Abū Sahl al-Qūhī

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa

Abū Sahl Wayjan ibn Rustam al-Qūhī (al-Kūhī; Pèrsi: ابوسهل بیژن کوهی‎‎ Abusahl Bijan-e Koohi) inggih punika satunggaling tiyang Pèrsi[1] ingkang ugi kalebet ilmuwan Islam ing babagan matematika, ilmuan science (fisika) Islam lan ugi minangka asronom Islam. Piyambakipun inggih asalipun saking Kuh (utawu Quh), satunggaling laladan ing Tabaristan, Amol, lan ngrembaka wonten ing Baghdad, Irak ing abad kaping sedasa. Piyambakipun dipunpitados minangka salah satunggal saking ahli geometri Muslim ingkang paling hebat, ingkang kebukti kanthi sampun kathahipun karya- karyanipun ing babagan matematika lan astronomi ingkang sampun dipunserat déning piyambakipun.

gambaran kompas al Quhi ingkang sampurna

Al Quhi inggih punika minangka pandheganipun saking para astronom ingkang makarya wonten ing taun 988 Masehi wonten ing observatorium ingkang dipunyasa déning Buwayhid Sharaf al Dawla ing Baghdad. Piyambakipun ugi nyerat satunggaling risalah ngengingi bab astrolabe ingkang wosipun inggih minangka dalan kanggé ngrampungaken kathah masalah angka ingkang angèl wonten ing masalah geometri.

Karyanipun[besut | besut sumber]

Wonten ing babagan matematika, piyambakipun langkung fokus wonten ing kahlian bab Archimedes lan prakawis ing bab Apollonian, inggih punika salah satunggaling prakawis ingkang dipuntujokaken wonten ing arah persamaan ingkang langkung inggil tinimbang 'persamaan kuadrat. Piyambakipun ugi saged ngrampungaken sapérangan prakawis saking sedayanipun lan ngrembag bab kaanan solvabilitas. Tuladhanipun inggih punika piyambakipun saged ngrampungaken prakawis inscribing segi lima ingkang biyasa ingkang saged dados babagan persegi saéngga saged ngasilaken persamaan drajat kaping sekawan.[2] Al Quhi ugi nyerat satunggalin risalah ing bab kompas ingkang sampurna, satunggaling kompas ingkang gadhah satunggal suku kanthi gadhah dawa ingkang variasi ingkang gadhah kemungkinan kanggé narik irisanipun bangun kerucut: garis jejeg, bunderan, elip, parabola, lan hiperbola. Dados punika kados ngetilaken bilih wonten kemungkinan bilih Al Quhi ingkang manggihaken piranti- piranti punika.[3]

Kados Aristoteles, Al Quhi ugi paring pamanggih bilih awrating badan saking tubuh punika manéka warna saking jarakipun saking punjering bumi.[4] Gegayutanipun ing antawisipun al Quhi lan Abu Ishaq al Sabi, satunggaling pegawe nagari tinggi ingkang ugi remen nliti ing babagan matematika sampun dipunawetaken.[5]

Cathetan suku[besut | besut sumber]

  1. al-Quhi, Abu Sahl Wayjan ibn Rustam (c. 940-c. 1000)
  2. Hogendijk: "al-Kuhi's construction of an equilateral pentagon in a given square", Zeitschrift für Gesch. Arab.-Islam. Wiss., Volume 1, 1984, pp. 100-144; correction and addendum Volume 4, 1986/87, p.267
  3. Thomas de Vittori. "The Perfect Compass: Conics, Movement and Mathematics around the 10th century" (PDF). Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2015-02-17. Dibukak ing 2013-03-03.
  4. Mohammed Abattouy (2002), "The Arabic Science of weights: A Report on an Ongoing Research Project", The Bulletin of the Royal Institute for Inter-Faith Studies 4, p. 109-130
  5. Berggren: "The correspondence of Abu Sahl al-Kuhi and Abu Ishaq al-Sabi: a translation with commentaries", J. Hist. Arabic Sci., volume 7, 1983, pp. 39-124.
  • Rashed, Roshdi (1996). Les Mathématiques Infinitésimales du IXe au XIe Siècle 1: Fondateurs et commentateurs: Banū Mūsā, Ibn Qurra, Ibn Sīnān, al-Khāzin, al-Qūhī, Ibn al-Samḥ, Ibn Hūd. London. Reviews: Seyyed Hossein Nasr (1998) in Isis 89 (1) pp. 112-113; Charles Burnett (1998) in Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 61 (2) p. 406.
  • M. Steinschnieder, Lettere intorno ad Alcuhi a D. Bald. Boncompagni (Roma, 1863)
  • Suter, Die Mathematiker und Astronomen der Araber (75-76, 1900).
  • Jan Hogendijk: Two beautiful geometrical theorems by Abu Sahl Kuhi in a 17th century Dutch translation, Ta'rikh-e Elm: Iranian Journal for the History of Science 6 (2008), 1-36
  • John Lennart Berggren, Hogendijk: The Fragments of Abu Sahl al-Kuhi's Lost Geometrical Works in the Writings of al-Sijzi, in: C. Burnett, J.P. Hogendijk, K. Plofker, M. Yano (eds): Studies in the History of the Exact Sciences in Honour of David Pingree, Leiden: Brill, 2003, pp. 605–665
  • Berggren, Len (2007). "Kūhī: Abū Sahl Wījan ibn Rustam [Wustam] al‐Kūhī [al‐Qūhī]". Ing Thomas Hockey; et al. (èd.). The Biographical Encyclopedia of Astronomers. New York: Springer. kc. 659. ISBN 978-0-387-31022-0. {{cite encyclopedia}}: Explicit use of et al. in: |editor= (pitulung) (PDF version)
  • Cithakan:MacTutor
  • Dold-Samplonius, Yvonne (2008) [1970-80]. "Al-Qūhī (or Al-Kūhī), Abū Sahl Wayjan Ibn Rustam". Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com.