Jagat Anyar: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan

Salarik

Révisi kala 5 Maret 2016 17.10

Frontispiece saka Peter Martyr d'Anghiera's *De orbe novo* ("Ing Donya Anyar").

Donya Anyar iku salah siji tembung sing dipigunakaké kanggo ngrujuk marang bawana Amérika. Nalika tembung sing kaping pisan muncul ing abad kaping-15 iki dipigunakaké, bawana Amérika arupa sawijining panggonan anyar lan asing kanggo wong Éropah, sing sadurungé nganggep yèn donya mung kapérang saka Éropah, Asia, lan Afrika (diarani uga kanthi jeneng Donya Lawas). Istilah "Donya Anyar" béda karo "Donya Modhèrn"; "Donya Modhèrn" ngrujuk marang sawijining mangsa sajarah, dudu sawijining papan.

Christopher Columbus bali menyang Éropah nalika taun 1493 saka lelaku pisanané menyang bawana Amérika lan tanggal 1 November ing taun sing padha Peter Martyr d'Anghiera nyebut Columbus jroning sawijining layang minangka panemu saka "Donya Anyar" (novi orbis).).^[1] Setaun sabanjuré ing layang sing liya, kanggo kaping loroné tembung "Donya Anyar" (orbo novo) dipigunakaké kanggo ngrujuk marang bawana Amérika.^[2] Lan nalika taun 1516 Martyr nerbitaké sawijining karya sing judhulé diwènèhi awalan De orbe novo ("Donya Anyar").

Tembung iki uga dipigunakaké déning Giovanni da Verrazzano nalika taun 1524 minangka cathetan lelakuné ing taun sing padha liwat pesisir sing saiki ana ing wewengkon Amérika Sarékat lan Kanada.^[3]

"Donya Anyar" jroning kontèks sajarah bisa dipigunakaké kanggo ngomongaké perkara-perkara sing magepokan karo petualangan Christopher Columbus, panelukan Yukatan déning Spanyol, lan liya-liyané. Sauntara jroning kontèks biologi, tembung "Donya Anyar" lan "Donya Lawas" dipigunakaké kanggo nglompokaké spesies (contoné: Munyuk Donya Lawas).

Interpretasi liya saka tembung iki ya iku yèn "Donya Anyar" iku "anyar" jroning kabèh kontèks sing magepokan karo manungsa; sacara manungsa wis ngrembaka lan urip luwih suwé ing Donya Lawas adoh sadurungé bawana Amérika dipanggoni manungsa; dadi, bisa ditélakaké yèn manungsa pisanan sing tekan bawana Amérika iku sing nemokaké "Donya Anyar".

*Carte d'Amérique*, Guillaume Delisle, 1722.

Sauntara bawana Amérika asring digambaraké minangka "Donya Anyar", Australasia bisa digambaraké minangka "Donya Lawas" uga "Donya Anyar" gumantung saka apa sing dibahas, utamané jroning babagan iki ya iku Selandia Anyar, ing endi let wektu antarané tekané Columbus lan manungsa pisanan sing manggon ing kana mung let sapérangan generasi. Jroning kontèks biologi, Australasia ora bisa diarani minangka "Donya Lawas" utawa "Donya Anyar" amarga flora lan fauna sing manggon ing kana ora béda adoh karo sing ana ing Eurasia uga Amérika. Sauntara iku, anggur saka Australia lan Selandia Anyar bisa diarani minangka "anggur Donya Anyar" amarga ombènan iki nembé ngrembaka lan mlebu menyang pasaran Éropah sapérangan dhékade ing wuri iki (ngalahaké popularitas anggur Prancis lan Spanyol, utamané ing Britania Raya)

Adoh sadurungé Columbus, ing Éropah, akèh légèndha sing nyebutaké ngenani anané sawijining bawana ing ujung samodra. Upamané légèndha ngenani Irlandia Raya saka Norse utawa Hvítramannaland ("Tanah Duwèkané Kulit Putih"); "adobe of saints"; légèndha Madoc saka Welsh; lan klebu uga légèndha Atlantis sing dicetusaké déning Plato.

Pirsani uga

Réferènsi

↑ O'Gorman, Edmundo. The Invention of America. 1961. p. 84.
↑ Zerubavel, Eviatar. Terra Cognita: The Mental Discovery of America. 2003. p. 72. Citing Thacher, John B. Christopher Columbus. 1903. vol. 1. p. 62.
↑ The Written Record of the Voyage of 1524 of Giovanni da Verrazzano as recorded in a letter to Francis I, King of France, July 8th, 1524

[1] O'Gorman, Edmundo. The Invention of America. 1961. p. 84.

[2] Zerubavel, Eviatar. Terra Cognita: The Mental Discovery of America. 2003. p. 72. Citing Thacher, John B. Christopher Columbus. 1903. vol. 1. p. 62.

[3] The Written Record of the Voyage of 1524 of Giovanni da Verrazzano as recorded in a letter to Francis I, King of France, July 8th, 1524

[1]

[2]

[3]

@@ Larik 4: / Larik 4: @@
 [[Christopher Columbus]] bali menyang Éropah nalika taun [[1493]] saka lelaku pisanané menyang bawana Amérika lan tanggal 1 November ing taun sing padha [[Peter Martyr d'Anghiera]] nyebut Columbus jroning sawijining layang minangka panemu saka "Donya Anyar" (''novi orbis'').).<ref>O'Gorman, Edmundo. The Invention of America. 1961. p. 84.</ref> Setaun sabanjuré ing layang sing liya, kanggo kaping loroné tembung "Donya Anyar" (''orbo novo'') dipigunakaké kanggo ngrujuk marang bawana Amérika.<ref>Zerubavel, Eviatar. Terra Cognita: The Mental Discovery of America. 2003. p. 72. Citing Thacher, John B. Christopher Columbus. 1903. vol. 1. p. 62.</ref> Lan nalika taun [[1516]] Martyr nerbitaké sawijining karya sing judhulé diwènèhi awalan ''De orbe novo'' ("''Donya Anyar''").
-Tembung iki uga dipigunakaké déning [[Giovanni da Verrazzano]] nalika taun [[1524]] minangka cathetan lelakuné ing taun sing padha liwat pesisir sing saiki ana ing wilayah [[Amérika Sarékat]] lan [[Kanada]].<ref>[http://bc.barnard.columbia.edu/~lgordis/earlyAC/documents/verrazan.htm The Written Record of the Voyage of 1524 of Giovanni da Verrazzano as recorded in a letter to Francis I, King of France, July 8th, 1524]</ref>
+Tembung iki uga dipigunakaké déning [[Giovanni da Verrazzano]] nalika taun [[1524]] minangka cathetan lelakuné ing taun sing padha liwat pesisir sing saiki ana ing wewengkon [[Amérika Sarékat]] lan [[Kanada]].<ref>[http://bc.barnard.columbia.edu/~lgordis/earlyAC/documents/verrazan.htm The Written Record of the Voyage of 1524 of Giovanni da Verrazzano as recorded in a letter to Francis I, King of France, July 8th, 1524]</ref>
 "Donya Anyar" jroning kontèks [[sajarah]] bisa dipigunakaké kanggo ngomongaké perkara-perkara sing magepokan karo petualangan [[Christopher Columbus]], panelukan Yukatan déning Spanyol, lan liya-liyané. Sauntara jroning kontèks [[biologi]], tembung "Donya Anyar" lan "Donya Lawas" dipigunakaké kanggo nglompokaké spesies (contoné: [[Munyuk Donya Lawas]]).