Ton
1  Niger 44.582.000
2  Thailand 27.565.636
3  Brasil 25.877.918
4  Indonésia 21.593.052
5  Républik Dhémokratik Kongo 15.019.430
6  Ghana 9.650.000*
7  Vietnam 9.395.800
8  India 9.053.900
9  Angola 8.840.000*
10  Tanzania 6.600.000*
11  Uganda 5.072.000
12  Mozambik 5.038.623*
13  Paraguay 4.800.000*
14  Républik Rakyat Cina 4.361.573*
15  Kamboja 3.676.232
Sedunia 232.950.180

Kagunan

Minangka panganan sing bahan dasaré saka téla

  1. Gaplèk
  2. Gathot
  3. Ceriping
  4. Gemblong
  5. Sledrek
  6. Cethot
  7. Klenyem
  8. Samiyèr
  9. Lempeng
  10. Kopang
  11. Gethuk

Bahan bakar

Ing sawetara nagara, ketéla pohung wis akèh digawé bahan bakar ethanol, lan ketéla pohung dadi bahan bakar wigati [3].

Panganan kéwan

Ketéla pohung biasa dipigunakaké minangka panganan kéwan. Damèn godhong ketéla pohung sing wis digaringaké sedina utawa rong dina dianggo panganan kéwan kayadéné sapi, wedhus utawa wedhus gibas.

Obat tradhisional

  • Jinis sing godhongé rasané pait lumrah kanggo tamba penyakit hipertènsi, sirah ngelu lan nyeri.
  • Wong Kuba biasa migunakaké ketéla pohung kanggo nambani lara weteng.

Delengen uga

Rujukan umum

  1. FAO, June 2003 cassava market assessment, 2003
  2. Cereda, M.P. and Mattos, M.C.Y. (1996). "Linamarin - The Toxic Compound of Cassava". Journal of Venomous Animals and Toxins (online) 2 (1), 6-12; ISSN 0104-7930 [1]

Cathetan sikil

  1. ↑ Payer, M. HBI weltweit. 5.3. Zur Geschichte Indonésiens. Edisi 1997-03-18. Diakses 18 Mei 2007
  2. ↑ Statistik FAO resmi, baca di 14 Maret 2010
  3. ↑ http://stuartsbrasil.blogspot.com/2009/01/aipim-mandioca-manioc-pao-de-pobre.html

Pranala njaba

Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Manihot esculenta.
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Ketéla_pohung&oldid=1053160"